Amphipoda, każdy członek rzędu bezkręgowców Amphipoda (klasa Crustacea) zamieszkujący wszystkie części morza, jeziora, rzeki, piaszczyste plaże, jaskinie i wilgotne (ciepłe) siedliska na wielu tropikalnych wyspach. Morskie amfipody znaleziono na głębokości ponad 9.100 m (30.000 stóp). Słodkowodne i morskie gatunki plażowe są powszechnie znane jako scuds; te, które zajmują plaże piaskowe nazywane są sand hoppers, lub sand fleas (patrz sand flea). Opisano około 6.000 gatunków. Niezwykle obfite w skalistych regionach przybrzeżnych wszystkich mórz i często przekraczające stężenie 10.000 na metr kwadratowy (1.000 na stopę kwadratową), obunogi są często mylone z maleńkimi krewetkami, które przypominają. Są one ważnym pożywieniem dla wielu ryb, bezkręgowców, pingwinów, ptaków lądowych, małych waleni i płetwonogich. Amphipoda są również ważne jako padlinożercy carrion.

Długość ciała waha się od 1 do 140 mm (0,04 do 5,5 cala), ale amphipoda regionów Midlatitude jest około 4 do 10 mm długości (0,16 do 0,4 cala). Wiele amfipodów jest jaskrawo ubarwionych – czerwonych, różowych, żółtych, zielonych lub niebieskich. Ciało jest zwykle ściśnięte z boku na bok (tzn. wysokość jest większa niż szerokość), co częściowo ułatwia szybki ruch ślizgowy przez liście alg (struktury podobne do liści). Większość amphipoda jest aktywnymi pływakami, napędzanymi przez trzy pary wyrostków brzusznych. To, że są one również silnymi skoczkami, najlepiej widać u pcheł piaskowych.

Antenki są długie i owłosione. Podobnie jak u krewetki, głowa i końce ogona są często zakrzywione w dół. Oczy są osadzone (bez łodygi). Niektóre gatunki z przebijającymi i ssącymi aparatami gębowymi są raczej ściśle ograniczone do pozycji osiadłych na dużych, przeważnie nieporuszających się bezkręgowcach, takich jak knidaria i gąbki. Członkowie jednej rodziny morskiej (Cheluridae) żują drewno i są zawsze spotykani w towarzystwie równonogów Limnoria, innych drewnojadów. W przeciwieństwie do nich, inne gatunki amphipoda (takie jak te z rodziny Gammaridae) są głównie padlinożercami i roślinożercami, które zazwyczaj zagrzebują się w miękkim mule dna morskiego. Skrzela amfipoda są częściowo chronione przez długie coxae, które są brzusznymi przedłużeniami podstawowych segmentów nóg. Płazińce mają oczy złożone, podobnie jak kraby i owady, jednak oczy płazińców nigdy nie występują na szypułkach.

Płcie są rozdzielnopłciowe, samce często charakteryzują się powiększonymi gnathopodami (pazury na drugim segmencie piersiowym) używanymi do chwytania samic podczas kopulacji. Samiec przypuszczalnie emituje spermę, lub spermatofory (kulki spermy), aby zapłodnić jaja samicy zewnętrznie.

Liczba jaj w sprzężeniu waha się od jednego do ponad 250. Układ skrzeli zapewnia komorę dla zapłodnionych jaj, które są przenoszone na zewnątrz przez samicę i trzymane w skupisku w pobliżu skrzeli. Skupisko jaj gammaridów jest prawdopodobnie natleniane prądami wodnymi wytwarzanymi przez bijące wyrostki zwane pleopodami. Jaja wylęgają się w ciągu 2 do 59 dni, a młode mogą pozostawać w torbie lęgowej przez 2 do 35 dni. Po sześciu do dziewięciu przeobrażeniach w odstępie od jednego do czterech miesięcy osiągana jest dojrzałość płciowa. Kilka zimnowodnych gatunków żyje co najmniej rok, być może znacznie dłużej.

Różnorodność rodzajowa amphipoda jest najwyraźniej wyższa w chłodnych wodach niż w ciepłych. Jedna zagadka jest ogromna różnorodność gatunków, więcej niż 290 w syberyjskim Lake Baikal. Skamieniałości obunogów są słabe; odnotowano tylko sześć rodzajów, z których najwcześniejszy, Paleogammarus, występuje w bursztynie bałtyckim z wczesnego eocenu (55,8 do 48,6 milionów lat temu); przypomina on bardzo współczesny rodzaj, Crangonyx.

.