ABSTRACT

Dit artikel levert kritiek op de heersende opvatting over de relatie tussen neoliberalisme en klassiek negentiende-eeuws liberalisme in de hedendaagse internationale politieke economie (IPE) en biedt een herdefinitie geïnspireerd door Polanyi en Gramsci. Binnen de kritische IPE-studies is een consensus ontstaan dat neoliberalisme niet kan worden gereduceerd tot een eenvoudige poging om de economie terug te draaien en de krachten van de vrije markt los te laten. Dit inzicht berust echter op het contrast tussen neoliberalisme en klassiek liberalisme, d.w.z. een eenvoudige poging om juist deze naïeve laissez-faire ideologie te implementeren. Dit artikel betoogt daarentegen dat het negentiende-eeuwse liberalisme ook wordt gekenmerkt door een actief gebruik van staats- en wetgevende macht. Aan de hand van een historische studie van twee gevallen uit het negentiende-eeuwse Groot-Brittannië, de Poor Law reform en de Gold Standard, zal worden betoogd dat overheidsoptreden zelfs tijdens de hoogtijdagen van het laissez-faire liberalisme een centrale rol speelde. Met Polanyi’s dictum dat ‘laissez-faire gepland was’ als uitgangspunt, zal dit heronderzoek wijzen op de noodzaak om een genuanceerder begrip te ontwikkelen van de verschillen tussen economische theorie, ideologie en praktisch beleid, en tevens wijzen op een algemene herinterpretatie van de rol van de staat in de liberale economische ideologie.