Miasta w wielu krajach azjatyckich, w tym Chiny, Hong Kong, Indie, Indonezja, Nepal, Pakistan, Filipiny, Singapur i Tajwan, są obecnie na ścieżce wojennej przeciwko plastikowym torbom na zakupy.

Miasta przyjęły lokalne prawa, które zakazują takich toreb, na podstawie tego, że zatykają one kanały ściekowe i odwadniające, powodują zalewanie ulic, dławią zwierzęta i są odpowiedzialne za inne formy szkód środowiskowych.

Chiny i Tajwan, na przykład, nakładają wysokie grzywny na osoby naruszające prawo. Inne kraje apelują o przestawienie się na produkcję i stosowanie toreb biodegradowalnych.

Ale to mija się z celem. Ludzie nie sprzeciwiają się używaniu biodegradowalnych toreb, i uważają je za mile widziany powrót do tradycyjnej praktyki używania koszyków na zakupy i toreb wykonanych z lokalnie dostępnych materiałów – takich jak juta, abaka i tkaniny – które są mniej szkodliwe dla środowiska.

Należy pamiętać, że plastikowe torby zostały stworzone w określonym celu, a główny zarzut dotyczy sposobu ich używania, a nie ich istnienia.

Produkt o wielu zastosowaniach

Plastikowe torby zostały zaprojektowane, aby zaspokoić potrzebę. Cienki plastik może robić wiele rzeczy, których papier, zalecany jako dobry substytut plastiku, nie może. Rzeczywiście, istnieją sposoby, w których cienki plastik może być bardziej użyteczny niż papier.

Na przykład, plastikowe torby są powszechnie cenione za ich zastosowanie do pakowania żywności, przechowywania wody i innych mokrych towarów. Są one również użyteczne jako wyściółka ochronna dla koszy na śmieci, jako opakowanie ochronne dla delikatnych materiałów odzieżowych, lub jako sposób tymczasowego uszczelniania przecieków z dachów i kranów.

Te i wiele innych funkcji sprawiają, że torba plastikowa jest wszechstronnym, praktycznym wynalazkiem dwudziestego wieku.

Inną zaletą plastikowej torby jest to, że jest ona wielokrotnego użytku. Chociaż niektóre plastikowe torby są zbyt cienkie do ponownego użycia, rozwiązaniem jest produkcja mocniejszych i bardziej wytrzymałych plastikowych toreb foliowych, a nie ich całkowite wyrzucanie.

Jednym z powodów, dla których plastikowe torby foliowe są powszechnie postrzegane jako uciążliwe dla środowiska jest to, że większość z nich nie ulega biodegradacji. Ale jeśli byłyby one produkowane z materiałów ulegających biodegradacji – takich jak bioplastiki, które są obecnie produkowane w niektórych krajach europejskich – główny powód zakazu ich stosowania zniknąłby.

Złe zachowanie

Nawet przy zmianie materiału nie ma jednak gwarancji, że szkody wyrządzane środowisku przez tworzywa sztuczne przestałyby istnieć. Dzieje się tak, ponieważ „zło” nie leży w materiale, z którego są wykonane, ale w zachowaniu tych, którzy nie wiedzą – lub nie dbają o to – gdzie, kiedy i jak pozbyć się produktu.

Co więcej, rządy nie mogą ignorować wkładu w gospodarkę, jaki wnosi przemysł cienkich tworzyw sztucznych.

Australia, na przykład, zdecydowała się ograniczyć użycie cienkich toreb plastikowych HDPE (polietylen o wysokiej gęstości), ale nie zakazać ich stosowania ze względu na negatywny wpływ, jaki miałoby to na zatrudnienie.

Według Worldwatch Institute, przemysł tworzyw sztucznych podobnie generuje setki tysięcy miejsc pracy w Chinach, Malezji i Tajlandii, które w 2005 roku wspólnie wyeksportowały do 239 milionów ton plastikowych toreb do Stanów Zjednoczonych.

Dobre zarządzanie środowiskiem jest kluczem

Odpowiedzią na problemy związane z używaniem cienkich torebek plastikowych nie jest zakaz, ale lepsze zarządzanie. Zasada 3R – reduce, reuse and recycle – zarządzania odpadami stałymi (SWM) odnosi się również do toreb plastikowych.

Ale tylko kilka krajów w Azji ma solidne systemy SWM, mimo że wszystkie z nich mają przepisy dotyczące odpadów stałych. Wynika to z ogólnego błędnego przekonania, że zarządzanie jest tym samym co regulowanie.

Zarządzanie plastikowymi torbami oznacza wiedzę, jak je właściwie używać i przechowywać, aby mogły być wielokrotnie używane, oraz wiedzę, jak można je poddać recyklingowi, gdy ich okres użytkowania dobiegnie końca.

Wytyczne jak używać, konserwować, ponownie używać, odzyskiwać i poddawać recyklingowi torby plastikowe są niezbędne, a technologie recyklingu cienkich toreb plastikowych są obecnie szeroko dostępne.

Wytyczne powinny obejmować zastosowanie odpowiednich technologii utylizacji, gdy materiały osiągną swój ostateczny limit dla ponownego użycia i recyklingu.

Wiele materiałów wymaga zagospodarowania, jeśli nie mają szkodzić środowisku. W istocie, jeśli nie jest właściwie zarządzany, papier może być gorszym trucicielem niż plastikowe torby; zajmuje dziewięć razy więcej miejsca na wysypiskach i nie rozkłada się znacznie szybciej niż plastik.

Potrzeba egzekwowania

Według amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska, torby papierowe generują 70 procent więcej zanieczyszczeń powietrza i 50 razy więcej zanieczyszczeń wody niż torby plastikowe, ponieważ do ich produkcji potrzeba cztery razy więcej energii, a do recyklingu 85 razy więcej.

Indeed, jak wszystko, co jest przeznaczone do określonego celu, zarówno torby papierowe, jak i plastikowe muszą być zarządzane, aby utrzymać ich użyteczność i zapobiec zakłóceniu równowagi w naszych ekosystemach.

Regulacja stosowania toreb plastikowych jest konieczna. Ale przepisy nie wystarczą; ważniejsze jest ich egzekwowanie.

Zakaz używania plastikowych toreb to odrzucenie ich jako bezużytecznych, lekceważenie ich praktycznej funkcjonalności, trwałości i przystępności.

To niewłaściwe użycie i niewłaściwe pozbywanie się plastikowych toreb powoduje szkody dla środowiska, a nie sam produkt. Całkowity zakaz stosowania plastikowych torebek tylko zatuszuje brak skutecznej polityki zarządzania środowiskiem w danym kraju. Nie uchroni on środowiska przed złymi skutkami mentalności „wyrzucania”.

Lilia Casanova jest byłym zastępcą dyrektora w Międzynarodowym Centrum Technologii Środowiskowych Programu Środowiskowego ONZ (UNEP-IETC) w Japonii. Obecnie jest dyrektorem wykonawczym Center for Advanced Philippine Studies oraz członkiem zarządu Solid Waste Management Association of the Philippines.

.