De beroemdste Romein van allemaal is zelf nooit keizer geweest. Maar Julius Caesars militaire en politieke overheersing van Rome – als volksgeneraal, consul en ten slotte dictator – maakte de overgang van republikeins naar keizerlijk bestuur mogelijk.

Geboren aan de macht

Caesar werd geboren in de Romeinse politieke heersende klasse, op 12 of 13 juli 100 v. Chr.

Hij kreeg de naam Gaius Julius Caesar, net als zijn vader en grootvader voor hem. Beiden waren republikeinse ambtenaren geweest, maar de grootste band van de Juliaanse clan met de hoge macht toen Julius werd geboren, was via het huwelijk. Caesars tante van vaderskant was getrouwd met Gaius Marius, een reus uit het Romeinse leven en zeven keer consul.

Historicus en archeoloog Simon Elliott beantwoordt de belangrijkste vragen rond een van de meest meeslepende figuren uit de geschiedenis – Julius Caesar.

Watch Now

Caesar leerde al vroeg dat de Romeinse politiek bloederig en factioneel was. Toen Gaius Marius door dictator Sulla ten val werd gebracht, kwam de nieuwe heerser van de Republiek achter de familie van zijn overwonnen vijand aan. Caesar verloor zijn erfenis – hij had zijn leven lang vaak schulden – en hij begaf zich naar de verre veiligheid van overzeese militaire dienst.

Toen Sulla de macht had neergelegd, begon Caesar, die zich een dapper en meedogenloos soldaat had getoond, aan zijn politieke klim. Hij klom op in de bureaucratische rangen en werd in 61-60 v.Chr. gouverneur van een deel van Spanje.

Veroveraar van Gallië

Er is een verhaal dat Caesar op 33-jarige leeftijd in Spanje een standbeeld van Alexander de Grote zag en huilde omdat Alexander op jongere leeftijd al een enorm rijk had veroverd.

Hij bereikte de top als deel van een team, waarbij hij zijn krachten bundelde met de steenrijke Crassus en de populaire generaal Pompeius om de macht te grijpen als het Eerste Driemanschap, met Caesar aan het hoofd als consul.

Na afloop van zijn ambtstermijn werd hij naar Gallië gezonden. Zich herinnerend aan Alexander de Grote begon hij aan een bloedige veroveringscampagne van acht jaar, die hem fantastisch rijk en machtig maakte. Hij was nu een populaire militaire held, verantwoordelijk voor de veiligheid van Rome op lange termijn en een enorme uitbreiding van zijn noordelijke grondgebied.

De Rubicon oversteken

Pompeius was nu een rivaal, en zijn factie in de senaat beval Caesar te ontwapenen en naar huis te komen. Hij kwam thuis, maar aan het hoofd van een leger en zei: “Laat de teerling geworpen zijn”, terwijl hij de rivier de Rubicon overstak om het punt te passeren waar geen weg meer terug was. De burgeroorlog die daarop volgde, duurde vier jaar en strekte zich uit over het hele Romeinse grondgebied. Pompeius werd in Egypte vermoord en Caesar werd de onbetwiste leider van Rome.

Caesar begon nu recht te zetten wat hij verkeerd vond aan een Rome dat moeite had zijn provincies onder controle te houden en dat vergeven was van corruptie. Hij wist dat de uitgestrekte gebieden die Rome nu beheerste, een sterke centrale macht nodig hadden, en hij was het.

Hij hervormde en versterkte de staat, trad op tegen schulden en overbesteding en bevorderde de geboorte van kinderen om Rome’s numerieke kracht op te bouwen. De landhervorming kwam vooral ten goede aan de militaire veteranen, de ruggengraat van de Romeinse macht. Het verlenen van staatsburgerschap in nieuwe gebieden verenigde alle volkeren van het Rijk. Zijn nieuwe Juliaanse kalender, gebaseerd op het Egyptische zonnemodel, duurde tot in de 16e eeuw.

Caesars moord en burgertwisten

Het Romeinse ambt van dictator was bedoeld om een individu voor een beperkte periode buitengewone bevoegdheden te geven in geval van crisis. Caesars eerste politieke vijand, Sulla, had deze grenzen overschreden, maar Caesar ging verder. Hij was in 49 v. Chr. slechts 11 dagen dictator, in 48 v. Chr. kende een nieuwe termijn geen grenzen, en in 46 v. Chr. kreeg hij een termijn van 10 jaar. Een maand voor zijn dood werd die verlengd tot levenslang.

Gerust met nog meer eerbewijzen en bevoegdheden door de Senaat, die vol zat met zijn aanhangers en waar hij in elk geval zijn veto over kon uitspreken, waren er geen praktische grenzen aan Caesars macht.

De Romeinse Republiek had de stad bevrijd van koningen, maar had er nu toch een in alles behalve naam. Er werd al snel een samenzwering tegen hem uitgebroed, geleid door Cassius en Brutus, die Caesar misschien beschouwde als zijn buitenechtelijke zoon.

Op de Ides van maart (15 maart) 44 v.Chr. werd Caesar door een groep van ongeveer 60 mannen doodgestoken. De moord werd aangekondigd met kreten als: “Volk van Rome, we zijn weer vrij!”
In een burgeroorlog kwam Caesars gekozen opvolger, zijn achterneef Octavianus, aan de macht. Al snel was de republiek echt voorbij en werd Octavianus Augustus, de eerste Romeinse keizer.