Gwatemala ogłosiła niepodległość od Hiszpanii w 1821 roku. Po krótkim okresie aneksji do Meksyku, była częścią Federacji Narodów Ameryki Środkowej, która obejmowała Honduras, Salwador, Nikaraguę i Kostarykę. Gwatemalska niepodległość została skutecznie osiągnięta w 1840 roku, kiedy to ruch partyzancki pod wodzą Rafaela Carrery, chłopa o mieszanym hiszpańskim i tubylczym rodowodzie, pokonał siły Francisco Morazána, prezydenta federacji. Prezydentura Carrery była konserwatywna i wspierana przez duchowieństwo, a także właścicieli ziemskich.

Prezydent Justo Rufino Barrios Auyón, czołowy plantator kawy, rozpoczął erę liberalizmu w 1873 roku. Jego rząd ustanowił wolność wyznania i obowiązkową edukację, ale również skonfiskował ziemie kościelne, aby stworzyć prywatny rynek nieruchomości. W 1877 r. uchwalono przepisy regulujące pracę robotników dniówkowych, które zmuszały górskich Majów do sezonowej pracy na plantacjach kawy.

W 1898 r. prezydentem został Manuel Estrada Cabrera. W następnym roku powstała należąca do USA firma United Fruit Company, która zdominowała produkcję bananów w Ameryce Środkowej i wpłynęła na politykę rządu Gwatemali. Estrada Cabrera rządził do 1920 roku. W ciągu następnej dekady robotnicy organizowali się, a „problem indiański” stał się tematem dyskusji publicznej. W 1931 r. prezydenturę objął Jorge Ubico, rządząc z dyktatorską siłą. Jego obalenie w 1945 roku rozpoczęło okres wolności słowa i reformy gruntów.

Pod rządami prezydenta Jacobo Arbenza Guzmána rząd zezwolił na redystrybucję dużych połaci prywatnej ziemi, co doprowadziło do wspieranego przez CIA zamachu stanu w 1954 roku. Tragiczna wojna domowa w latach 1960-1996 wyrosła z oddolnej reakcji na dyktaturę wojskową, która powstała po tym zamachu. W wyniku przemocy zginęło 200 000 osób, głównie Majów. Majowie dali świadectwo terroru poprzez swoje narracje: Victor Montejo, Testimony: Death of a Guatemalan Village (1987); i Rigoberta Menchú, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla z 1992 roku, I, Rigoberta Menchú: An Indian Woman in Guatemala (1984).

.