Gdy Ruth Bader Ginsburg zmarła 18 września, wiele osób skorzystało z mediów społecznościowych, aby podzielić się sentymentami takimi jak „niech jej pamięć będzie błogosławieństwem” i „niech jej pamięć będzie rewolucją.”

Co oznaczają te zwroty? Skąd się wzięły? Jak powinniśmy ich używać? Rozłóżmy to na czynniki pierwsze.

Co mówią Żydzi, kiedy ktoś umiera?

Wiele rzeczy. Często, kiedy ktoś umiera, tradycyjną żydowską odpowiedzią jest „yehi zichra baruch,” co tłumaczy się na „niech jej pamięć będzie błogosławieństwem” lub „niech jej pamięć będzie błogosławieństwem.”

Jest kilka innych akronimów i zwrotów używanych w żałobie. Kiedy widzisz imię, po którym następuje któryś z tych akronimów, sugeruje się, że osoba, o której mowa, nie żyje. Dzięki uprzejmości My Jewish Learning:

A „Hע״ה

Stands for: alav hashalom (עליו השלום), aleha hashalom (עליה השׁלום) lub aleihem hashalom (עליהם השלום)
Wymawiane: ah-LAHV hah-shah-LOHM, ah-lay-HAH hah-shah-LOHM
Co oznacza: Hebrajskie dla „pokój niech będzie z nim”. Alternatywnie „na nią” lub „na nich.”
Kiedy się go używa: Po imieniu kogoś, kto nie żyje.

BD „Eבּד״א

Skróty od: baruch dayan emet (ברוך דיין אמת)
Wymawiane: bah-ROOKH dah-YAHN eh-METT
Co oznacza: Po hebrajsku: „błogosławiony prawdziwy sędzia.”
Kiedy się go używa: Powszechnie powiedziane do żałobnika po dowiedzeniu się o ich stracie.

(Tak, BDE oznacza coś zupełnie innego dla nieżydowskiego internetu.)

Z”Lז״ל

Stands for: zichrono (זכרונו) lub zichrona (זכרונה) l’bracha (לבּרכה)
Pronounced: zahl, or zee-chroh-NOH luh-brah-KHAH or zee-chroh-NAH luh-brah-KHAH
What it means: Hebrajskie dosłownie dla „wspomnienia dla błogosławieństwa”, zwykle tłumaczone na „niech jego lub jej pamięć będzie błogosławieństwem.”
Kiedy jest używane: Zazwyczaj pojawia się w nawiasie po imieniu osoby, która zmarła.

To ostatnie jest najbardziej popularne w języku angielskim – u Żydów wielu po śmierci kogoś mówi „may her memory be a blessing”.

Co z „May her memory be a revolution”?

Ta fraza jest stosunkowo nowa; rozpoczęła się w Izraelu gdzieś w 2019 roku, aby upamiętnić ofiary przemocy domowej. Jak napisała Rachel Stomel w Kveller, „W kontekście przemocy domowej, zwyczajowe słowa brzmią nieprzystojnie i nie na miejscu. Nie ma nic błogosławionego w sposobie, w jaki te życia zostały nam odebrane. Ich pomnik wzywa do zidentyfikowania i skonfrontowania się z głęboko zakorzenionymi warunkami, które doprowadziły do ich morderstw, celowo je demontując, a następnie generując aktywną sprawiedliwość w ich miejsce.”

Więc, Stomel oferuje alternatywę: „Yehi zichra mahapecha” – „Niech jej pamięć będzie rewolucją.”

W świetle ruchu Black Lives Matter i śmierci George’a Floyda i Breonny Taylor, wielu przeformułowało to upamiętnienie ofiar przemocy domowej na upamiętnienie ofiar przemocy rasowej.

W tym samym artykule Kveller, Stomel kontynuuje: „W kontekście żydowskiego prawa, pamięć nie jest refleksyjnym, biernym procesem skierowanym do wewnątrz. Nasi mędrcy uczą, że sposób, w jaki wypełniamy przykazanie Tory, by pamiętać o szabacie – 'zachor et Jom HaSzabat le’kodszo’ (’pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić’) – polega na aktywnej deklaracji podczas wykonywania kiduszu, szabatowego błogosławieństwa nad winem. Nakazuje się nam pamiętać o brutalnej masakrze Amelikitów na naszym narodzie – „zachor et asher asah lecha Amalek” („pamiętaj, co Amalek ci uczynił”) – poprzez celową, publiczną, słowną afirmację i pozbycie się ze świata zła, które oni reprezentują. Żadne z tych przykazań Tory nie może być wypełnione przez cichą kontemplację; upamiętnienie musi przejawiać się w konkretnym działaniu”. Tym konkretnym działaniem mogą być rzeczy takie jak protesty lub uchwalanie praw – cokolwiek, co tworzy trwałą zmianę.

Więc, jak pisze Stomel, „teraz nie jest czas na cichą refleksję i nierzucającą się w oczy żałobę, która zatrzymuje się przed wprowadzeniem jakiejkolwiek fundamentalnej zmiany. Aby pamięć mogła cokolwiek znaczyć, musi być aktywna. Musi być rewolucyjna.”

W związku z tym, w świetle śmierci RBG, wielu uznało to wyróżnienie za szczególnie trafne. Na cześć Ginsburg, walczmy, aby aktywnie podtrzymywać jej pamięć – i jej dziedzictwo.