Pomimo znacznych wątpliwości co do jej skuteczności,1,2 akupunktura stała się popularnym sposobem leczenia, który jest obecnie zalecany w szerokim zakresie schorzeń.3 Wielu klinicystów może myśleć: „Dlaczego nie? Przecież nie może zaszkodzić!”. Ale czy to założenie jest rzeczywiście prawdziwe?

Obecnie istnieją przekonujące dane z kilku prospektywnych, obserwacyjnych badań wykazujących, że około 10% pacjentów doświadcza łagodnych i przejściowych działań niepożądanych po akupunkturze.4,5 Ponadto z pewną regularnością odnotowywano poważne powikłania, w tym zgony. Niestety, dane epidemiologiczne nie istnieją i dlatego musimy polegać na anegdotach. W rękach dobrze wyszkolonych, doświadczonych akupunkturzystów, poważne zdarzenia wydają się występować rzadko. Jednak nawet rzadkie działania niepożądane są ważne, jeśli prowadzą do zgonów, a odpowiedzialni terapeuci powinni być świadomi ryzyka.6

Około 90 zgonów po akupunkturze zostało anegdotycznie udokumentowanych w literaturze medycznej.7 Tak więc akupunktura była związana z większą liczbą zgonów niż większość innych „alternatywnych” terapii z wyjątkiem ziołolecznictwa. To oczywiście nie musi oznaczać, że częstotliwość takich zdarzeń jest wyższa. Bardziej prawdopodobne jest odzwierciedlenie powszechnego stosowania akupunktury. Ze względu na brak wiarygodnych danych liczbowych dotyczących mianownika, częstotliwości nie można oszacować. W przypadku Wielkiej Brytanii są one prawdopodobnie bliskie zeru: żaden z wymienionych powyżej zgonów7 nie wystąpił w Wielkiej Brytanii. W sposób oczywisty sprawia to, że ryzyko jest znacznie mniejsze niż w przypadku wielu konwencjonalnych metod leczenia.

Zgony śmiertelne są zazwyczaj spowodowane wniknięciem igły akupunkturowej do ważnego organu. To z kolei może spowodować odma opłucnowa tamponada serca lub poważny krwotok. Większość przypadków tej natury są zgłaszane w literaturze azjatyckiej, która, dla większości z nas, nie jest łatwo dostępne. Dwa niedawno zgłoszone chińskie przypadki są dość typowe.

44-letnia Chinka z cukrzycą i nadciśnieniem w wywiadzie skonsultowała się z nielicencjonowanym akupunkturzystą w środowisku wiejskim. Kiedy igła akupunkturowa wbiła się w jej serce, pacjentka natychmiast uskarżała się na poważne i niepokojące objawy. Zamiast podjąć pilne działania, akupunkturzysta wbił kolejną igłę w ścianę klatki piersiowej. Następnie pacjentka prawie natychmiast zmarła. Podczas autopsji stwierdzono dwa nakłucia prawej komory serca.8 Drugą pacjentką była 26-letnia Chinka, która skonsultowała się z akupunkturzystą z nieokreślonego powodu. Igła przebiła jej płuco i pacjentka zmarła z powodu odmy opłucnowej.9

Pierwszy przypadek8 jest przykładem znaczenia odpowiedniego szkolenia i techniki. Podobnie jak w przypadku wszystkich inwazyjnych interwencji, powikłania po akupunkturze mogą wystąpić, ale kiedy już wystąpią, muszą być rozpoznane i szybko leczone. Można powiedzieć, że cechą charakterystyczną źle wyszkolonych terapeutów alternatywnych jest słaba technika i tendencja do przeceniania potencjału własnych interwencji. Zamiast rozpocząć działania ratujące życie, akupunkturzysta8 tragicznie próbował leczyć objawy swojego pacjenta kolejnymi zabiegami akupunktury. Drugi opis przypadku9 jest również typowy, ale w zupełnie innym zakresie. Jest on pozbawiony szczegółów do tego stopnia, że jest prawie bez znaczenia. Opisy przypadków działań niepożądanych po akupunkturze są często ograniczone przez słabe raportowanie,10 zwłaszcza te opublikowane w literaturze chińskiej. Byłby to oczywiście postęp, gdyby jakość raportowania opisów przypadków mogła zostać poprawiona.

Jako że nie istnieje nadzór postmarketingowy dla zdarzeń niepożądanych akupunktury, wydaje się prawdopodobne, że wiele przypadków, szczególnie tych występujących na obszarach wiejskich Chin i innych krajów azjatyckich, pozostaje niezgłoszonych i niepublikowanych. Tak więc, prawdziwa liczba ofiar śmiertelnych jest każdy może zgadywać. Prawdopodobnie, opublikowane dane przedstawiają jedynie wierzchołek góry lodowej.

Większość powikłań akupunktury są, oczywiście, do uniknięcia. Akupunktura jest praktykowana nie tylko przez lekarzy, ale także przez gorzej wyszkolonych terapeutów. W dwóch przypadkach wspomnianych powyżej,8,9 na przykład, prawdopodobną przyczyną urazów jest to, że akupunkturzysta nie wbił igły stycznie nad ważnym organem. Powinna to być standardowa wiedza dla wszystkich akupunkturzystów. W wiejskich Chinach, gdzie stosowanie akupunktury jest bardziej rozpowszechnione niż na Zachodzie, większość akupunkturzystów nie jest tak dobrze wykształcona jak, na przykład, członkowie Brytyjskiego Stowarzyszenia Akupunktury Medycznej. Lepsza edukacja akupunkturzystów byłaby kluczem do skutecznej prewencji.

W podsumowaniu, zgony po akupunkturze mogą być rzadkie, ale zdarzają się. Najlepszym sposobem na zminimalizowanie ryzyka jest upewnienie się, że wszyscy akupunkturzyści są dobrze wyszkoleni – nie tylko w technice akupunktury, ale także w rozpoznawaniu poważnych zdarzeń niepożądanych i inicjowaniu działań ratujących życie.

.