Pierwszą rzeczą, którą należy powiedzieć o zgonach spowodowanych atakiem rekina jest to, że są one bardzo rzadkie, tylko około dwóch rocznie w Australii. Ale mimo to, każdego roku, bez wyjątku, ludzie umierają od ukąszeń rekinów, zarówno tutaj, jak i na całym świecie.

Według oficjalnych statystyk, Stany Zjednoczone odnotowują zdecydowanie najwięcej niesprowokowanych ukąszeń rekinów – średnio 45 rocznie w ciągu ostatniej dekady. Jednak tylko 1,3% z tych incydentów było śmiertelnych – 0,6 zgonów rocznie.

Australia odnotowuje mniej ugryzień niż USA (średnio 14 rocznie), ale znacznie większy odsetek z nich jest śmiertelny: (1,5 rocznie, czyli blisko 11%). Co więc sprawia, że (relatywnie rzecz biorąc) Australia jest bardziej podatna na śmiertelne ataki rekinów?

Moja nowa książka Shark Attacks: Myths, Misunderstandings and Human Fear zajmuje się tym i innymi pytaniami na temat rekinów, mając na celu obalenie powszechnych mitów i dostarczenie wiedzy potrzebnej do podejmowania decyzji opartych na nauce, a nie na strachu i emocjach.

Doskonała burza

W pewnym sensie Australia ma „doskonałą burzę” warunków do poważnych ataków rekinów. Pierwszym powodem jest to, że Australijczycy (i odwiedzający Australię) kochają ocean. Około 85% Australijczyków mieszka w odległości do 50 km od wybrzeża, a australijskie obszary przybrzeżne stanowią najbardziej znaczący wzrost gospodarczy poza stolicami. Plaże są również ulubionym miejscem wypoczynku w Australii, a lokalizacje przybrzeżne są silnie ukierunkowane w turystyce, przyciągając prawie 60% międzynarodowych turystów.

Następnie, same rekiny. Australia ma największą na świecie różnorodność rekinów i płaszczek, w tym około 180 z 509 znanych gatunków rekinów.

Ale żaden z tych czynników, nawet razem wziętych, nie wystarcza do wyjaśnienia, dlaczego zgony są częstsze w Australii. To, na co naprawdę musimy zwrócić uwagę, to niebezpieczne rekiny.

Tylko 26 gatunków rekinów zostało ostatecznie zidentyfikowanych jako gryzące ludzi bez prowokacji, chociaż prawdziwa liczba jest prawdopodobnie nieco wyższa. Spośród tych 26 gatunków, 22 (85%) występują w wodach australijskich.

Wszystkie 11 gatunków, o których wiadomo, że spowodowały śmiertelne niesprowokowane ukąszenia ludzi, można znaleźć w wodach australijskich. I co najważniejsze, wody przybrzeżne Australii są domem dla wszystkich z „wielkiej trójki” śmiertelnie niebezpiecznych gatunków: żarłaczy białych, rekinów tygrysich i żarłaczy byków.

Te gatunki odpowiadają za wszystkie z wyjątkiem trzech śmiertelnych ataków rekinów na świecie w latach 1982-2011. Wszystkie gatunki z wielkiej trójki są ciekawskie, regularnie odwiedzają środowiska przybrzeżne i są niewiarygodnie duże i silne.

Mają one również złożone, nieprzewidywalne zachowanie. Jednak pomimo tej trudności, możemy zidentyfikować czynniki, które sprawiają, że częściej pływają w obszarach rutynowo wykorzystywanych przez ludzi.

Ogrzewanie się

Żarłacze białe mają fizjologiczną adaptację, która pozwala im zachować rozległe globalne rozmieszczenie, a zatem są odpowiedzialne za najbardziej wysunięte na północ i najbardziej wysunięte na południe zarejestrowane przypadki ukąszenia ludzi przez rekiny.

Większość ryb jest ektotermiczna, czyli zimnokrwista, z temperaturą ciała bardzo zbliżoną do temperatury otaczającej je wody. Ogranicza to ich zasięg do miejsc, gdzie temperatura wody jest optymalna.

W przeciwieństwie do nich, żarłacze białe i kilka innych gatunków pokrewnych może zachować ciepło wytwarzane przez ich mięśnie głównie podczas pływania, co pozwala im być szybkie i zwinne drapieżniki nawet w zimnej wodzie. Robią to z pomocą pęczków równoległych tętnic i żył w ich mózgach, oczach, mięśniach i żołądkach, które działają jako „wymienniki ciepła” między przychodzącą i wychodzącą krwią, pozwalając im utrzymać te kluczowe organy warm.

Żarłacze białe są tak dobre w zatrzymywaniu ciepła, że ich temperatura ciała może być do 14,3 ℃ powyżej temperatury wody otaczającej. Pozwala im to na sezonowe przemieszczanie się w górę i w dół wschodniego i zachodniego wybrzeża Australii, przypuszczalnie w ślad za migrującymi gatunkami ofiar.

Getting salty

Rekiny byka, w międzyczasie, są jedynymi znanymi rekinami, które wytrzymują duże wahania w zasoleniu wody. Oznacza to, że mogą łatwo przenosić się ze słonych oceanów do słonawych estuariów, a nawet przemieszczać się tysiące kilometrów w górę systemów rzecznych. W rezultacie mogą się one pokrywać z obszarami wykorzystywanymi przez człowieka, takimi jak kanały, estuaria, rzeki, a nawet niektóre jeziora. Jedna samica rekina byka została zaobserwowana podczas podróży 4000 km w obie strony, aby urodzić dziecko w zacisznym madagaskarskim estuarium, a nie w otwartym oceanie.

W rezultacie większość rekinów byków znalezionych w systemach rzecznych to osobniki młode, ale obszary te mogą być również domem dla dużych, ciężarnych samic, które muszą jeść więcej ofiar, aby się utrzymać. Ponieważ rzeki są często zamglone przez osady, istnieje zwiększone ryzyko, że człowiek może zostać pomylony z ofiarą w tym słabo widocznym środowisku.

Oportunistyczne tygrysy

Rekiny tygrysie przebywają głównie w wodach przybrzeżnych, choć zapuszczają się również na otwarty ocean. Ich ruchy są nieprzewidywalne, żywią się szeroką gamą ofiar, są naturalnie ciekawskie i oportunistyczne, i mogą być agresywne w stosunku do ludzi.

Rekiny tygrysie są również sprytne – uważa się, że używają „map poznawczych”, aby nawigować pomiędzy odległymi obszarami żerowania, i mają zakresy polowań, które obejmują setki tysięcy kilometrów kwadratowych, tak aby utrzymać element zaskoczenia. W rezultacie rozmieszczenie rekinów tygrysich w wodach Australii obejmuje całe australijskie wybrzeże z wyjątkiem południowego.

W sumie widać wyraźnie, że wody Australii są domem dla trzech drapieżników, które mogą stanowić realne zagrożenie, nawet jeśli tylko przypadkowe, dla ludzi.

Pamiętajmy jednak, że ataki rekinów są niezwykle rzadkie, a ataki śmiertelne jeszcze rzadsze. Istnieje również wiele wskazówek, które możemy wykorzystać, aby zminimalizować ryzyko negatywnego spotkania z rekinem.

Nie pływaj w mętnej, mętnej lub słabo oświetlonej wodzie, ponieważ rekiny mogą nie być w stanie Cię dostrzec (a Ty możesz nie być w stanie dostrzec ich). Unikaj pływania w kanałach, z dala od brzegu lub wzdłuż skarp. Pływaj w wyznaczonych miejscach i z innymi osobami, a także unikaj pływania w miejscach, gdzie mogą znajdować się ryby (lub przynęta). I oczywiście, zawsze ufaj swojemu instynktowi.

.