Vitamine B5 is een precursor voor de biosynthese van co-enzym A (CoA), een essentieel co-enzym dat nodig is voor tal van biochemische reacties. CoA en zijn acylderivaten zijn nodig voor reacties die energie uit voedsel genereren (vetten, koolhydraten en eiwitten) en het is betrokken bij de citroenzuurcyclus. Voor de synthese van essentiële vetten, cholesterol en steroïdhormonen is CoA nodig, evenals voor de beta-oxidatie van vetzuren en de synthese van de neurotransmitter “acetylcholine”, het hormoon “melatonine”, de vitamines A en D en heem, een bestanddeel van het zuurstofdragende pigment “hemoglobine” in rode bloedcellen. Bovendien is voor het metabolisme van een aantal geneesmiddelen en toxinen door de lever CoA nodig (3, 20).

Coenzyme A werd genoemd naar zijn rol in ‘acetylatie’-reacties, de toevoeging van een acetylgroep (-COCH3) die door CoA werd gedoneerd. Eiwitacetylering beïnvloedt de 3-dimensionale structuur van eiwitten, waardoor hun functie mogelijk verandert, b.v. de activiteit van peptidehormonen, in genexpressie, celdeling en celsignalering (4, 21).

Het acyl-carrier proteïne (ACP) heeft vitamine B5 nodig in de vorm van 4′-fosfopantetheine voor zijn activiteit als dragerproteïne in het multi-enzymcomplex vetzuursynthase (FAS). Het 4′-fosfopantetheïnegedeelte voor ACP wordt een prosthetische groep genoemd, die nodig is voor de biologische activiteit van het FAS-complex. Dit multi-enzym synthetiseert vetzuren, een bestanddeel van vetmoleculen (lipiden) die essentieel zijn voor een normale fysiologische functie en ook sfingolipiden (nodig voor zenuwtransmissie) en fosfolipiden (belangrijk voor celmembranen) omvatten (4, 5, 21).

Het enzym 10-formyltetrahydrofolaat dehydrogenase (FDH) produceert tetrahydrofolaat (vitamine B9-derivaat), een essentiële cofactor in het metabolisme van nucleïnezuren en aminozuren. Net als ACP heeft FDH een 4′-fosfopantetheine prosthetische groep nodig voor zijn biologische activiteit (21, 35).

De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA), die wetenschappelijk advies verstrekt om beleidsmakers bij te staan, heeft bevestigd dat duidelijke gezondheidsvoordelen zijn vastgesteld voor de inname van pantotheenzuur via de voeding door bij te dragen aan:

• normaal energieleverend metabolisme;
• normale mentale prestaties;
• normale synthese en metabolisme van steroïde hormonen, vitamine D en sommige neurotransmitters;
• de vermindering van vermoeidheid en moeheid.

Geschreven door Dr Peter Engel in 2010, beoordeeld en herzien door Ines Warnke op 29.05.2017