Niezaplanowana podróż, która doprowadziła Lagos do stania się przytłoczonym megamiastem
Lagos było uporządkowanym środowiskiem miejskim 70 lat temu. Tak było od lat 50-tych, kiedy miasto było terytorium federalnym, do lat 60-tych, kiedy stało się stolicą federalną – status ten utrzymywało do 1991 r.
Podstawą porządku dla każdego miasta jest planowanie i zarządzanie. Lagos posiadało je już na samym początku. Miasto było zarządzane przez wybieraną Radę Miejską Lagos, najstarszą w Nigerii, ustanowioną w 1900 roku. Było ono zarządzane zgodnie z ustawodawstwem kolonialnym, w szczególności z przepisami dotyczącymi linii zabudowy z 1948 roku oraz ustawą o zdrowiu publicznym z 1957 roku.
Miasto było znacznie mniejsze i składało się z Wyspy Lagos (Eko), która obejmowała dzielnice Ikoyi i Obalende. Było to piękne środowisko, które charakteryzowało się portugalską, brazylijską i brytyjską architekturą wiktoriańską. Jego ulice były czyste i obsadzone drzewami. Przestępczość miejska praktycznie nie istniała.
Standardy rządzenia spadły, gdy kontrola polityczna nad Lagos, i resztą Nigerii, znalazła się pod rządami wojskowymi w latach 1966-1979 i ponownie w latach 1984-1999. Bliskość dwóch stolic – federalnej i państwowej, odpowiednio w dzielnicach Ikoyi i Ikeja tej samej konurbacji, wywarła większy nacisk na miasto. W latach 70. miasto rozszerzyło się, łącząc wcześniej odrębne obszary, takie jak Ikeja, Mushin, Orile, Ojo, Oshodi i Agege.
Wynikiem tego było zwiększone zanieczyszczenie, zatłoczenie i zużycie infrastruktury. Było to szczególnie prawdziwe w latach 1970-1991.
Ale rzeczy się zmieniły. Podjęto wysiłki w celu rewitalizacji miasta w zakresie czystszego i bardziej zielonego środowiska, poprawy infrastruktury drogowej i wodnej, systemu autobusów miejskich i gospodarki odpadami, przeglądu bezpieczeństwa i konsultacji z obywatelami poprzez spotkania w ratuszu.
Niemniej jednak, duże wyzwania pozostają. W mieście nadal jest zbyt wiele slumsów i osiedli dla bezdomnych, brakuje funkcjonującego systemu transportu publicznego, właściwego zarządzania ruchem, skutecznego usuwania odpadów, urządzeń sanitarnych, odpowiedniego zaopatrzenia w wodę pitną i rutynowej konserwacji dróg.
Lagos cierpi również z powodu problemów, które trapią kraj. Nie ma regularnych dostaw energii elektrycznej, są wysokie wskaźniki ubóstwa i bezrobocia. Podobnie jak w innych częściach kraju, wielu mieszkańców nie przestrzega przepisów dotyczących budownictwa, ruchu drogowego i warunków sanitarnych.
Historia
Lagos zostało dotknięte zarówno pozytywnie, jak i negatywnie przez pojawienie się Nigerii w latach 70-tych jako głównego producenta ropy naftowej.
Na plusie były inwestycje w infrastrukturę. Obejmowały one budowę drugiego mostu łączącego wyspę, Eko Bridge, oraz odbudowę pierwszego (kolonialnego) mostu Cartera. Trzeci i najdłuższy most został oddany do użytku w 1990 r.
Mosty te miały na celu poprawę dostępności między dwiema wyspami (Victorią i Lagos) a stałym lądem. Jednak niekontrolowany rozwój handlowy na wyspach spowodował utrzymywanie się wąskich gardeł w ruchu drogowym. Sytuację pogorszył brak systemu transportu publicznego.
Dwa zjawiska zwiększyły presję na miasto. Jego populacja wzrastała, podczas gdy infrastruktura pozostawała w tyle. Okres ten zaznaczył się jako początek upadku planowania dla miasta. Najgorsze okresy przypadły na późne lata 80. i 90. Jak zauważyli architekci Rem Koolhaas i Kunle Adeyemi w jednym z wywiadów, były to najczarniejsze czasy Lagos:
Lagos, w latach 90-tych, było ostatecznym miastem dysfunkcyjnym i przykładem tego, co dzieje się ze społeczeństwem, w którym państwo jest nieobecne. W tym momencie państwo naprawdę wycofało się z Lagos; miasto zostało pozostawione samemu sobie, zarówno pod względem pieniędzy, jak i usług.
Miastem rządziło wojsko. Ale nie było ono stworzone do rządzenia, nie było odpowiedzialne i nie mogło przejmować się planowaniem i kwestiami środowiskowymi. W rezultacie rutynowo lekceważyło istniejące przepisy.
W latach 90-tych, na przykład, największy park publiczny w Lagos – stary, kolonialny 10-hektarowy Park Wiktorii w Ikoyi został sprzedany jako teren pod zabudowę mieszkaniową. Nadbrzeże Lagos Cowrie Creek na Wyspie Wiktorii również zostało sprzedane pod zabudowę komercyjną, skutecznie blokując bezpośredni dostęp publiczny do wód i malowniczego widoku na Ikoyi.
Upadek podziału na strefy w całym Lagos doprowadził również do przekształcenia dzielnic mieszkalnych, takich jak Wyspa Wiktorii i południowo-zachodnia część Ikoyi, pod zabudowę komercyjną. Wojsko nie miało uzasadnionej odpowiedzi na wyzwania urbanistyczne Lagos. Zamiast tego, w 1975 roku podjęło decyzję o ustanowieniu nowej stolicy w Abudży.
Ten ruch, który w końcu doszedł do skutku w grudniu 1991 roku, pozostawił Lagos opuszczonym.
Pozytywy
Zaszły pozytywne zmiany.
Na przykład, w ciągu ostatnich 15 lat władzom udało się podnieść więcej podatków, wykorzystując pieniądze na odbudowę podstawowej infrastruktury, rozszerzenie usług publicznych i wzmocnienie egzekwowania prawa.
Badania pokazują, że zaangażowanie w reformę miasta było napędzane przez presję wyborczą, jak również ambicje elit do zbudowania uporządkowanego megamiasta. Powrót do demokracji pomógł w dokonaniu tych zmian, umożliwiając wybranemu rządowi działanie w interesie ludzi.
Ulepszenia obejmują transport publiczny oraz rekultywację i zazielenienie wcześniej nieużywanych i źle wykorzystywanych przestrzeni pod licznymi estakadami, mostami i węzłami przesiadkowymi w Lagos. Ponadto, drogi zostały naprawione i zbudowane chodniki. W niektórych częściach miasta dostarczana jest woda pitna, a zniszczone obszary mieszkalne i handlowe zostały przebudowane.
Ale, biorąc pod uwagę dziesięciolecia zaniedbań, wiele pozostaje jeszcze do zrobienia.
Co jest zepsute
Jednym z największych problemów jest brak spójnego i zintegrowanego rozwoju.
Innym ważnym problemem jest powódź, którą Bongo Adi, ekspert ds. środowiska z Lagos, twierdzi, że nie rozwiązano jej w sposób zdecydowany.
Poprawa w ciągu ostatniej dekady nie zrobiła na wszystkich wrażenia. Jak argumentuje Femi Akintunde, Lagos pozostaje godne pożałowania, głośne, niehigieniczne i jest miastem miejskiej biedoty. Akintunde jest redaktorem zarządzającym i dyrektorem generalnym Financial Nigeria International Limited.
Lagos nadal zajmuje niskie miejsce pod względem komfortu życia. Jego deficyty w zarządzaniu są dotkliwie odczuwane przez ubogich, ale także dotykają bogatszych mieszkańców.
Aby te kwestie zostały naprawione, standard zarządzania musi się poprawić.
Kto powinien zarządzać miastem?
Istnieją dwie potencjalne władze: Stan Lagos, siedzący na górze, oraz władze miejskie, które wchodzą w interakcję z mieszkańcami.
Problem polega na tym, że miasto Lagos nie jest tak naprawdę zarządzane przez władze miejskie. Tymczasem skuteczne zarządzanie miastem powinno być „oddolne”, umożliwiając mieszkańcom przejmowanie coraz większej kontroli nad własnym życiem.
Co więcej, zarządzanie od góry oznacza, że lokalne możliwości są ograniczane. Ma to wpływ na zrównoważone zmiany. Jak mówi Jorgelina Hardoy, pracownik International Institute for Environment and Development,
zrównoważony rozwój miast w dużej mierze zależy od działań i możliwości samorządów lokalnych.
Ktokolwiek przejmie władzę, powinien uznać konieczność uzyskania akceptacji mieszkańców przed wdrożeniem polityki modernizacyjnej. Miasto nie może się rozwijać, pozostawiając swoich mieszkańców samym sobie.
Również urbaniści nie powinni planować tylko dla bogatych, z pominięciem biednych i pokrzywdzonych. Akceptując fakt, że slumsy i nieformalne osiedla muszą być zwalczane, moje badania zalecają ponowne przemyślenie polityki, która powinna obejmować
strategie umożliwiające, które w pełni odnoszą się do praw ludzi, którzy są nielegalnie osiedleni na gruntach publicznych.
Ndubisi Onwuanyi, Wykładowca, Uniwersytet w Beninie
Ten artykuł został ponownie opublikowany z The Conversation na licencji Creative Commons. Przeczytaj oryginalny artykuł.