In deze post vertel ik waarom het belangrijk is om schema’s te onderwijzen, geef ik enkele ideeën en tips om jonge lezers schema’s bij te brengen en bespreek ik wanneer we schema’s expliciet moeten onderwijzen in onze klas.

Je bent in een chique restaurant. Je kent het soort waar ik het over heb. Je durft je arm niet te bewegen omdat je anders een glas water omstoot – en het is meer dan waarschijnlijk niet het “gratis” water dat je gewend bent te drinken. Het water in je glas is waarschijnlijk duur omdat het uit een zeldzaam bergbeekje is gebotteld, en het menu voor je ziet eruit alsof het in een vreemde taal is geschreven. Hoe komt u erachter wat u moet bestellen? Het enige wat je enigszins kunt bedenken is een item bovenaan, genaamd Soupe de Poisson à la Rouille. U weet dat poisson Frans is voor “vis”, dus u kunt ervan uitgaan dat het een vissoep is met een soort saus. Hoe ben je daar achter gekomen? U gebruikte uw schema, of voorkennis, om van het menu te bestellen. Net zoals het activeren van onze schema’s essentieel is in ons dagelijks leven, is het bijzonder belangrijk voor het succes van onze jonge lezers.

Zoals je in de afbeelding hieronder kunt zien, heb ik een heleboel FUN-hulpmiddelen en items die ik gebruik om schema te leren aan mijn primaire lezers. Laten we er eens induiken!

Net zoals ik hierboven in het “mooie menu-voorbeeld” heb uitgelegd, helpt het activeren van wat we al over iets weten ons om het beter te begrijpen. Begrijpen wordt gedefinieerd als “de actie of het vermogen om iets te begrijpen”. Het is veel moeilijker om iets te begrijpen als we aan tafel komen zonder enige voorkennis. Zelfs als we enige voorkennis hebben, maar die voorkennis niet activeren voordat we lezen, is het veel moeilijker voor ons om iets echt te begrijpen en verbanden te leggen. Ons schema helpt ons de wereld om ons heen te interpreteren. Als we niet actief nadenken over wat we lezen, lezen we gewoon woorden zonder betekenis. Leerlingen leren nadenken vormt de basis voor begrip en betekenis. Ik zie zo vaak (en ik heb me er ook schuldig aan gemaakt) dat leerkrachten weken en weken besteden aan hoofdgedachte, probleem en oplossing, en hoe ze het personage en de setting van een tekst kunnen identificeren. Hoewel dit absoluut noodzakelijke onderdelen van begrijpend lezen zijn, moeten we niet vergeten te beginnen bij de basis van al het leren: denken. Het begrijpen van een tekst is een product van denken. Een lezer kan eenvoudigweg geen tekst begrijpen zonder er actief over na te denken. Daarom is het niet alleen een “goed idee” om leerlingen expliciet te onderwijzen over metacognitie en schema’s – het is noodzakelijk dat we er de aandacht aan besteden die het verdient.

Heb je ooit tegen een leerling gezegd: “Denk er eens over na?” Ik wel! Ik maak me er schuldig aan mijn leerlingen te vertellen dat ze ergens over moeten “nadenken”, en ervan uit te gaan dat ze weten wat het betekent om “na te denken”. Dit is vooral belangrijk wanneer we lesgeven aan primaire lezers. Denken is moeilijk! Voeg daarbij dat denken voor jonge kinderen een zeer abstract begrip is, en we vergroten de behoefte om onze kinderen te leren wat het betekent om na te denken over wat ze lezen. Als we denken zichtbaar en concreet kunnen maken voor onze lezers, des te beter! Op de foto hieronder zie je dat ik een plaatje van een brein heb uitgeknipt en op kleurrijke knutselstokjes heb geplakt. Waarom? Hardop denken terwijl ik een boek voorlees is een krachtige manier om te laten zien hoe je over een tekst moet denken. Ik kan dit hardop denken nog krachtiger maken door een visueel model toe te voegen telkens als ik “hardop denk” aan mijn leerlingen. Als ik een bladzijde uit een boek lees en stop om mijn gedachten met de klas te delen, houd ik een denkstok omhoog zodat de leerlingen zichtbaar kunnen zien dat mijn hersenen druk bezig zijn! Als ik verbanden leg en mijn voorkennis (schema) activeer, moeten mijn hersenen veel denkwerk verrichten! (Je vindt de denksticks op de foto hierboven en hieronder in mijn Schema- en metacognitiepakket dat je HIER kunt vinden.)

Onze hersenen onthouden verbanden, geen willekeurige feiten. Dat is de reden waarom onze dendrieten zich verbinden als we steeds meer over iets te weten komen. Een van de beste manieren om leerlingen te leren hoe belangrijk het is om voortdurend schema’s te activeren, is hen te laten zien hoe het eruit ziet om na te denken over wat ze weten voor, tijdens en na het lezen. Net zoals denken en leren hand in hand gaan, gaan schema en verbindingen hand in hand. Ik kan geen diepgaand verband leggen tussen tekst en zelf over een gebeurtenis in een boek als ik die gebeurtenis nooit zelf heb meegemaakt. Ik kan niet echt begrijpen hoe verdrietig een personage zich voelt aan het begin van een roman als ik dat zelf nog nooit heb meegemaakt. Door onze leerlingen te helpen activeren en na te denken over hun eigen ervaringen die ze hebben gehad, mensen die ze hebben ontmoet, plaatsen waar ze zijn geweest, en boeken die ze hebben gelezen, zullen ze de tekst beter begrijpen. We kunnen dit doen door hen te laten zien hoe het eruit ziet om schema’s te activeren voor, tijdens en na het lezen. Leerlingen kunnen schrijven over wat ze weten, tekeningen maken over wat ze weten, en mondeling delen wat ze weten met een partner of de klas. In mijn klas organiseren we ons schema en ons denken door te laten zien hoe het eruit ziet voor, tijdens en na, tijdens lessen met de hele groep, kleine groepslessen en tijdens zelfstandig lezen. Hieronder ziet u een interactieve notitieblokles uit mijn Schema- en metacognitiepakket (klik HIER).

“Wanneer moet ik beginnen met het onderwijzen van schema en metacognitie in mijn klas?”

Op de eerste dag. En elke dag daarna. Goede lezers denken en activeren schema’s zonder dat ze het door hebben. Sommige van onze jonge lezers zullen hier echter moeite mee hebben, dus is het belangrijk om hen er vanaf het begin van het jaar aan te herinneren en hen aan te moedigen, en consequent gedurende het hele jaar. U kunt lezers hierbij helpen door hen denkstelen te laten gebruiken om hun gedachten te beginnen. Enkele van deze denkstammen zijn:

Ik denk…

Ik weet…

Dit doet me denken…

Het is ook belangrijk om te weten dat het schema van uw primaire lezers elke.dag verandert. Soms verandert het van uur tot uur en van minuut tot minuut. Als onze kinderen nieuwe dingen ervaren, nieuwe boeken lezen, nieuwe mensen ontmoeten en nieuwe plaatsen bezoeken, verandert hun schema en wat ze weten over de wereld om hen heen. Telkens als ze een nieuw boek openslaan, nemen ze deze nieuwe kennis met zich mee. We kunnen leerlingen laten zien hoe nieuw leren en nieuwe schema’s aan hun hersenen kleven door een verscheidenheid aan concrete voorwerpen te gebruiken. In de afbeelding hieronder heb ik een plumeau gebruikt om mijn leerlingen te laten zien hoe schema’s aan onze hersenen “kleven”. Een gedetailleerd lesplan dat gebruik maakt van een plumeau tijdens een interactieve activiteit voor de hele klas is te vinden in mijn Schema & Metacognitie pakket. Het bevat ook grafische organisatoren om te coördineren met het concrete object en printables voor leerlingen om te gebruiken in de les. U vindt het door hier te klikken!

Terwijl u leerlingen schematische lessen geeft, moet u niet vergeten hen duidelijk te maken dat het niet erg is als lezers denken dat ze iets weten en er vervolgens achter komen dat ze het eigenlijk niet zo goed begrijpen als ze dachten. Dit wordt een misvatting genoemd, en onze primaire lezers moeten weten dat misvattingen tot nieuw leren leiden – en dat is een GOED ding! We moeten de leerlingen ook leren hoe ze terug kunnen gaan in de tekst om misvattingen te herzien. Deze vaardigheid is nauw verbonden met het belang van tekstbewijs wanneer we lezen. (Als uw leerlingen moeten oefenen in het vinden van bewijs tijdens en na het lezen van een tekst, zult u mijn tekstbewijspakketten hier kunnen waarderen.)

In de foto’s hieronder heb ik misconceptiekaarten en -passages gebruikt om mijn leerlingen te leren hoe ze expliciet terug kunnen gaan in de tekst om veelvoorkomende misconcepties te herzien. Wanneer we een misvatting op een ankerkaart maken, schrijven we gewoon de juiste informatie ernaast en onderstrepen of markeren we de plaats in de tekst die ons antwoord bewijst. U kunt deze gedetailleerde les en alle bijbehorende gedifferentieerde bronnen vinden door hier te klikken.

Ik hoop dat bovenstaande informatie u goede informatie en een goed startpunt heeft gegeven voor het onderwijzen van schema en metacognitie in uw klas. Hierboven ziet u slechts een paar van de middelen en activiteiten die ik heb ontwikkeld en gebruik om deze belangrijke strategie aan jonge lezers te leren. In mijn Concrete Comprehension: Schema en Metacognitie Pakket voor de Lagere Lezers, deel ik vijf gedetailleerde lesplannen die niet alleen zijn afgestemd op Common Core normen, maar zijn gedifferentieerd voor de kleuterschool tot 2de graad leerlingen. (Als je op zoek bent naar een versie voor gevorderden, klik dan hier om het pakket voor gevorderde lezers van Amanda Nickerson te bekijken.)

Het pakket bevat leerlingvriendelijke exit-slips, ankertabellen en grafische organisers die kunnen worden gebruikt en herhaald voor extra lessen met elke voorgelezen tekst of tekst voor kleine groepen die u kiest.

Zoals u hieronder kunt zien, bevat het pakket een verscheidenheid aan concrete, zeer visuele lessen en activiteiten voor uw leerlingen! Uw leerlingen zullen veel plezier beleven aan het gebruik van dossiermappen, zuurstoksnoepjes, stemmingsringen en nog veel meer! Alle concrete voorwerpen zijn gemakkelijk te vinden in de klas, in huis of in de winkel.

U kunt meer te weten komen over dit hulpmiddel voor begrip door HIER te klikken of op de afbeelding hieronder om het in mijn winkel te bekijken.