Piękna i czarująca Idun była nordycką boginią młodości i płodności. Odgrywała kluczową rolę w mitologii norweskiej, odmładzając bogów poprzez dawanie im magicznych jabłek, które odwracały skutki starzenia się. Jabłka nosiła w jesionowej skrzyni zwanej eski – wraz z owocami skrzynia ta była jednym z jej głównych symboli. Była żoną Bragiego, skalda (barda/poety), który opowiedział fragmenty Lokasenny z Eddy Poetyckiej i Skáldskaparmál z Eddy Prozatorskiej. Opowieść o porwaniu Idun pozostaje jedną z najbardziej znanych w mitologii norweskiej.

Etymologia

Wywodzące się z języka staronordyjskiego słowo „Idun” oznaczało coś w rodzaju „młodej” lub „odmładzającej”.”

Atrybuty

Idun posiadała moc obdarzania wieczną młodością i zapobiegania starości. Jej magiczne jabłka dawały dar młodości tym, którzy je jedli. Ilekroć nordyccy bogowie zaczynali odczuwać skutki starzenia się, Idun odmładzała ich swoimi jabłkami.

Rodzina

Idun była żoną Bragiego, skalda, który służył jako nadworny poeta Asgardu. Powiązania rodzinne Idun poza jej małżeństwem pozostają nieznane.

Mitologia

Mityczna tradycja Idun opiera się niemal wyłącznie na opowieści o jej porwaniu przez zmiennokształtnego olbrzyma Thjaziego. Pewnego dnia Odyn, Hoenir i Loki wybrali się na wędrówkę po górzystych terenach Asgardu. Kiedy głodni podróżnicy natknęli się na stado wołów, zarżnęli jednego z nich i próbowali go ugotować. Jednak za każdym razem, gdy próbowali, gadający orzeł używał magii, by uniemożliwić ogniu podgrzanie soczystego mięsa. Ptak powiedział bogom, że jeśli nie otrzyma swojej porcji, nikt nie będzie jadł. Bogowie zgodzili się podzielić posiłkiem, a ptak poleciał w dół, by do nich dołączyć.

Gdy orzeł zbliżył się na tyle, by dotknąć, Loki chwycił gałąź i próbował go uderzyć. Loki był jednak zbyt wolny, a ptak chwycił gałąź (której Loki wciąż się trzymał) w swoje szpony i odleciał. Gdy Loki błagał o uwolnienie, orzeł ujawnił się jako olbrzym Thjazi i zażądał, by przyniesiono mu Idun i jej magiczne jabłka. Loki zgodził się ją odzyskać, a olbrzym-zamieniony w orła zwrócił go bezpiecznie na ziemię.

Po powrocie do domu Loki zwabił Idun do ciemnego lasu, mówiąc jej, że jest to miejsce, gdzie znajduje się rzadki i cenny owoc. Jednak zamiast owocu, Idun zastała Thjaziego czekającego w swej orlej postaci. Olbrzym porwał młodą boginię i odleciał z nią do swego domu w Jotunheimr.

Bez regenerujących mocy jabłek nordyccy bogowie usychali i starzeli się: „Ale Æsir stali się niespokojni z powodu zniknięcia Idunn i szybko stali się starzy i osowiali”, czytamy w Skáldskaparmál.1 Loki był ostatnim bogiem, którego widziano z Idun, a bogowie zaczęli go wypytywać i grozić mu w celu uzyskania informacji. Gdy ich groźby nasiliły się, Loki powiedział im, że jeśli go wypuszczą i pożyczą mu sokolą pelerynę Freyi, odleci i wróci z porwaną boginią.

Z peleryną w ręku, Loki poleciał do Jotunheimr, gdzie znalazł Idun samą w sali Thjazi. Przekształcił ją w kształt orzecha i odleciał z nią. Thjazi szybko odkrył podstęp Lokiego i ścigał uciekających bogów aż do bram Asgardu. Gdy inni bogowie zobaczyli powracającego Lokiego, wznieśli potężny ogień, który sięgał nieba. Loki w ostatniej chwili uciekł od ognia, ale Thjazi nie miał tyle szczęścia. Olbrzymi orzeł wpadł w piekło i roztrzaskał się o ziemię, stając się jedynie płonącą łuską. „Wtedy Æsir byli już blisko i zabili olbrzyma Thjazi w Bramie Æsir, a to zabicie jest nad wyraz sławne. „2

Popkultura

Idun pozostało istotne aż do ery nowożytnej i zostało wspomniane w wielu pracach kulturalnych i naukowych. Idunn Mons, wulkan na planecie Wenus, został nazwany na cześć nordyckiej bogini. Idun, popularny szwedzki magazyn wydawany od 1887 do 1963 roku, przedstawiał boginię i jej jabłka w swoim logo. Gra wideo God of War (2018) również nawiązywała do bogini poprzez przedmioty kolekcjonerskie o nazwie „Apples of Idun”, które przyznają graczowi stały zastrzyk zdrowia.

Bibliografia

1. Wikipedia contributors. „Idun.” Wikipedia. Accessed on December 3, 2019.

2. Sturluson, Snorri. Skáldskaparmál of the Prose Edda. Przetłumaczone przez Arthura Gilchrista Brodeura. The Internet Sacred Text Archive. Accessed on December 4, 2019. https://www.sacred-texts.com/neu/pre/pre05.htm.

Przypisy

1. The Skáldskaparmál of the Prose Edda, translated by Arthur Gilchrist Brodeur, I. https://www.sacred-texts.com/neu/pre/pre05.htm.

2. Ibid., I.

Cytowanie

O autorze