Veel stellen klagen over het verlies van de “vonk” in hun relatie. Sommigen wijten dit aan verschillen in ontwikkeling, een langzaam uit elkaar groeien of pure gewenning. De golf van “doodsheid” die een relatie na de eerste opwindende maanden of jaren kan overspoelen, heeft veel paren de hoop doen verliezen en zelfs elders op zoek doen gaan naar de opwinding van nieuwgevonden intimiteit. Nu onderzoekers schatten dat 30-60% van de getrouwde mensen in de Verenigde Staten op een bepaald moment in hun relatie een affaire zullen hebben, is het misschien tijd om echt te onderzoeken wat onze affectie doet afnemen. Wat veroorzaakt de verschuiving van hulpeloze liefde naar diepe desinteresse? Wat verandert ons hartverscheurende enthousiasme voor een andere persoon in verveling en ontevredenheid?

Om de wig te identificeren die paren uit elkaar drijft, is het nuttig om het concept van de “fantasieband” te begrijpen. Als het belangrijkste principe van een uitgebreide psychologische theorie ontwikkeld door mijn vader, psycholoog en auteur Robert Firestone, beschrijft de “fantasieband” een manier van relateren die dient als een substituut voor een werkelijk liefdevolle relatie. Zoals mijn vader over de fantasieband schreef: “Deze illusie van verbondenheid en nabijheid maakt het mogelijk om een verbeelding van liefde en liefhebben in stand te houden, terwijl de emotionele afstand bewaard blijft.”

Zo zei een vrouw die na zes jaar huwelijk door een echtscheiding ging: “Toen ik opgroeide was ik doodsbang om alleen te zijn, maar ik wist ook dat ik bang was om dicht bij een ander mens te zijn. In zekere zin loste mijn huwelijk mijn probleem op: mijn man was er fysiek ‘bij’, zodat ik niet meer bang hoefde te zijn om alleen te zijn, en ik gedroeg me op een manier die hem op een afstand hield die ik emotioneel kon verdragen.”

De toestand van fysieke nabijheid en emotionele afstand is wat een fantasieband kenmerkt. Deze band wordt gevormd wanneer oprechte gevoelens van liefde, respect en aantrekkingskracht worden vervangen door fantasieën van veiligheid, verbondenheid en bescherming. Hoewel dit allemaal positieve attributen van een intieme relatie kunnen lijken, is het prioriteit geven aan vorm boven inhoud een belangrijke vernietiger van elke hechte relatie.

Mensen die zich bezighouden met een fantasieband hechten meer waarde aan routine dan aan spontaniteit en meer aan veiligheid dan aan passie. Ze gaan door de bewegingen van het samenzijn of betrokken zijn, maar zonder de energie, onafhankelijkheid en genegenheid die ooit hun relatie gekleurd. Het risico van het samensmelten van onze identiteit met een andere persoon is dat we vaak het respect en de aantrekkingskracht verliezen die we ooit voor die persoon hadden. We dreigen ook onszelf te verliezen in de relatie, in plaats van de unieke kwaliteiten te behouden die ons vertrouwen gaven en onze partners in de eerste plaats naar ons toe trokken. Wanneer paren deze echte gevoelens voor elkaar verliezen, in plaats van destructieve patronen in hun relatie aan te vechten, hebben ze de neiging om ofwel de relatie weg te gooien ofwel dieper weg te zinken in fantasie uit angst om elkaar te verliezen of alleen te zijn. Het goede nieuws is dat deze gevoelens van opwinding hersteld kunnen worden.

Fantasiebanden bestaan op een continuüm. Sommige stellen zijn dieper in fantasie dan anderen. De meeste mensen schommelen tussen momenten waarop ze echt intiem zijn en momenten waarop ze fantasie vervangen door echte liefde. Door te herkennen in welke mate u zich bezighoudt met een fantasieverbinding in tegenstelling tot een oprechte vorm van relateren, kunt u negatieve gewoonten en patronen aanvechten, en nieuwe en opwindende fasen in uw relatie ervaren.

Hier zijn een paar belangrijke manieren om te identificeren of u zich in een fantasieband bevindt en hoe u en uw partner dit kunnen gaan veranderen.

Verlies van fysieke aantrekkingskracht – Wanneer we een fantasiefantasie vormen van samensmelting met een andere persoon, hebben we de neiging om uiteindelijk iets van onze fysieke aantrekkingskracht tot die persoon te verliezen. Vertrouwen op iemand om voor ons te zorgen of op hem te rekenen om ons compleet te maken, legt een zware last op onze relatie. We beginnen de persoon te zien als een verlengstuk van onszelf, en binnen dat kader verliezen we een deel van de “chemie” die ons in hem of haar aantrok. Wanneer we onze partners zien als de onafhankelijke en aantrekkelijke individuen die ze zijn, kunnen we een nieuw niveau van opwinding en genegenheid voor hen behouden.

Gesmolten Identiteit – Als je naar je relatie kijkt, kun je dan manieren herkennen waarop jij en je partner op elkaars grenzen stappen? Spreekt u als “wij” in plaats van als “hij of zij” en “ik”? Het handhaven van onze afgescheidenheid en het nastreven van wat ons in het bijzonder bezielt, is de beste manier om onszelf te zijn in onze relaties. In plaats van ons uit elkaar te drijven, stelt deze afgescheidenheid ons juist in staat onze aantrekkingskracht te voelen en ervoor te kiezen om samen te zijn. Denk aan de toestand waarin mensen verkeren als ze voor het eerst verliefd worden. Ze worden tot elkaar aangetrokken op basis van hun unieke eigenschappen. Hun individualiteit wordt met belangstelling en respect bekeken, kwaliteiten die we zouden moeten nastreven om te behouden, zelfs tientallen jaren nadat we romantisch met iemand samen zijn.
Jezelf lichamelijk of geestelijk laten gaan – Wanneer we een niveau van comfort in een relatie bereiken, kunnen we de neiging hebben om iets minder te geven om hoe we eruit zien en hoe we voor onszelf zorgen. We kunnen meer geneigd zijn om te handelen zonder rekening te houden met de manieren waarop we niet alleen onze partners maar ook onszelf kwetsen. We kunnen aankomen of ongezonde gewoonten aannemen, meer drinken of minder bewegen. Deze gewoonten zijn niet alleen uit gemakzucht. Het zijn vaak manieren om onszelf te beschermen tegen blijvende nabijheid. Ze zijn vaak bedoeld om ons gevoel van eigenwaarde aan te tasten en onze partners weg te duwen. Ze hebben ook de neiging om onze relatie te verzwakken, ons vertrouwen en vitaliteit te verminderen.
Nalaten om activiteiten te delen – In het begin van onze relaties zijn we vaak het meest open, enthousiast om nieuwe dingen te proberen en nieuwe avonturen te delen. Als we in een routine vervallen, verzetten we ons vaak tegen nieuwe ervaringen. We worden cynischer, sceptischer en minder bereid om dingen met onze partners te doen. Het is belangrijk om rekening te houden met de passies en interesses van onze partner en om activiteiten te ondernemen die we echt delen. Liefde bestaat niet in een vacuüm. Zoals de psycholoog Pat Love heeft gezegd: “Je moet je laten zien.” Vertragen en de tijd nemen om te relateren is essentieel voor het onderhouden van intimiteit. Consequent dingen doen die je partner als liefdevol ervaart, zal ook helpen de vonk levend te houden.
Minder persoonlijk relateren – Wanneer je wel de tijd neemt om met je partner te relateren, praat je dan nog steeds over iets zinvols? Zijn de gesprekken meer praktisch of minder vriendelijk geworden? Het is belangrijk om open te zijn en ons leven te delen met degenen van wie we houden. Door dat te doen, leren we hen echt kennen. We voelen voor hen als mensen, onafhankelijk van onszelf. Dit helpt ons om dicht bij elkaar te blijven op een echt niveau in plaats van uit verplichting. Het helpt ons een vriendschap te vormen en te versterken die ons in staat stelt minder kritisch te zijn wanneer we feedback geven en minder defensief wanneer we die ontvangen. Al deze inspanningen voeden onze liefdevolle gevoelens, overwinnen het cynisme en houden onze aantrekkingskracht in stand.
Hardvochtige woede – Wanneer we lange tijd met iemand samen zijn, hebben we de neiging om hun negatieve eigenschappen te catalogiseren en een zaak tegen hen op te bouwen die ertoe leidt dat we ons cynisch gaan voelen. Probeer op te merken of je woede of wrok koestert. Reageer je daar op subtiele manieren op? Door problemen direct aan te pakken vanuit een volwassen en open houding, voorkom je dat je gevoelens van medeleven en liefde verstikt. Eerlijke communicatie kan moeilijk zijn, maar het helpt je om je partner echt te leren kennen, in plaats van hem of haar door een negatieve of kritische lens te zien. Als we er een gewoonte van maken onze gevoelens in te slikken en ons tegen onze partner te keren in plaats van te zeggen hoe we ons voelen, begeven we ons op glad ijs. Zelfs wanneer we ons verbonden beginnen te voelen, zullen we vaak snel kritisch worden op het moment dat onze partner iets doet dat ons tegen de borst stuit. Wanneer we ons vrij voelen om de dingen die ons ergeren of kwaad maken direct te zeggen, zijn we beter in staat om ze los te laten. Hoe meer we ons vermogen om dit te doen ontwikkelen, hoe meer we ons emotioneel verbonden voelen met onze partners. Het voordeel van het uitspreken van je gedachten is dat je je partner niet langer bekijkt door een mist van cynisme. Wanneer we onder ogen zien in welke mate ieder van ons zich gedraagt naar bovenstaande patronen, kunnen we beginnen ze uit te dagen.

Wanneer we hier niet in slagen, kan onze emotionele band met een persoon vervagen, en blijft er niets anders over dan de vorm die een fantasieband vormt. Onze relaties nieuw leven inblazen kan zo eenvoudig zijn als het uitvoeren van die kleine, zorgzame handelingen die onze partners het gevoel geven erkend en geliefd te zijn om wie ze zijn. Elke dag stappen ondernemen om deze gewoontepatronen tegen te gaan, leidt ons naar een pad dat veel bevredigender, veel moediger en veel echter is.

Voor meer van Dr. Lisa Firestone over relaties bezoek PsychAlive.org.