Jedno z najbardziej znanych miast, o którym (prawdopodobnie) nigdy nie słyszeliście, Merv służyło jako stolica wielu imperiów i królestw w ciągu swojej ponad 4000-letniej historii.

Dzięki obfitym rezerwom wody i niezwykle strategicznemu położeniu między afgańskimi wyżynami a nizinami pustyni Karakum, Merv było poszukiwaną nagrodą geograficzną dla Persów, Arabów, Turków i Greków – w tym Aleksandra Wielkiego, który, jak twierdził starożytny rzymski pisarz Pliniusz Starszy, jako pierwszy założył to miasto. Niezależnie od tego, czy to prawda, czy nie, nie da się zaprzeczyć, że Merv przekształciło się z prostego miasteczka oazowego w administracyjne, handlowe i religijne centrum dla dynastii politycznych rozciągających się od dzisiejszej Turcji po Azję Środkową, Zatokę Perską i nie tylko.

Pod wpływem kolejnych imperiów populacja Merv rozrosła się do 500 000 osób w XII i XIII wieku, co czyniło je prawdopodobnie trzecim co do wielkości miastem na świecie. Tak było do czasu, gdy Tolui Khan, czwarty syn słynnego zdobywcy Czyngis Khana, i jego mongolska armia wkroczyli do miasta w 1221 roku.

Tolui natychmiast rozkazał swoim żołnierzom zabić każdego z mieszkańców Merv, z wyjątkiem 400 stosunkowo szczęśliwych rzemieślników, którzy zostali wzięci do niewoli. Mówi się, że w wyniku mongolskiego zniszczenia Merv zginęło od 700 000 do miliona ludzi, w tym kilkaset tysięcy uchodźców, którzy szukali schronienia w pobliżu i zostali zmieceni z powierzchni ziemi. Atak oznaczał koniec panowania Merv jako głównego punktu handlowego Jedwabnego Szlaku i cenionej stolicy.

Dzisiaj jednak chwała Merv lśni ponownie dzięki wysiłkom rządu Turkmenistanu, zaangażowanych naukowców i UNESCO, które uznało starożytne Merv za miejsce światowego dziedzictwa w 1999 roku (pierwszy taki zaszczyt dla Turkmenistanu). W wyniku tych starań odkryto tysiące lat historii, w tym osady z epoki brązu sięgające 2500 r. p.n.e., a także liczne fortece, średniowieczne mury, mauzolea, meczety i inne obiekty w różnym stanie zachowania. Sam rozmiar miasta i jego ruin sprawia, że Merv należy do najbardziej imponujących i złożonych stanowisk archeologicznych na Ziemi, zapewniając nowe wyróżnienie dla niegdyś znanej stolicy świata.