Een heleboel mensen verkopen de Verlichting deze dagen. Na de Brexit-stemming en de verkiezing van president Trump publiceerde David Brooks een lofzang op het “Verlichtingsproject”, waarin hij verklaarde dat het werd aangevallen en lezers opriep om “op te staan” en het te redden. Commentary magazine stuurde me een brief met de vraag om een donatie om lezers te voorzien “van de verlichting waar we allemaal zo wanhopig naar hunkeren.” En nu is er Steven Pinker’s indrukwekkende nieuwe boek, “Enlightenment Now,” dat misschien wel de definitieve verklaring is van de neo-Enlightenment beweging die vecht tegen het getij van nationalistisch denken in Amerika, Groot-Brittannië en daarbuiten.

Hunkeren we allemaal naar verlichting? Ik niet. Ik mag en respecteer Mr. Pinker, Mr. Brooks en anderen in hun kamp. Maar de filosofie van de Verlichting heeft geen fractie van het goede bereikt dat zij beweren, en het heeft veel kwaad aangericht.

De voorstanders van de Verlichting maken een aantrekkelijke zaak. Wetenschap, geneeskunde, vrije politieke instellingen, de markteconomie – deze dingen hebben ons leven dramatisch verbeterd. Ze zijn allemaal, schrijft Mr. Pinker, het resultaat van “een proces in gang gezet door de Verlichting aan het eind van de 18e eeuw,” toen filosofen “dogma, traditie en autoriteit vervingen door rede, debat en instellingen van waarheidsvinding.” De heer Brooks is het daarmee eens en verzekert zijn lezers dat “het Verlichtingsproject ons de moderne wereld heeft gegeven.” Dus wees dankbaar voor “denkers als John Locke en Immanuel Kant die stelden dat mensen moesten ophouden zich blindelings te onderwerpen aan autoriteit” en in plaats daarvan “de dingen vanaf de basis moesten doordenken.”

Zoals Mr. Pinker het samenvat: “Vooruitgang is een geschenk van de idealen van de Verlichting, en zal doorgaan in de mate dat we ons opnieuw toewijden aan die idealen.”

Veel van dit is niet waar. Neem de bewering dat de Amerikaanse grondwet een product was van de Verlichting, ontstaan door het weggooien van de politieke tradities uit het verleden en het toepassen van de onbelemmerde menselijke rede. Om dit idee te weerleggen hoeven we alleen maar eerdere schrijvers over de Engelse grondwet te lezen. Het wijd verspreide 15e-eeuwse traktaat “In Praise of the Laws of England”, geschreven door de jurist John Fortescue, geeft een duidelijke uitleg over een eerlijk proces en de theorie die nu “checks and balances” wordt genoemd. De Engelse grondwet, zo schreef Fortescue, zorgt voor persoonlijke vrijheid en economische welvaart door het individu en zijn eigendom te beschermen tegen de overheid. De bescherming die in de Amerikaanse Bill of Rights is opgenomen, is grotendeels in de jaren 1600 vastgelegd door de opstellers van de Engelse grondwet – mannen als John Selden, Edward Hyde en Matthew Hale.