1. Borys i Gleb

Borys i Gleb, synowie Włodzimierza Wielkiego, chrzciciela Rusi, byli pierwszymi rdzennie rosyjskimi świętymi. Urodzeni niedługo przed przejściem Rusi na prawosławie, zostali wychowani w wierze chrześcijańskiej, a na chrzcie przyjęli imiona Roman i Dawid.

Panowali nad królestwami przekazanymi im przez ojca: Borys w Rostowie, a Gleb w Muromie. Kiedy zmarł książę Włodzimierz, najstarszy z braci, Światopełk, ogłosił się Wielkim Księciem i objął tron. I chociaż ani Borys, ani Gleb nie zgłaszali żadnych pretensji do tronu i nie chcieli toczyć wojny domowej z bratem, Światopełk obawiał się ich i kazał ich zabić.

Borys i Gleb zostali kanonizowani w XI-XII wieku jako męczennicy, którzy przeciwstawili się złu. Czczono ich jako uzdrowicieli, a przy ich grobie działo się wiele cudów. Z czasem uznano ich za obrońców Rosji.

2. Jan z Kronsztadu

Jan z Kronsztadu został kanonizowany dopiero niedawno, bo w 1990 roku. Jego męscy przodkowie byli kapłanami od ponad trzech wieków. Jego życie było związane z Kronsztadem, główną bazą marynarki wojennej. Jako student Akademii Duchownej w Petersburgu, Jan miał sen, w którym prowadził nabożeństwo w kronsztadzkiej katedrze św. Kiedy zaproponowano mu małżeństwo z córką przełożonego katedry, zgodził się natychmiast.

Ojciec Jan stał się sławny dzięki swoim mocnym kazaniom, a także dzięki duchowemu i materialnemu wsparciu, jakiego udzielał ludziom w potrzebie. Wkrótce wiedział o nim cały kraj, a katedra św. Andrzeja była stale odwiedzana przez jego wielbicieli i tych, którzy liczyli na cud. Był gotów wysłuchać każdego, każdemu pomóc. Często nabożeństwa trwały cały dzień, aż do nocy, a ksiądz Jan odpoczywał tylko przez kilka godzin.

Stał się przeciwnikiem Lwa Tołstoja, uważając, że pisarz psuje moralność publiczną, a jego nauki wypaczają podstawy wiary chrześcijańskiej. Ojciec Jan był szanowany również wśród rodzin królewskich. W ostatnich dniach życia cesarza Aleksandra III przebywał z nim w Liwadii na Krymie.

3. Sergiusz z Radoneża

Admiraci sztuki rosyjskiej dobrze znają jego twarz. Znany malarz Michaił Niestierow poświęcił świętemu 15 dzieł, w tym Widzenie młodzieńca Bartłomieja.

Wybierając życie monastyczne, Sergiusz w końcu został pustelnikiem i wraz z bratem położył fundamenty cerkwi Trójcy Świętej, obok swojej celi. Sergiusza w Siergijew Posad pod Moskwą.

Według przekazów historycznych czynił cuda, uzdrawiał chorych i wskrzeszał zmarłych. Większość rosyjskich świętych XIV-XV wieku była uczniami i studentami Sergiusza z Radoneża. Jego relikwie były starannie przechowywane i chronione, a po zajęciu Moskwy przez Napoleona ukryto je w klasztorach położonych daleko od stolicy. Sergiusz był pierwszym prawosławnym świętym, który był czczony także w Kościele katolickim.

4. Xenia z Petersburga

O bł. Xenii zaczęto mówić w latach 40. XIX wieku. Stała się ona tak zwaną „Głupią dla Chrystusa” po śmierci swojego męża, nadwornego śpiewaka Andrieja Pietrowa. Rozdała swój majątek ubogim i zaczęła wędrować po ulicach Petersburga. Rozdawała otrzymaną jałmużnę i odrzucała drogie prezenty. Nosiła czerwone i zielone bluzki, a także spódnice, i mówiłaby, że jej mąż żyje, a ona nie żyje.

Błogosławieństwo Xenii przynosiło szczęście, dlatego zapraszano ją do domów ludzi tylko po to, by witała dzieci i nowożeńców. Kanonizowana w 1988 roku, w 2017 roku Państwowe Muzeum Ermitażu upubliczniło być może jedyny portret Xenii namalowany za jej życia.

5. Błogosławiona Matrona z Moskwy

Cuda towarzyszyły Matronie jeszcze przed jej narodzinami. Kiedy jej matka postanowiła, że po porodzie zostawi dziecko w sierocińcu, we śnie przyleciał do niej ślepy biały ptak o ludzkiej twarzy. Kobieta uznała to za znak i postanowiła nie oddawać dziecka.

Dziewczynka urodziła się bez oczu, a na jej piersi znajdowała się wypukłość przypominająca krzyż. W dzieciństwie Matrona była otoczona świętymi. Rówieśnicy nie utrzymywali z nią kontaktów towarzyskich i wyśmiewali ją z powodu jej ślepoty, dlatego bawiła się ikonami, zwierzając się im ze swoich myśli.

Jako dorosła Matrona pielgrzymowała z przyjaciółmi do świętych sanktuariów. Andrzeja w Kronsztadzie, gdzie ojciec Jan nazwał ją ósmym filarem Rosji.

Matrona zawsze przyjmowała ludzi, leczyła ich i udzielała im rad. Istnieje legenda, że nawet Józef Stalin przychodził do niej z prośbą o radę. Zmarła w 1952 roku, a w 1999 roku została kanonizowana jako święta. Dziś jej relikwie znajdują się w moskiewskim klasztorze Matki Bożej Opiekuńczej. Każdego dnia ludzie udają się tam, szukając jej pomocy, ochrony i uzdrowienia.

Zafascynowany rosyjskimi ikonami? Przeczytaj nasz zawiły przewodnik, jak odczytać i zrozumieć tę enigmatyczną formę sztuki.