Terechte veroordelingen zijn het gevolg van menselijke fouten: tunnelvisie door de politie; gemotiveerde maar foute getuigen, kortere wegen en nalatigheid door rechercheurs. Ontelbare verhalen over onterechte veroordelingen doen ons afvragen of ons strafrechtelijk systeem werkelijk aan zijn doel beantwoordt.

En onterechte veroordelingen kunnen overal voorkomen. Na bijna 4 jaar in een Italiaanse gevangenis te hebben gezeten, werd de Amerikaanse studente Amanda Knox uiteindelijk vrijgesproken van de brute moord op en verkrachting van haar kamergenote, Meredith Kercher, een 21-jarige Britse uitwisselingsstudente, in Perugia, Italië in 2007. Knox kreeg echter pas verlossing toen het Italiaanse Hooggerechtshof 8 jaar later het definitieve vonnis van onschuld uitsprak. In het heden gebruikt Amanda Knox de lessen van haar schokkende ervaring om te pleiten voor de onterecht veroordeelden.

In een recente lezing aan de Universiteit van Windsor, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, ging Amanda Knox in detail in op hoe onbetrouwbaar DNA-bewijs en valse bekentenissen het onderzoek naar de moord op Meredith Kercher bedierven, waardoor ze onterecht achter de tralies belandde. Vanaf het allereerste begin waren zowel de politieagenten als de aanklager bevooroordeeld over Knox’s schuld. Ze hechtten te veel belang aan Knox’ eigenaardige gedrag na de moord. Knox werd bijvoorbeeld gezien terwijl ze haar vriend, Raffaele Sollecito, kuste, terwijl ze rek- en strekoefeningen deed en radslagen maakte terwijl ze in de wachtkamer van het politiebureau zat.

In een klassiek geval van tunnelvisie ontwikkelden de autoriteiten een theorie over de zaak die Knox als de dader afschilderde. Knox werd hevig ondervraagd. Haar laatste verhoor, dat om 22.00 uur begon, duurde tot 6.00 uur de volgende dag. Ze werd door meerdere politieagenten ondervraagd, kreeg geen pauze om te eten of te slapen, en haar advocaat was niet aanwezig. Knox’ kwetsbaarheid werd verergerd door het feit dat ze gedwongen werd een taal te spreken die ze niet helemaal machtig was, dat ze zich in een vreemd land bevond, en dat ze voortdurend werd bedreigd en ervan werd beschuldigd een leugenaar te zijn. De politie vertelde haar dat haar vriend haar alibi ontkende, en vertelde haar zelfs dat er fysiek bewijs van haar was op de plaats delict, terwijl er in feite geen spoor van Knox’ DNA te vinden was. Bovendien werd ze misleid om zich de gruwelijke moord voor te stellen. Men liet haar geloven dat deze gedachten haar zouden helpen om onderdrukte herinneringen aan de moord op Meredith Kercher naar boven te halen. Al deze factoren culmineerden in een valse bekentenis van Amanda Knox.

De zeer gepubliceerde bekentenis had een impact die verder ging dan Knox in een negatief daglicht te stellen. Getuigen, namelijk de andere kamergenoten van Knox, veranderden hun verklaringen tegenover de politie. In eerste instantie verklaarden de huisgenoten dat er geen kwaad bloed tussen Kercher en Knox stond. Maar na de bekentenis brachten de huisgenoten nieuwe herinneringen naar boven en meldden aan de politie dat Knox regelmatig jongens meenam naar hun huis, wat Kercher ongemakkelijk maakte. Deze verklaringen bleven het verhaal in stand houden dat Knox een gekke seksverslaafde was, dat de moord een crime passionnel was, een seksspelletje dat verkeerd afliep door toedoen van “Foxy Knoxy”. Knox verklaarde dat de media meedogenloos was in het afschilderen van haar als “satanisch, een heks van bedrog”, en dat ze zelfs Knox’s persoonlijke dagboek, dat een lijst bevatte van al haar seksuele partners, lieten uitlekken om haar karakter te ondermijnen. Knox beschuldigde de nieuwszenders er terecht van informatie te verspreiden die ongegrond was en schadelijk voor haar zaak, omdat ze probeerden elkaar de loef af te steken met de sappigste primeur, de meest wulpse details. Het Italiaanse Hooggerechtshof was het daarmee eens en oordeelde dat de media-aandacht een heksenjacht op schuldigen door de rechercheurs en de aanklager had aangewakkerd.

Knox ging ook in op de verbluffende gebreken in het onderzoek die bijdroegen aan de tunnelvisie van de politie en de aanklager. Om te beginnen waren er veel problemen met de besmetting van DNA-bewijsmateriaal, zowel op de plaats van het misdrijf zelf als in het laboratorium. Een steriele plaats delict is van het grootste belang, maar de onderzoekers deden weinig om dat te handhaven. Op videobeelden was te zien dat mensen kwamen en gingen zonder beschermende pakken te dragen, en laarzen en handschoenen werden zelden verwisseld. Daardoor konden DNA-sporen van andere plaatsen gemakkelijk naar de plaats delict worden overgebracht. Bovendien werd de beha-sluiting van het slachtoffer, die naar verluidt het DNA van Knox’s vriend bevatte en een belangrijk bewijsstuk was dat werd gebruikt om hen beiden voor de moord te beschuldigen, pas 46 dagen na de moord onder een tapijt gevonden. Een onafhankelijke forensisch wetenschapper getuigde dat de kans groot was dat het DNA ergens anders vandaan kwam. Evenzo werd in het laboratorium alleen schaars DNA van het slachtoffer gevonden op het veronderstelde moordwapen – het mes. Onderzoekers bevestigden dat zij het mes niet alleen onderzochten; het werd getest met 50 van Kercher’s monsters, wat suggereert dat het mes verontreinigd was. Het staat buiten kijf dat de forensische wetenschap zich heeft ontwikkeld als een belangrijk instrument voor leden van het strafrechtelijk systeem om een zaak te ontcijferen en te beoordelen. DNA-bewijs is onderworpen aan een strenge controle, zodat er naar behoren op kan worden vertrouwd. Het is echter gevaarlijk om volledig te vertrouwen op de bevindingen van DNA-bewijs zonder het zorgvuldig te onderzoeken, omdat de wetenschap slechts zo betrouwbaar is als de onderliggende stukken bewijs waarop het oordeel is gebaseerd.

Het meemaken dat gedetineerden elkaar aanvielen, gescheiden worden van haar geliefden en seksueel geïntimideerd worden door gevangenisbewakers waren ervaringen waar Knox niet op voorbereid was. Met de dag groeide haar cynisme over haar kansen om ooit nog naar huis terug te keren. Desondanks hield ze vast aan haar onschuld en werd ze in 2015 eindelijk in het gelijk gesteld. Toen ze terugkeerde naar huis in Seattle, was ze verrast dat ze met open armen en liefde werd ontvangen. Bovendien heeft ze haar nieuw verworven roem niet gebruikt voor haar eigen egoïstische bezigheden, en heeft ze het in plaats daarvan gebruikt als een medium om te pleiten voor en bewustzijn te verspreiden over onterechte veroordelingen. Haar wijdverbreide Netflix documentaire “Amanda Knox”, en haar boek “Waiting to be Heard” zijn demonstraties van Knox’s toewijding aan het leveren van een objectief verslag van wat er is gebeurd in Perugia, en, zoals talloze voorbeelden hebben aangetoond in de afgelopen jaren, dat onterechte veroordelingen kunnen gebeuren met iedereen, overal.