In een video die meer dan 6 miljoen keer op Twitter is bekeken, vatte de 21-jarige Chika Oranika de huidige gevoelens van veel zwarte Amerikanen over Kanye West samen. Ze bracht haar eigen teksten over de beat van Jesus Walks van de rapster. “Hoe je zegt dat je Yeezus maar niets doen om ons te herstellen? Je steunt de mensen aan de macht die ons aborteren,” rapt ze in de camera. “Het maakt niet uit hoeveel geld je hebt of je gebrek, wanneer die cheque duidelijk vergeet niet dat je kinderen zijn nog steeds zwart.”

Waarom de kritiek, die is gekomen van activisten, Hollywood-sterren en collega-muzikanten, evenals vernietigende online freestyles? West, een van de meest significante, complexe en gevierde rappers in de VS, heeft de afgelopen nacht een 350-tweet stream of consciousness gebruikt om zijn steun stevig achter Donald Trump te gooien. Maar gisteren ging hij in een interview met TMZ veel verder dan partijpolitiek, door in een slordig stukje retoriek te zeggen: “Je hoort over slavernij gedurende 400 jaar. 400 jaar lang? Dat klinkt als een keuze.”

Host Van Lathan scheurde terug naar hem: “Terwijl jij muziek maakt en een artiest bent en het leven leidt dat je hebt verdiend door een genie te zijn, heeft de rest van ons in de samenleving te maken met deze bedreigingen van ons leven.” Roxane Gay reageerde op Twitter door zijn opmerkingen “gevaarlijk” te noemen en “afgezaagd, oppervlakkig … hij is geen vrije denker. Hij is een vrije idioot.”

02:34

De ontzetting van zwart Amerika over West broeit al een tijdje. Hij verbaasde velen toen hij in december 2016 poseerde voor foto’s met Trump, waardoor hij een van de eerste beroemdheden was die de nieuwe president leek te onderschrijven. Maar zijn recente tweets lieten geen ruimte voor twijfel. Hij postte een foto van zichzelf met de Make America Great Again-pet van de Trump-campagne op, en tweette: “Je hoeft het niet eens te zijn met Trump, maar de maffia kan niet zorgen dat ik niet van hem hou. We zijn allebei drakenenergie. Hij is mijn broer.” Na een interventie van een vermoedelijk wat vermoeide Kim Kardashian, schreef West: “Mijn vrouw belde me net en ze wilde dat ik dit aan iedereen duidelijk zou maken. Ik ben het niet eens met alles wat Trump doet. Ik ben het met niemand 100% eens, behalve met mezelf.”

In reactie daarop kwam R&B-zanger Frank Ocean uit zijn winterslaap met een sarcastische screengrab van de keer dat West tijdens een oproep voor de orkaan Katrina in 2005 van het script afging en zei: “George Bush geeft niets om zwarte mensen”, met de suggestie dat het West nu om het even is wie niet om zwarte mensen geeft. Samuel L Jackson suggereerde dat West een publiek zocht in “the sunken place” – de psychische interzone in de horrorfilm Get Out waarin zwarte mensen worden gehypnotiseerd en tot zwijgen worden gebracht (de regisseur van de film, Jordan Peele, heeft het eerder in verband gebracht met het Amerika van Trump).

“Zoveel mensen die van je houden voelen zich juist zo verraden omdat ze weten welke schade het beleid van Trump aanricht, vooral bij mensen van kleur”, schreef Wests vriend John Legend in een sms die West op Twitter plaatste. De rapster schreef terug: “Het ter sprake brengen van mijn fans of mijn nalatenschap is een tactiek gebaseerd op angst die wordt gebruikt om mijn vrije gedachten te manipuleren.” Onder gewone Amerikanen was er ondertussen ziedende woede over West die iemand steunt die naar verluidt heeft gezegd “luiheid is een eigenschap van zwarten”; die campagne voerde voor de doodstraf voor de zwarte tieners, die later onschuldig bleken te zijn, in de Central Park Five-zaak; en die dacht dat er een aantal “zeer fijne mensen” waren die samen met neonazi’s en witte supremacisten marcheerden in Charlottesville.

Reagerend op – of misschien wel vooruitlopend op – dit alles, bracht West een nieuw nummer uit, Ye Vs the People, de eerste muziek van twee nieuwe albums die in juni worden uitgebracht. In een dialoog met het Amerikaanse volk (gezongen door rapper T.I.) probeert Kanye het merk Trump te ontgiften en zijn Make America Great Again slogan te herclaimen: “Wearin’ the hat’ll show people that we equal,” rapt hij, pleitend voor een waarom-kunnen-we-niet-allemaal-met-elkaar-menselijkheid. Uiteindelijk distilleert hij het debat als volgt: “You on some choosin’ side shit, I’m on some unified shit.”

Voor Kanye is dit hoofdstuk slechts het laatste incident in een compromisloze carrière. Rond de eeuwwisseling, als beatmaker voor Jay-Z en anderen, leek hij echt aan “some unified shit” te doen, door de verknipte soulsamples van de “rugzak”-hiphop te combineren met de blockbustertrends van de mainstream-rapproductie; daarna stapte hij met succes over naar een unified producer-rapper. Zijn eerste twee albums charmeerden het hele spectrum van rapfans met hun diversiteit en humor: hij riffte op zwarte culturele referentiepunten – slow-jam liefdesliedjes, sociale klimmers – als een standup comedian.

Zijn albums werden met elke nieuwe release ambitieuzer en verenigden diverse culturele referentiepunten – Graduation samplede Daft Punk en verkende een meer elektronisch geluid; 808s & Heartbreak gebruikte Auto-Tune om emotionele dissonantie te reflecteren en uit te voeren, met briljant effect; My Beautiful Dark Twisted Fantasy was zo opera-achtig als de titel suggereert. Zijn interesse in visuele kunst groeide, met kunstenaars van Takashi Murakami tot George Condo in opdracht voor zijn album covers; hij ontwierp zijn eigen modecollecties en werkte samen met Adidas. In 2013 zei hij: “Creatief genie, dat is mijn titel. Mijn titel is niet meer rapper.” West positioneerde zichzelf als een afgeronde estheet, geobsedeerd door vorm en hoe kunst de samenleving beïnvloedt – op zijn Twitter-feed was de laatste tijd van alles te zien, van tech-oplossingen voor waterontzilting tot kunstenaars Joseph Beuys en David Hammons. Een deel van zijn aantrekkingskracht op Kardashian leek haar iconografie te zijn: “My girl a superstar all from a home movie”, vroeg hij zich bewonderend af op het nummer Clique uit 2012.

Hij ging ook verder met zijn analyse van zwart Amerika. Op hetzelfde nummer rapt hij: “Je weet dat blanken geld krijgen, maar het niet uitgeven / Of misschien krijgen ze geld, kopen ze een bedrijf / Ik koop liever 80 gouden kettingen en ga ig’nant.” West ziet zichzelf als een viering van de economische vrijheid die zwarte Amerikanen decennia lang werd ontzegd, en waartoe ze nog steeds veel minder toegang hebben dan blanken. Het is een uitbreiding van een belangrijke regel van Jay-Z – “Ik doe dit voor mijn cultuur, om ‘em te laten weten hoe een nigga eruitziet, als een nigga in een roadster” – van Izzo (HOVA), een track die Kanye produceerde.

Op New Slaves, ondertussen, van 2013 album Yeezus, uitte West een meer genuanceerde versie van zijn slavernij opmerkingen deze week: dat zwarte Amerikanen onderworpen waren aan een nieuw soort slavernij, het rabiate consumentisme voor Maybach auto’s en Alexander Wang kleding dat hen in economische slavernij gevangen houdt. Julius Bailey, een filosofieprofessor aan de Ohio’s Wittenberg Universiteit, die een essaybundel heeft geredigeerd met de titel The Cultural Impact of Kanye West, stelt dat West bekritiseerd moet worden voor zijn TMZ interview, maar “op basis van het feit dat hij niet sprak over de materiële implicaties van post-chattel slavernij,” zoals hij heeft gedaan op New Slaves en Clique. “Kanye’s welgemeende verontschuldiging was een manier om zich te realiseren dat zijn woorden, wanneer ze niet gekwalificeerd of gecontextualiseerd worden, meer schade aanrichten dan het emanciperende goed dat hij nastreeft.” Sommige van Wests andere teksten zijn net zo onhandig, zelfs beledigend. Hij samplede Billie Holiday’s Strange Fruit, een lied over lynchen, voor Blood on the Leaves, een lied over de destructieve kracht van roem waarin hij ook een man die zijn vrouw en minnares laat scheiden bij een basketbalwedstrijd vergeleek met apartheid.

En sinds Yeezus, is zijn zelfobsessie verstikkend geworden. Zijn 2016 album The Life of Pablo heeft een geweldige sketch genaamd I Love Kanye, waar hij zich voorstelt: “Wat als Kanye een liedje zou maken over Kanye genaamd I Miss the Old Kanye? Man, dat zou zo Kanye zijn!”

In de nasleep van zijn slavernij-opmerkingen houdt de sketch op grappig te zijn: zwarte mensen missen echt de oude, naar buiten gerichte Kanye. Rapper Meek Mill vatte de gedachten van velen samen toen hij gisteren een afbeelding van Kanye op Instagram plaatste, omringd door de woorden “RIP Old Kanye” en Kanye’s teksten naar hem terug citeerde: “Ik voel de druk, onder meer controle / En wat ik doe? Gedraag me dommer.”

Het probleem is dat Kanye’s zelfkritiek zo vergevorderd is dat hij de wereld puur door het prisma van Kanye begint te zien, in plaats van de ogen van zwart Amerika. Dat is niet alleen schadelijk voor hemzelf, maar ook voor een voortdurende strijd voor burgerrechten in een nog steeds racistische VS; zijn provocaties hebben het potentieel om alt-right en anderen die de status van Afrikaanse Amerikanen willen verminderen, te versterken.

Net als Steve Jobs en Elon Musk, beide figuren die hij bewondert, is het moeilijk om Kanye in een links-rechts politiek binaire te plaatsen. Zijn persoonlijke politieke filosofie sluit niet netjes aan bij bestaande geloofssystemen – getuige hoe alt-right hem omarmde na zijn pleidooi voor Trump, en hem vervolgens in de steek liet toen hij afgelopen weekend ook pleitte voor overlevende en activiste Emma Gonzalez van de schietpartij in Parkland.

Zijn omhelzing van Trump – net als zijn omhelzing van de zwarte conservatieve commentator Candace Owens, met wie hij een ontmoeting had nadat hij tweette “Ik hou van de manier waarop denkt” – is voor hem apolitiek. “Ik zie het als tegendraads en een beetje arrogant, niet als een feitelijke instemming met de ideeën van Trump met betrekking tot immigratie, stedelijk beleid of militarisme,” zegt Bailey. “Hij is een fan van rijkdom.” Kanye is een voorstander van de “energie” van Trump en ziet in hem dezelfde zelfcreatie die hij voor zichzelf wil, en misschien ook voor zwart Amerika – maar net als andere succesvolle libertariërs met veel geld is hij afgesneden van de realiteit en gaat hij ervan uit dat je het alleen met wilskracht redt, misschien geholpen door zijn inspirerende bromides op Twitter (vandaag: “De meeste angst is aangeleerd”). Geïsoleerd door zijn geld en culturele invloed, is West immuun voor de zuigende kracht van Trump’s energie en de erfenissen van de slavernij, en is hij vrij om ze te vieren of in twijfel te trekken. Het racisme dat hij heeft ervaren – verstoten door de popradio en de haute couture – is reëel en duidelijk pijnlijk, zoals hij deze week in een ander interview met radiopresentator Charlamagne tha God op het onderwerp terugkomt. Maar nu hij uiteindelijk toch toegang heeft gekregen tot de mode, lijkt West te geloven dat alle zwarte mensen dat soort agency kunnen hebben – dat alleen zelfvertrouwen je kan bevrijden. Het is het soort illusie dat Trumpisme zo verleidelijk maakt.

Elke analyse wordt bemoeilijkt door Wests ziekenhuisopname van twee weken in 2016 na een mentale inzinking, na intensief toeren en een incident waarbij Kardashian in Parijs werd beroofd. Hij heeft de episode herschikt als een “doorbraak” en zegt dat hij medicijnen gebruikt die “me helpen kalmeren”; Kardashian heeft frustratie geuit over hoe Kanye wordt geframed als geestesziek terwijl hij “gewoon zichzelf is terwijl hij altijd expressief is geweest”. En natuurlijk is er een lange geschiedenis van zwarte mensen die worden afgedaan als gek.

Een genereuzere lezing is dat Kanye nog steeds veel om zwart Amerika geeft, en in sommige opzichten is hij een slachtoffer van een steeds dogmatischer, gepolariseerder cultuur – een cultuur die deels is gecreëerd door zijn en Trump’s favoriete spreekbuis, Twitter. “Was de slavernij in Amerika van 1618 tot 1865?” vraagt Bailey. “Als dat zo is, brengt 400 jaar ons naar 2018, wat precies is waar al die zwarte nationalisten, antikolonialisten, sommige academici en zelfs George Clinton toe opriepen, namelijk een emancipatie van de geest.” Kanye is gefrustreerd door de sociale homogeniteit die hij waarneemt: “Zie je dat is het probleem met deze verdomde natie / Alle zwarten moeten Democraten zijn, man, we zijn nog niet van de plantage af,” rapt hij in Ye Vs the People, waarbij hij suggereert dat het steunen van Republikeinen een uiting is van zwarte vrijheid. “Ik heb een hekel aan de ‘verzonken plek’ verwijzing, want Kanye heeft zijn bonafideheid in zwarte emancipatie en zwarte liefde bewezen,” zegt Bailey. “We weten, via zijn eigen woorden op zijn albums en interviews, dat hij tegen racisme in al zijn vormen staat. Kanye mag dan arrogant, mentaal onstabiel, narcistisch en ongevoelig zijn, voor hem is hij vrij.”