Więźniowie obozów Ponieważ głównym celem nazistowskiego ludobójstwa byli Żydzi, ofiary ośrodków zagłady były w przeważającej większości żydowskie. W setkach obozów pracy przymusowej i obozów koncentracyjnych, w których nie było urządzeń do zagazowywania, znajdowały się jednak także inne osoby z różnych środowisk. Więźniowie musieli nosić kolorowe trójkąty na kurtkach, aby strażnicy i funkcjonariusze obozów mogli łatwo zidentyfikować pochodzenie każdej osoby i przeciwstawić sobie różne grupy. Więźniowie polityczni, tacy jak komuniści, socjaliści i związkowcy nosili czerwone trójkąty. Przestępcy pospolici nosili trójkąty zielone. Romowie (Cyganie) i inni, których Niemcy uważali za „aspołecznych” lub „niezaradnych”, nosili czarne trójkąty. Świadkowie Jehowy nosili fioletowe, a homoseksualiści różowe. Litery oznaczały narodowość: na przykład P oznaczało Polskę, SU – Związek Radziecki, F – Francję.

Złapani żołnierze radzieccy pracowali jako robotnicy przymusowi, a wielu z tych jeńców zmarło, ponieważ zostali rozstrzelani lub byli źle traktowani przez Niemców. W sumie z rąk Niemców zginęło ponad trzy miliony osób.

Z około 23 000 Romów i Sinti (Cyganów), którzy byli więźniami Auschwitz, około 21 000 zmarło lub zostało tam zabitych. Romowie – mężczyźni, kobiety i dzieci – zostali zamknięci razem w oddzielnym obozie. W nocy 2 sierpnia 1944 r. duża grupa Romów została zagazowana w zniszczonym „cygańskim obozie rodzinnym”. Zamordowano prawie 3.000 Romów, w tym większość kobiet i dzieci. Niektórzy z mężczyzn zostali wysłani do obozów pracy przymusowej w Niemczech, gdzie wielu z nich zmarło. W sumie setki tysięcy Romów z całej okupowanej przez Niemców Europy zostało zamordowanych w obozach i przez mobilne oddziały morderców.

Więźniowie polityczni, Świadkowie Jehowy i homoseksualiści byli za karę wysyłani do obozów koncentracyjnych. Członkowie tych trzech grup nie byli, jak Żydzi i Romowie, celem systematycznego mordowania. Mimo to wielu z nich umierało w obozach z głodu, chorób, wycieńczenia i brutalnego traktowania.

Kluczowe daty

1 lipca 1937
Martin Niemoeller, przywódca dysydentów kościelnych, aresztowany
Martin Niemoeller, jeden z głównych przeciwników nazistowskiej ideologii rasowej w Kościele luterańskim i jeden z założycieli opozycyjnego „Kościoła Wyznaniowego”, zostaje aresztowany. W 1938 roku trafia do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie spędza kolejne siedem lat. Po wojnie potępienie przez Niemoellera osób postronnych wobec polityki nazistów stanie się wezwaniem do wczesnego działania. Jego słowa: „Najpierw przyszli po socjalistów, a ja się nie odezwałem – bo nie byłem socjalistą. Potem przyszli po związkowców, a ja nie zabrałem głosu, bo nie byłem związkowcem. Potem przyszli po Żydów, a ja się nie odezwałem, bo nie byłem Żydem. Potem przyszli po mnie – i nie było już nikogo, kto mógłby mówić w moim imieniu.”

6 czerwca 1941
Niemieckie naczelne dowództwo rozkazuje zabijać sowieckich komisarzy
Dwa tygodnie przed niemiecką inwazją na Związek Radziecki naczelne dowództwo niemieckich sił zbrojnych wydaje rozkaz sprawdzenia sowieckich jeńców wojennych pod kątem sowieckich komisarzy. Komisarze ci mają być przekazani mobilnym oddziałom zabójców (Einsatzgruppen) do natychmiastowej egzekucji. W okresie od 22 czerwca 1941 do 9 maja 1945 w niemieckich aresztach ginie ponad trzy miliony radzieckich jeńców wojennych. Większość umiera z głodu, chorób i narażenia, choć dziesiątki tysięcy zostaje rozstrzelanych jako komuniści, Żydzi lub „Azjaci.”

2-3 sierpnia 1944
Zigeunerlager („obóz cygański”) w Auschwitz zostaje zlikwidowany
Do Auschwitz-Birkenau deportowano około 23 000 Romów (Cyganów), z których większość umieszczono w oddzielnej części obozu. Warunki tam panujące były wyjątkowo złe. Prawie wszyscy Romowie w Auschwitz zostali zagazowani, zamordowani, padli ofiarą chorób lub głodu. Naziści określają Romów jako rasowo gorszych, a ich los jest bardzo podobny do losu Żydów. W dniach 2-3 sierpnia 1944 r. następuje likwidacja „obozu cygańskiego” w Auschwitz-Birkenau. Pozostali w obozie romscy mężczyźni, kobiety i dzieci zostają zamordowani w komorach gazowych. Od 250.000 do 500.000 Romów zostaje zamordowanych w Holokauście.