In de late jaren zestig schreef de psycholoog Albert Mehrabian mee aan twee invloedrijke studies waarin hij onderzocht hoe belangrijk de semantische betekenis van woorden is voor de manier waarop mensen emoties overbrengen. Mehrabian heeft uiteindelijk zijn ideeën gekwantificeerd in een specifieke verhouding, soms aangeduid als de “7:38:55 regel.”

Mehrabian’s regel suggereert dat drie elementen effectief moeten worden gecoördineerd voor de succesvolle communicatie van gevoelens of emotie: woorden, vocale toon, en lichaamstaal. Uitgesplitst naar het effect van elk van deze elementen, concludeerde Mehrabian dat slechts zeven procent van de communicatie betrekking heeft op de eigenlijke betekenis van een bepaald woord, terwijl 38 procent betrekking heeft op de toon van de stem, en 55 procent lichaamstaal is (voornamelijk gezichtstaal).

De bevindingen van Mehrabian zijn in de loop van de decennia bediscussieerd, bekritiseerd en verkeerd geïnterpreteerd. Of men het er nu wel of niet mee eens is dat de doeltreffendheid van communicatie kan worden teruggebracht tot dergelijke specifiek gekwantificeerde verhoudingen, de algemene observatie is aantoonbaar sterk. Effectieve communicatie komt voort uit een congruente combinatie van factoren die verder gaat dan de specifieke semantische betekenis van woorden.

Dus hoe kunnen we effectief communiceren als miljoenen mensen plotseling twee derde van hun gezicht moeten bedekken?

Een groter probleem voor Noord-Amerika

Stanford-psychologe Jeanne Tsai bestudeert al lang de relatie tussen cultuur en communicatie. Zij zegt, dat sommige culturen over de hele wereld meer ervaring hebben met het onderhandelen over de complexiteit van communicatie tijdens het dragen van gezichtsbedekkingen. Oost-Aziaten, bijvoorbeeld, hebben het dragen van beschermende maskers lang geïntegreerd in publieke activiteiten. Noord-Amerikanen daarentegen zullen het waarschijnlijk erg moeilijk vinden om snel effectieve communicatie met maskers te leren, suggereert Tsai.

“De mond lijkt vooral belangrijk in de Verenigde Staten, deels omdat monden een cruciaal onderdeel zijn van het overbrengen van een grote glimlach, en voor Amerikanen is een grotere glimlach beter,” zegt Tsai. “Uit ons werk blijkt dat Noord-Amerikanen mensen met een grotere glimlach vriendelijker en betrouwbaarder vinden. In feite hebben glimlachen een nog sterkere invloed op oordelen over vriendelijkheid en betrouwbaarheid dan meer structurele gezichtskenmerken die verband houden met ras of geslacht.”

Het ontnemen van iemands vermogen om te glimlachen in een openbare omgeving is al uitdagend genoeg, maar het vormt met name unieke uitdagingen in culturele contexten met reeds bestaande raciale ongelijkheden. In de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, zijn Afro-Amerikaanse mannen al uiting van angst over het feit dat ze als bedreigend worden gezien terwijl ze gezichtsmaskers dragen. Een video uit maart waarin een politieagent twee zwarte mannen uit een Walmart verwijderde omdat ze chirurgische maskers droegen, benadrukte de unieke problemen waarmee het wijdverspreide dragen van maskers in de Verenigde Staten wordt geconfronteerd.

“Op zijn minst denk ik dat mensen zullen moeten leren om te lachen met hun ogen en stemmen, en om de ogen en stemmen van anderen meer te lezen,” suggereert Tsai.

De Duchenne-glimlach

In het midden van de 19e eeuw publiceerde de Franse wetenschapper Guillaume Duchenne een iconisch boek met de titel Mecanisme de la physionomie Humaine (Het mechanisme van de menselijke gezichtsuitdrukking). Duchenne was gefascineerd door de relatie tussen communicatie en gezichtsanatomie en een deel van zijn onderzoek richtte zich op de anatomische verschillen tussen een echte glimlach en een onoprechte glimlach.

Hij ontdekte dat een eenvoudige glimlach de samentrekking van de grote spier van de jukbeenderen impliceert. Deze spier is in principe alles wat men nodig heeft om de mondhoeken op te trekken. Maar voor een echt positieve, oprechte en uitbundige glimlach moet ook de musculus orbicularis oculi worden aangespannen.

De musculus orbicularis oculi omgeeft het oog en is in de eerste plaats betrokken bij het controleren van het knipperen. Hij speelt echter ook een rol bij het glimlachen doordat hij helpt de wangen op te trekken en een rimpel rond de ogen te maken. Destijds suggereerde Duchenne dat dit meer holistische type glimlach niet kon worden vervalst, en dat alleen de “zoete emoties van de ziel” konden leiden tot samentrekking van de orbicularis oculi.

Dit type holistische glimlach werd bekend als de Duchenne-glimlach. En, hoewel onderzoekers sindsdien hebben ontdekt dat de Duchenne Smile inderdaad kan worden vervalst, kan niet iedereen het gemakkelijk vervalsen, en een overdreven Duchenne Smile kan een effectief signaal zijn dat iemand liegt.

Intrigerend is dat onderzoekers hebben ontdekt dat botulinum toxine, of botox, het neurotoxine dat wordt gebruikt in schoonheidstherapieën om bepaalde gezichtsspieren te verlammen en de ontwikkeling van rimpels te vertragen, ook kan voorkomen dat een persoon de orbicularis oculi-spier effectief samentrekt. Een studie uit 2018 ontdekte dat botoxtherapie voorkomt dat een persoon een Duchenne-glimlach uitvoert, wat niet alleen hun vermogen verstikt om effectief positieve emotie te communiceren, maar zelfs depressie kan opwekken, omdat het vormen van een gezichtsuitdrukking het interne belichaamde gevoel van die emotie blijkt te versterken.

Gezichtsmaskers zijn geen nieuwe ervaring voor iedereen

Terwijl veel Noord-Amerikanen worstelen met effectief communiceren in een wereld van nieuw gemaskerde gezichten, komt misschien het beste advies voor de toekomst uit culturen die zich al hebben aangepast aan dit soort gedrag. Voor veel moslimvrouwen over de hele wereld zijn gezichtsbedekkingen, een niqab genoemd, normaal. En zowel draagsters als niet-draagsters hebben technieken ontwikkeld om effectief te blijven communiceren.

Samar Al Zayer, een psychologe die momenteel in Europa werkt, groeide op in Saoedi-Arabië en, hoewel ze nooit een niqab droeg, herinnert ze zich hoe gezichtsbedekkingen veranderden hoe men verschillende sociale signalen interpreteerde. In een gesprek met de BBC herinnert Al Zayer zich dat communicatie niet noodzakelijkerwijs moeilijker was wanneer het gezicht van een van de partijen bedekt was, maar het was zeker diepgaand anders.

“Ik zou me een beetje meer bewust zijn van hun non-verbals, meer oogcontact houden om te begrijpen hoe ze zich voelden, om te proberen een soort emotie op te pikken,” zegt ze. “Ik zou ook meer aandacht hebben voor hun toon en handgebaren.”

Het is aan beide partijen om de beperkingen van communicatie tijdens het dragen van gezichtsmaskers te overwinnen. Voor degenen die maskers dragen, raden deskundigen aan meer overdreven gebaren te gebruiken om het verlies van de helft van iemands gezicht te compenseren. Van expressieve wenkbrauwen tot een eenvoudige duim omhoog, wordt gesuggereerd dat mensen andere elementen versterken die worden gebruikt in de communicatie.

“Overcommuniceer – gebruik meer woorden dan je normaal zou doen, en stel meer vragen, om ervoor te zorgen dat je de emoties van de andere persoon correct oppikt,” zegt Al Zayer. “Leer ook hoe je je andere zintuigen en lichaamstaal kunt gebruiken.”

En als al het andere faalt, zijn heldere maskers misschien op weg om de dag te redden. ClearMask is een eenvoudige variant van het idee van een volledig doorzichtig gelaatsscherm.

Hoe goed de anticondens technologieën in deze doorzichtige maskers werken, moet nog blijken. En ze zijn waarschijnlijk een beetje duurder dan een eenvoudige, en effectieve, katoenen masker. Maar degenen die behoefte hebben aan een meer eenvoudige en onmiddellijke oplossing kan kijken naar nieuwe California-based start-up Maskalike, die een manier biedt om eenvoudig af te drukken een afbeelding van je eigen lachende gezicht op een gezichtsmasker.