Hieronder, een 13 minuten durend gesprek over codependency. Zie het transcript direct onder de audiospeler.

Podcast: Download (9.5MB)

Transcript (bewerkt voor de duidelijkheid):

In eerste instantie werd de term “codependency” meestal gebruikt in het kader van de Twaalf Stappen. Het beschreef een dynamiek waarin familieleden en vrienden het disfunctionele gedrag van de alcoholist “mogelijk maakten” vanwege hun verstrengeling.

Het woord “codependency” wordt nu veel gebruikt. Het beschrijft vooral de relationele dynamiek waarbij mensen moeite hebben zichzelf te zijn terwijl ze in de relatie zijn. Voornamelijk verwart men interdependentie en codependency.

Codependence vs. Interdependence

Interdependency is een normaal, gezond, essentieel onderdeel van het mens-zijn. Dit is niet zo voor codependency. In codependency relaties hebben de partners moeite om een balans te vinden tussen zichzelf zijn en in de relatie zijn. In plaats van de juiste balans te vinden, bevinden mensen die afhankelijk zijn van code zich in het uiterste geval. Of ze gaan op in de relatie of ze laten hun onafhankelijkheid op agressieve en destructieve wijze gelden.

Vaak hebben code-afhankelijke mensen het gevoel dat ze onafhankelijk “moeten” zijn. Dit leidt tot zwart-wit, alles-of-niets denken: of je bent onafhankelijk tot het punt van niet-verwant zijn, of je bent codependent!

Maar je kunt niet zowel in een relatie zijn als onafhankelijk. De uitdaging is om onderling afhankelijk te zijn: erkennen dat je je partner nodig hebt en dat je partner jou nodig heeft, maar dat jullie beiden ook individuen moeten zijn.

Deel uitmaken van het stel versus een apart persoon zijn

In elke relatie zijn mensen wederzijds afhankelijk (dat is de definitie zelf van een relatie). Daarom zullen mensen in een relatie onvermijdelijk spanning ervaren tussen de trek om jezelf te zien als deel van het paar, en de trek om jezelf te zien als een aparte persoon.

Zie het als een schuifknop op een elektronisch apparaat:

– Het ene uiteinde van de schuifknop komt overeen met de positie waarin het enige dat telt het paar is;

– Het andere uiteinde van de schuifknop komt overeen met de situatie waarin het enige dat telt het zijn van een aparte persoon is.

Geen van beide extreme posities is werkbaar:

– Als het enige dat telt het paar zijn is, word je als persoon verstikt.

– Als het enige dat telt het gescheiden zijn is, dan is er niet veel gemeenschappelijke grond om een paar te zijn.

Dus, de glijder moet ergens tussenin staan, en deze plek zal van moment tot moment, van situatie tot situatie verschillen.

Dit is waar mensen met een afhankelijke code moeite mee hebben: Ze hebben moeite met de flexibiliteit van moment-per-moment aanpassing. Ze zijn eerder in een alles-of-niets-modus – – alles tegemoetkomend aan de ander, of zien alle eisen van hun partner als puur egoïsme.

Conflicten (of het gebrek daaraan)

Het punt dat ik herhaaldelijk maak in dit artikel is dat er een inherent conflict is aan het zijn in een relatie. De kunst van relaties is om conflicten te managen, niet om ze te vermijden alsof ze een beschamend “bewijs” zijn dat je een disfunctioneel stel bent. Wat disfunctioneel is in een koppel, is het vermijden van conflicten. Groei ligt in het leren hoe conflicten effectief te hanteren.

In een gezonde relatie kan hier openlijk mee worden omgegaan. Als gevolg daarvan kunnen beide partners zich geleidelijk veiliger voelen in de relatie, intiemer worden terwijl ze groeien als individuen.

Bij codependency zijn deze problemen moeilijker aan te pakken. Vaak worden ze onder het tapijt geveegd. Of ze worden behandeld in een sfeer die vergiftigd is door beschuldigingen van egoïsme. Of de ene partner vindt een manier om de ander te intimideren. Het resultaat is een groeiende achterstand in wrok tussen de echtgenoten.

Een symptoom van codependency is de mate waarin verlangens en eisen niet volledig worden geuit, meestal wordt er op gezinspeeld. Meestal is dit omdat er een angst is voor conflicten. Als je vraagt om wat je wilt, ben je bang dat je partner gekwetst of boos zal zijn, wat onaangenaam voor je zal zijn. Aan de andere kant kun je het niet verdragen om te zwijgen. Dus zeg je iets, maar op zo’n heimelijke manier dat je partner het niet zal snappen. Dit is een perfect recept om je niet gehoord, gefrustreerd en verontwaardigd te voelen.

Maar al te vaak is het zo dat elke partner het gevoel heeft dat hij een impliciete overeenkomst met de ander heeft – maar de ander is zich helemaal niet bewust van deze impliciete overeenkomst. Vandaar het gevoel, bij beide partijen, dat er iets niet pluis is, dat de ander te kwader trouw is. Het tegengif hiervoor is het opbouwen van een veilige omgeving, d.w.z. ruimte maken voor elke partner om zijn behoeften en wensen volledig te uiten.

Verband hiermee staat het gevoel van “je bent me iets schuldig”. Je doet iets voor je partner wat je niet wilt doen, je overtuigt jezelf om het te doen door jezelf te vertellen dat, op deze manier, je partner je een gunst verschuldigd is. Maar je zegt dit niet tegen je partner op het moment dat je doet wat je partner wil. Je zegt het pas veel later, wanneer je de gunst probeert te verzilveren, en je partner zich verbaasd en boos gedraagt, en dan voel je je verraden!

Gevoel van beperking

Een ander symptoom van codependency is een gevoel van “ingesnoerd zijn”, ingesnoerd zijn in de relatie. Dit in tegenstelling tot je spontaan en vrij voelen. Het voelt alsof je niet kunt doen of zeggen wat je wilt omdat het je partner zal kwetsen of boos maken.

Nou, natuurlijk, uitdrukken wat je nodig hebt en wilt betekent helemaal niet dat je partner verplicht is om dat aan je te geven. Een deel van wat de relatie veilig maakt, is dat er geen gevoel van dwang is. Als je partner uitdrukt wat hij wil, betekent dat niet dat jij hem dat moet geven, over je eigen behoeften heen lopend om dit te doen. Ook hier gaat het om het leren onderhandelen en het verdragen van de onvermijdelijke frustraties die bij het onderhandelingsproces horen.

Tot het moment dat je ruimte kunt maken voor deze frustraties, zal er elke keer dat er een conflict is een gevoel van wanhoop en woede zijn. U zult geneigd zijn uw partner te zien als een bron van frustratie, als de bron van uw ongelukkigheid. En vice versa. Het gevolg is veel verwijten en vingerwijzen.

Dit is heel erg kenmerkend voor codependency: “Het is jouw schuld!”. Dit verschilt niet veel van wat er gebeurt als kinderen kibbelen: “Maar, mam, hij begon!”. Kibbelende kinderen willen heel graag dat een volwassene hun gevoelens bekrachtigt door het andere kind te straffen. In het ideale geval kunnen volwassenen verder gaan dan deze gevoelens om hun onderlinge meningsverschillen op te lossen. Door elkaar de schuld te geven wordt het moeilijker om elkaar te begrijpen en een gemeenschappelijke basis te vinden. Het schuldspelletje lijkt een steeds verder escalerende cyclus te worden, waarin het steeds moeilijker wordt om te stoppen en elkaar te erkennen.

Om codependency te genezen, moeten partners afspreken om veiligheid in de relatie te creëren. Dat doe je door bewust te vermijden elkaar de schuld te geven, te beschuldigen, elkaar af te wijzen of te stenigen als passief-agressieve reactie op echte of vermeende aanvallen.

Tekort aan intimiteit

Er is een paradox met codependency. Aan de ene kant ben je erg verbonden in termen van het voelen van de beperkingen die de relatie je oplegt. Aan de andere kant is er een echte moeilijkheid met echte intimiteit.

Het is moeilijk voor jullie twee om je waakzaam te laten vallen om je ontspannen, comfortabel en kwetsbaar te voelen (op een goede manier) binnen de veiligheid van de relatie. Dus vermijdt u intimiteit. U of uw partner hebben te veel te doen op het werk of met de kinderen. Je bent te moe om tijd te maken voor speciale momenten. Ik heb het hier niet alleen over lichamelijke intimiteit, maar ook over emotionele nabijheid.

Wat nu?

Nu, wat doet u als u in uw relatie veel van de giftige kenmerken van het codependent profiel ziet?

Het leven zou gemakkelijker zijn als uw partner “het licht zou zien” en bereid zou zijn om te veranderen. Helaas is dit iets waar u weinig of geen macht over heeft.

Een typische codependent reactie is om te geloven dat er niets gedaan kan worden tenzij beide partners in de relatie eraan werken. Natuurlijk, het is veel beter als jullie er allebei aan werken. Maar, als je partner niet wil, kun je nog steeds iets heel productiefs doen, zowel voor jezelf als voor de relatie. De macht die je hebt is over wat je kunt doen, van jouw kant, om met codependency om te gaan. Dus je doet jouw deel, ongeacht wat je partner doet.