Er zijn zeer interessante verhalen en oorsprongen van de liefde in het hindoeïsme (Hindoe Dharma). Volgens één verhaal leefde er een superwezen dat bekend stond als ‘Purusha’, die geen verlangen, begeerte, angst of enige impuls had om iets te doen, omdat het geschapen universum perfect en compleet was.

Toen nam Heer Brahma, de schepper, de dingen in zijn handen en splitste Purusha in tweeën. Toen scheidde de hemel zich van de aarde, de duisternis scheidde zich van het licht, het leven scheidde zich van de dood, en tenslotte scheidde het mannelijke zich van het vrouwelijke. Elk van de helften ging toen op zoek naar bevrediging door zich te herenigen met zijn andere helft.

Als man of vrouw op deze aarde, zijn wij ook op zoek naar onze andere helft, en die zoektocht staat bekend als ‘Liefde’. Vandaag de dag gaan we helemaal op in de romantische en seksuele elementen: er zijn datingsites om “partners” te vinden, adverteerders buiten deze “liefde” uit om van alles te verkopen, en dan zijn er nog films die ons op de been houden met romantische verwikkelingen.

Maar de wijzen uit het oude India zeggen dat de liefde die we najagen geen liefde is; in plaats daarvan is het de vluchtige emotionele high van “verliefd worden”, die op elk moment kan instorten. De wijsgeerige filosofen bleven lang voor Christus over dit onderwerp nadenken, en ontwikkelden de ideeën vers tijdens de opleving van Bhakti Yoga in de 15e eeuw. Zij ontdekten dat liefde in vijf verschillende stadia overgaat. Deze stadia zijn:

Kama – Zintuiglijke begeerte

Het verlangen naar versmelting komt voort uit lichamelijke aantrekking. De Kama betekent “hunkering naar zintuiglijke objecten”, wat gewoonlijk wordt vertaald als “seksueel verlangen”. Het is op te merken dat in tegenstelling tot de joods-christelijke mythe waar seksuele verlangens worden beschouwd als de “val van de mens”, het Hindoe dharma seks niet associeert met schaamte, maar in plaats daarvan, een vreugdevol aspect van het menselijk bestaan. Dit is waar Kamasutra in het spel komt, die niet alleen over posities gaat, maar meer over de filosofie van de liefde en de vragen van de liefde.

De wijzen zijn het erover eens dat kama een doel van het Hindoe leven kan zijn, maar het is niet de enige factor die tot heelheid kan leiden.

Shringara – Rapturous Intimacy

Alleen seks kan de fysieke verlangens vervullen, maar er zou geen emotioneel gevoel zijn als we ons overgeven aan seks zonder echte intimiteit en delen. Dit is waar de Indiase wijzen zich concentreerden op de emotionele inhoud en een rijke context ontwikkelden om de stemmingen en emoties te begrijpen.

Dit is waar ‘Shringara’ werd geboren, dat is romantiek. De erotische aantrekkingskracht van alleen maar zintuiglijke verlangens wordt aangewakkerd wanneer zij geheimen met elkaar delen, elkaar liefkozend benoemen, spelletjes spelen, inventieve geschenken uitwisselen. Dit soort fantasierijk liefdesspel wordt gesymboliseerd door de relatie tussen Radha en Krishna, waarin zij betrokken waren bij avontuur, muziek, dans, poëzie, en vele andere romantische gebaren.

De oude wijze begreep echter dat alleen het vinden van onze “zielsverwanten” niet in staat zou zijn om al onze problemen op te lossen. Het geeft ons echter wel een voorproefje van iets goeds, iets veel groters.

Maitri – Genereus Mededogen

De datingsites en apps schreeuwen: “Wacht niet langer op liefde; het ligt nu in je macht om het te laten gebeuren.” Maar kan slechts een veeg van een vinger of een klik van een knop je echt helpen op je spirituele reis? Misschien, misschien ook niet.

Omdat er weinig liefde zit in kleine dingen die we kunnen doen. Dit kan gewoon een simpele glimlach aan een vreemdeling of voedsel aan hongerige zijn. Mahatma Gandhi zegt: “De eenvoudigste daden van vriendelijkheid zijn veel krachtiger dan duizend hoofden die buigen in gebed.” Mededogen net als de natuurlijke liefde die we voelen voor kinderen en huisdieren. De “Matru-Prema”, wat in het Sanskriet moederliefde betekent, en het is het soort liefde dat het meest geeft en het minst egoïstisch is. Maitri is de moederliefde, niet alleen voor je partner of kinderen, maar voor alle levende wezens.

Compassie voor iedereen is misschien moeilijk voor iedereen. Daarom zijn er in de hindoeïstische en boeddhistische dharma praktijken die je kunnen helpen dit vermogen te ontwikkelen. En als je met iedereen meer compassie hebt, krijg je nog meer compassie met je partner.

Bhakti – Onpersoonlijke devotie

Compassie is slechts een begin, en geen definitieve rubberen stempel. De oude wijzen gingen verder dan interpersoonlijke liefde en stelden zich een vorm van liefde voor die zich uitstrekte tot de hele schepping. Dit pad naar het vinden van deze liefde staat bekend als “Bhakti Yoga”, waar je niet alleen de liefde voor anderen cultiveert, maar ook tot de liefde van God. De liefde van God hoeft niet de God te zijn die we in het gewone zelf gebruiken. Het kan de hoogste vorm van vriendelijkheid, waarheid, of rechtvaardigheid zijn. Mensen als Dalai Lama, Nelson Mandela waren allen gepassioneerd en toegewijd aan deze hoogste vormen van waarheid, vriendelijkheid en rechtvaardigheid.

Atma Prema – Onvoorwaardelijke Zelf-liefde

Er is een cyclus voor alles. De liefde die begon met het richten op anderen wordt dan weer gericht op het innerlijk – het zelf. Atma Prema zou vertaald kunnen worden als zelfliefde. De Indiase mystieke dichter Kabir zegt: “De rivier die in jou stroomt, stroomt ook in mij.” Dit betekent dat wat we in anderen zien, we anderen in onszelf zien.

Als we eenmaal eigenliefde bereiken, erkennen we dat we allemaal één zijn, in die zin dat we inzien dat ons genetisch erfgoed en onze opvoeding weinig waarde hebben in het onderscheid van ons zelf. Het ware zelf is alles. Rui zegt:

Ik, jij, hij, zij, wij –
in de tuin van mystieke geliefden,
dit zijn geen ware onderscheidingen.

Atma-Prema brengt ons tot het inzicht dat wij deel uitmaken van de Purusha, en dat wij de kinderen zijn van het hoogste. Dus, wanneer we onszelf en anderen op de meest diepgaande manier liefhebben, kent de liefde geen grenzen en wordt dus onvoorwaardelijk.

Liefde op het einde

Dus, de oude filosofen van de Hindoe dharma stellen deze vijf stadia van de reis van een minnaar voor als wederzijds exclusief en dat we geen fysieke liefde en romantiek hoeven af te zweren om hogere liefde na te streven. Wanneer we onszelf ontwikkelen in deze vijf stadia, bevrijden we onszelf van de gehechtheid van alleen fysieke romantiek en zijn we dus in staat om liefde te leven op de meest onvoorwaardelijke manier.

(Laatst bijgewerkt op: 13 februari 2021)