Dentale tandsteen, zowel supra- als subgingivaal komt wereldwijd bij de meerderheid van de volwassenen voor. Tandsteen is verkalkte tandplaque, die voornamelijk bestaat uit minerale zouten van calciumfosfaat, afgezet tussen en binnen resten van voorheen levensvatbare micro-organismen. Een levensvatbare tandplaque bedekt gemineraliseerde afzettingen van tandsteen. Het niveau van tandsteen en de plaats van vorming zijn populatiespecifiek en worden beïnvloed door mondhygiënische gewoonten, toegang tot professionele zorg, dieet, leeftijd, etnische afkomst, tijd sinds de laatste gebitsreiniging, systemische ziekten en het gebruik van voorgeschreven medicijnen. In bevolkingsgroepen met een regelmatige mondhygiëne en toegang tot regelmatige professionele zorg, blijft de vorming van supragingivale tandsteen beperkt tot tandoppervlakken die grenzen aan de speekselkanalen. Het niveau van supragingivale tandsteenvorming in deze populaties is laag en de tandsteenvorming heeft weinig tot geen invloed op de mondgezondheid. Subgingivale tandsteenvorming in deze populaties valt samen met parodontale aandoeningen (hoewel de tandsteen zelf weinig invloed lijkt te hebben op het verlies van aanhechting), waarbij de laatste gecorreleerd is met tandplaque. Bij bevolkingsgroepen die geen regelmatige hygiëne toepassen en geen toegang hebben tot professionele zorg, komt supragingivale tandsteenvorming voor in het hele gebit en kan de mate van tandsteenvorming extreem zijn. In deze populaties wordt supragingivale tandsteen geassocieerd met de bevordering van gingivale recessie. Subgingivale calculus, in “lage hygiëne” populaties, is uitgebreid en is direct gecorreleerd met verbeterd parodontaal aanhechtingsverlies. Ondanks uitgebreid onderzoek, blijft een volledig begrip van de etiologische betekenis van subgingivale tandsteen voor parodontitis ongrijpbaar, vanwege het onvermogen om een duidelijk onderscheid te maken tussen de effecten van tandsteen en “plaque op tandsteen”. Als gevolg daarvan zijn we er niet helemaal zeker van of subgingivale tandsteen de oorzaak of het gevolg is van parodontale ontsteking. Onderzoek suggereert dat subgingivale tandsteen, op zijn minst, de straal van tandplak geïnduceerde parodontale schade kan vergroten. Verwijdering van subgingivale plaque en tandsteen blijft de hoeksteen van parodontale therapie. Calculusvorming is het resultaat van verstening van tandplaque biofilm, met minerale ionen geleverd door badend speeksel of creviculaire vloeistoffen. Supragingivale vorming van tandsteen kan worden tegengegaan met chemische mineralisatieremmers, die worden toegepast in tandpasta’s of mondspoelingen. Deze middelen vertragen de verkalking van tandplak en houden de afzettingen in een amorfe, niet-geharde toestand, zodat ze gemakkelijker verwijderd kunnen worden door een regelmatige hygiëne. De klinische werkzaamheid van deze middelen wordt gewoonlijk beoordeeld aan de hand van de vermindering van het tandsteenoppervlak op de tanden tussen de tandreiniging. Onderzoek toont aan dat plaatselijk aangebrachte mineralisatieremmers ook de hechting en hardheid van tandsteenafzettingen op het tandoppervlak kunnen beïnvloeden, waardoor ze gemakkelijker verwijderd kunnen worden. Toekomstig onderzoek naar tandsteen kan de ontwikkeling van verbeterde supragingivale tandsteenbestrijdingsformules omvatten, de ontwikkeling van behandelingen voor de preventie van subgingivale tandsteenvorming, de ontwikkeling van verbeterde methoden voor wortelontgifting en -debridement en de ontwikkeling en toepassing van gevoelige diagnostische methoden om de subgingivale debridementseffectiviteit te beoordelen.