Om het vegen tot een minimum te beperken, gebruikte ik een stuk papier onder mijn hand terwijl ik tekende. Ik heb ook een vel overtrekpapier over de tekening geplakt, als een soort “overlay”. Het was bedoeld om te voorkomen dat de tekening zou uitlopen tijdens het verplaatsen en transporteren. Het overtrekpapier beschermde de tekening ook tegen vingerafdrukken en vuil.

Alle voorbereidende schetsen werden licht getekend, zodat verdwaalde potloodstrepen later konden worden uitgegumd. Toen ik het gevoel had dat ik het gezicht goed had ingetekend, begon ik lichtjes meer details en arceringen aan te brengen. Ik controleerde de tekening regelmatig in de spiegel (een goede manier om fouten te zien), om er zeker van te zijn dat er niets verkeerd was gegaan.

Tijdens de hele voortgang van de tekening, gebruikte ik de Kneaded Rubber Eraser om gebieden lichter te maken, en fouten uit te gummen. Ik gebruikte de gum om een gebied dat te donker was geworden “klop klop”. Dit lichtte het gebied op zonder het grafiet uit te smeren, of de kwaliteit van de potloodstrepen te verliezen. De gum was ook heel goed in het volledig uitwissen van een gebied, zonder het oppervlak van het papier te beschadigen.

De tekening vorderde, omdat ik steeds meer details en arceringen toevoegde. Alle arceringen werden in het begin licht gedaan, en werden dan geleidelijk donkerder. De scherpe punt van het .05 potlood hield alle potloodstrepen fijn en klein. Op deze manier kon ik een “realistisch” en “gedetailleerd” uiterlijk aan de tekening geven.

Ik heb niet zoveel details in het haar of de kleding getekend. Dit was een bewuste stilistische keuze. De focus ligt op het gezicht, niet op het haar en de kleding. Het is een leuke bijkomstigheid om wat losjes weergegeven gebieden te hebben, waardoor de potloodstrepen te zien zijn. Dit geeft het portret een “kunstig” gevoel en herinnert ons eraan dat het om een tekening gaat en niet om een slaafs gekopieerde foto.

Een detail van het oog. Alle potloodstreken zijn “gekruist”, niet uitgesmeerd of uitgevlekt. De zachte kruisstreken geven het portret een netter uiterlijk. Het is veel gemakkelijker te controleren dan vegen. Kleine subtiele details zijn gemakkelijker te definiëren.

Als de arceertechniek wordt uitgevoerd met deze kleine, verfijnde potloodstreepjes, zal het effect er glad en zelfs fotorealistisch uitzien wanneer het portret op een normale afstand wordt gezien.

Als “contour” lijnen worden gebruikt in combinatie met crosshatching, ontstaat een subtiel maar effectief dimensionaal effect. Dit versterkt de “realistische” uitstraling van het portret.

Een close-up van de neus en de mond. Dit is een vergrote weergave – de oorspronkelijke tekening is veel kleiner.

Zie dat er een subtiele aanwijzing is van een “highlight” op het puntje van de neus, en een highlight op de onderlip. Dit werd bereikt door voorzichtig een lichte tint rond deze highlights aan te brengen. Bij een dergelijk “gedetailleerd” portret zal het grootste deel van het gezicht als lichtgrijs worden weergegeven, zodat dergelijke “highlights” zichtbaar zullen zijn.

Op “normale” grootte zullen de meeste van deze lichte potloodkruisstreken niet erg zichtbaar zijn. De arceertechniek is echter niet onaantrekkelijk, en hoeft niet te worden verborgen of verdoezeld.

De tekening is in drie dagen tijd gemaakt. Ik tekende en deed het grootste deel van de weergave van het gezicht in één avond (misschien 4 – 5 uur). Alleen de donkerste donkere tinten waren nog niet gerenderd op de eerste avond. De volgende avond heb ik wat details bijgeschaafd en gecorrigeerd. Dit duurde ongeveer 1 uur. De derde avond heb ik de tekening nog eens getweakt en gecorrigeerd. (Weer een uur of zo.) Houd er rekening mee dat sommige portretten veel langer zullen duren. Het hangt af van de grootte van de tekening, de complexiteit van de pose, en hoeveel tekenervaring de tekenaar heeft. Hoe meer je oefent, hoe sneller je zult gaan.

De werkelijke tijd die het kostte (in totaal uren) om de tekening af te maken is niet zo belangrijk als de dagen die het kostte om het als “voltooid” te verklaren. Ik moet altijd een paar dagen wachten om de gelijkenis eindelijk als OK te beschouwen. Het portret tekenen en renderen is niet het probleem, dat kan in een paar uur gedaan worden. Het vastleggen van de vluchtige gelijkenis vergt meer tijd, en objectiviteit. Dat de tekening min of meer in “verhouding” is, wil nog niet zeggen dat de gelijkenis er is.

Het is voor mij bijna onmogelijk om een tekening echt in één keer af te maken. Ik zit te dicht op het onderwerp. Bepaalde fouten en problemen “springen” er bij mij pas uit als ik er een nachtje over heb geslapen. De gelijkenis lijkt misschien goed als ik aan de tekening werk, maar ’s morgens zie ik allerlei problemen. Daarom vind ik het beter om een tekening over meerdere dagen te maken, in plaats van te haasten en te proberen alles in één keer af te krijgen.