In de koude wintermaanden in regio’s ten oosten van de Rocky Mountains waait soms een sterke, droge, warme wind vanuit de bergen over het land. Deze winden, bekend als Chinook-winden, kunnen snelle temperatuurveranderingen teweegbrengen.

Chinook-winden zijn genoemd naar de Chinook-indianen die in de kustgebieden van Washington en Oregon in de buurt van de Columbia-rivier leefden, aldus de Chinook Nation. Winden vergelijkbaar met de Chinook komen over de hele wereld voor en zijn bekend onder verschillende lokale namen. In de Europese Alpen worden ze föhn-winden genoemd, schreef Emma Quaile, een Britse wetenschapper, in een artikel uit 2001 in het tijdschrift Weather. In Centraal-Azië heten ze afganet; in de Andes van Zuid-Amerika worden deze winden puelche genoemd; en in het zuiden van Californië staan ze bekend als de Santa Ana-winden.

Snelle stijging

Chinookwinden ontstaan wanneer warme, vochtige lucht van de Stille Oceaan in het noordwesten van Noord-Amerika in de richting van het Rocky Mountain-gebergte waait, volgens het Rocky Mountain National Park. De luchtmassa koelt af als het de bergen beklimt en brengt regen of sneeuw naar de toppen. De luchtmassa, die nu droog is nadat ze haar vocht in de bergen heeft losgelaten, warmt op naarmate ze langs de oostkant van de bergen naar beneden beweegt. De luchtmassa warmt snel op en wordt uiteindelijk warmer en droger dan de oorspronkelijke luchtmassa die van over de Stille Oceaan komt. Wanneer de winden plotseling van richting veranderen naar het westen of zuidwesten, beginnen de Chinook-winden met snel toenemende snelheden.

Chinookwinden kunnen wel 50 graden Fahrenheit (10 graden Celsius) warmer zijn dan de lucht die ze verplaatsen, volgens Indiana Public Media’s Moment of Science. De temperatuur stijgt met ongeveer 5,5 graden per duizend voet dat de luchtmassa van de berg afdaalt. De windvlagen kunnen ook oplopen tot 128 km/u als de wind de bergen afdaalt en over de vlakten gaat.

Wanneer de warme, droge, snel bewegende Chinook-winden over besneeuwde gebieden gaan, verdampt de sneeuw vaak voordat het de kans heeft om te smelten, volgens de U.S. Geological Survey. Volgens de Weather Doctor kunnen de winden gemakkelijk een halve meter sneeuw verdampen binnen enkele uren. Daarom worden de chinook winden ook wel de “sneeuw eters” genoemd.

Een extreem voorbeeld van een Chinook wind werd geregistreerd in South Dakota in januari 1943, volgens Black Hills Weather. De temperatuur om 7.30 uur was min 20 graden en toen de wind kort daarna begon te waaien, steeg de temperatuur in slechts twee minuten met 7 graden en tegen 9 uur, toen de wind ging liggen, hadden de bewoners te maken met een temperatuur van 12 graden. Toen de wind was gaan liggen, duurde het 27 minuten voordat de temperatuur met 58 graden was gedaald, terug naar het niveau van ’s ochtends.

Mythologie van de Chinook-winden

Er bestaan verschillende legenden over de oorsprong van de Chinook-winden. In één verhaal, opgetekend door Ella E. Clark in Indian Legends of the Northern Rockies, strafte Thunderbird de mensen die in haar vallei woonden nadat een onzorgvuldig kampvuur al het leven daar had verwoest. Zij zond de koude Noordoostelijke Wind om de mensen uit de vallei te verdrijven.

Haar dochters Kraai, Ekster en Blauwe Gaai gingen echter met de mensen mee, en Dondervogel werd eenzaam. Dus vroeg ze de Noordoostelijke Wind te vertrekken, en nodigde de Chinook Wind uit om de vallei te verwarmen. Het leven keerde terug, evenals de mensen en de dochters van Dondervogel. Thunderbird vroeg Bluejay wat ze haar kon geven om haar dankbaarheid te tonen.

“In de toekomst, lieve moeder,” zei Bluejay, “word dan niet zo boos. Het is niet goed dat de attente mensen moeten lijden voor de overtredingen van de onvoorzichtigen.”

Dus keert de Noordoostelijke Wind elke winter terug naar de Oostpas om ons eraan te herinneren een attent leven te leiden, maar hij keert altijd terug naar zijn huis als de Chinook Wind in de lente terugkomt om te blijven.

Een ander verhaal, uit Myths and Legends of British North America en opgetekend door Katharine Berry Judson, ging over twee broers, Vos en Haas, en hun reis om warmer weer te brengen aan hun volk dat in zeer koude omstandigheden leefde. De broers reisden naar het zuiden naar het land waar de mensen in zonneschijn en warmte leefden en zij lieten de Chinook wind uit een zak ontsnappen en deze stroomde naar het land van de kou en bracht warmte en nieuw leven naar de regio.

Gevolgen van Chinook winden

Chinook winden kunnen ook een verwoestend effect hebben op de vegetatie. De bodem kan zijn vochtigheid en massa verliezen doordat water en grond door de snelle winden worden meegevoerd, aldus Mountain Nature. Bomen en andere planten kunnen vroeg uit hun winterslaap ontwaken, alleen om uitgedroogd te raken als ze de snelle temperatuurschommelingen overleven.

En terwijl de Chinook-winden de sneeuw kunnen smelten, waardoor gras vrijkomt voor grazende dieren, kunnen ze ook de isolatie van de sneeuw smelten die de overwinterende dieren beschermt, aldus Mountain Nature. Er zijn ook gevallen geweest van vee dat ziek werd, en sommige runderen zijn geëlektrocuteerd nadat draadomheiningen onder stroom kwamen te staan als gevolg van sterke positieve elektrische ladingen in de lucht.

Volgens de Weather Doctor neemt het brandgevaar toe met de Chinook-winden als gevolg van de hitte en de dorre omstandigheden. De geringste vonk kan een grote wilde brand veroorzaken. Twee branden in hetzelfde gebied rond Boulder County, Colorado, brandden 19 jaar na elkaar en beide werden aangewakkerd door de Chinook-winden, volgens Boulder County. De eerste Olde Stage Fire in 1990, aangewakkerd door winden van 80 mijl per uur, brandde ongeveer 1.214 hectare in brand, waarbij 15 gebouwen werden verwoest en vele andere werden beschadigd. De tweede Olde Stage Fire in 2009 brandde ook ongeveer 3.000 acres af en werd aangewakkerd door winden van 60 mijl per uur. Verschillende gebouwen werden verwoest en vele andere bedreigd.

Chinookwinden en gezondheid

Chinookwinden zijn beschuldigd van een toename van verschillende medische aandoeningen, waaronder migraine, beroertes en zelfs plotselinge kinderdoodsyndroom. Maar het onderzoek heeft geen duidelijk bewijs van een correlatie opgeleverd.

Migraine

Er zijn verschillende studies geweest die hebben geprobeerd migraine in verband te brengen met de Chinook-winden. In een kleine studie uit 1992, gepubliceerd in het tijdschrift Headache, analyseerden onderzoekers de dagboeken van 13 migrainepatiënten in Calgary, Alberta. De kans op migraine was iets groter op dagen met Chinook-weer dan op dagen zonder Chinook-wind, en oudere patiënten hadden op die dagen meer kans op migraine.

In 2010 besprak een van de auteurs van de Calgary-studie, W.J. Becker, andere studies in een artikel in het tijdschrift Cephalalgia. Becker merkte op dat veel studies weinig tot geen statistische correlatie hebben aangetoond. Becker denkt echter dat er wel een correlatie kan zijn, maar dat het erg moeilijk is om statistische correlaties te bewijzen. Becker geeft verschillende redenen om zijn bewering te ondersteunen, waaronder meerdere migraine triggers, een enkele versus meerdere triggers die leiden tot een migraine, weersgerelateerde factoren, en timing. De auteur schrijft dat er in de eerste plaats naar migrainepatiënten moet worden geluisterd en dat er meer onderzoek moet komen naar het begrijpen van de verschillende factoren die tot migraine kunnen leiden.

Strokes

Er zijn verschillende onderzoeksteams die de relatie tussen beroertes en de Chinook-winden hebben bestudeerd. Eén zo’n studie, van de Canadese neurologen Thalia Field en Michael Hill, gepubliceerd in het tijdschrift Stroke in 2002, registreerde gegevens zoals uurlijkse wind, temperaturen, vochtigheid en barometerdruk over een periode van vijf jaar en vergeleek die met het aantal en de soorten beroertes die in Calgary voorkwamen. Hoewel de auteurs geen correlatie vonden tussen het aantal en type beroertes en de Chinook-winden, bespreken ze wel mogelijke redenen die de gegevens zouden kunnen beïnvloeden, waaronder andere factoren zoals roken van sigaretten, huizen met klimaatregeling tijdens koude wintermaanden, mensen die wel een beroerte kregen maar niet naar het ziekenhuis gingen of naar een ander ziekenhuis gingen, en het exacte tijdstip van het begin van de beroerte dat niet gemakkelijk beschikbaar was voor de auteurs. Er waren ook potentiële vertekeningen als gevolg van negatieve studies die niet werden gepubliceerd, volgens de auteurs.

Sudden infant death syndrome

Een studie gepubliceerd in 1999 door Macey, Schluter, en Ford, kinderartsen en onderzoekers uit Nieuw-Zeeland, in BMJ, richten hun onderzoek op sudden infant death syndrome (SIDS) en de Föhn-winden in Nieuw-Zeeland. Zij relateren hun onderzoek aan verschillende plaatsen die soortgelijke windverschijnselen over de hele wereld kennen, zoals de Chinook-winden in de Verenigde Staten en Canada. De onderzoekers keken naar een periode van 22 jaar waarin er 646 gevallen van SIDS in Christchurch bekend waren. De auteurs concludeerden dat, hoewel er bewijs is dat SIDS verband kan houden met verschillende omgevingsfactoren, de Föhn-winden geen bijkomende oorzaak leken te zijn.