Valeria Messalina van Rome – Koninklijk overspel
De oude Romeinse elitecultuur draaide evenzeer om het verkrijgen van politieke macht als om het vermogen van een man om zijn seksuele macht te tonen en zij hebben ons het woord ‘vagina’ gegeven, dat in het Latijn vertaald kan worden als de schede van iemands zwaard. In feite waren veel van de vroege Romeinse keizers fenomenaal impopulair vanwege hun erotische ontaarding en sadistische wreedheid. De vrouwen bleven echter niet achter en het Romeinse Rijk bracht ook enkele van de wreedste, meest ambitieuze en meest schandalige vrouwen uit de geschiedenis voort. Een van de namen van zulke vrouwen die boven de rest uitsteekt, is Valeria Messalina, de machtige, invloedrijke, meedogenloze en seksueel onverzadigbare derde echtgenote van de Romeinse keizer Claudius. In het oude Rome was zij een symbool van ijdelheid en immoraliteit en werd zij beschouwd als een van de meest corrupte en liederlijke vrouwen uit de geschiedenis.
Valeria Messalina werd rond 20 n.Chr. geboren, als tweede kind en eerste dochter van een tamelijk achtenswaardige Romeinse familie met koninklijke wortels. Haar moeder, Domitia Lepida Minor, was de kleindochter van Marcus Antonius en haar oom van moederszijde, Gnaeus Domitius Ahenobarbus was de biologische vader van keizer Nero, waardoor hij de volle neef van Messalina was, ondanks een leeftijdsverschil van zeventien jaar. Bovendien waren haar beide grootmoeders niet alleen halfzusters, maar ook nichten van Augustus Caesar geweest.
Er is weinig bekend over Messalina voordat zij met Claudius trouwde. Volgens de familiestamboom waren zij neef en nicht en werd hun huwelijk meer gearrangeerd in het belang van de familie voor de nabijheid van de troon dan door liefde ingegeven. Voor hij met Messalina trouwde, was Claudius tweemaal gehuwd geweest. Eerst huwde hij met Plantia Urgulanilla, van wie hij scheidde wegens vermeend overspel en daarna huwde hij met Aelia Paetina en kreeg een dochter. Later scheidde hij van haar, hetzij door het emotionele en mentale misbruik door Paetina of omdat het huwelijk een politieke verplichting werd. Daarna werd Messalina, een tengere tiener, beschreven als een buitengewoon mooi meisje, slank en snel bewegend, met ogen zo zwart als git en massa’s krullend zwart haar, de vierde vrouw van haar veel oudere neef Tiberius Claudius Caesar, die 35 jaar ouder was dan zij.
Toen had Claudius geen spoor van zijn roemruchte grootvader Marcus Antonius in zich en zelfs zijn moeder Antonia noemde hem een monster van een man. Niettemin kwam het jaar daarop een dochter, Claudia Octavia, die uiteindelijk met haar stiefbroer Nero zou trouwen om keizerin te worden en in 41 AD werd Tiberius Claudius Germanicus, beter bekend als Britannicus, geboren, wiens geboorte Messalina de extra controle over Claudius gaf, omdat zij hem een erfgenaam bezorgde. Helaas werd Britannicus later in 55 n. Chr. door zijn stiefbroer Nero vergiftigd.
Nadat Claudius aan de macht kwam, herriep hij het verbanningsbevel van zijn nichtjes, de dochters van Caligula’s broer Germanicus, Agrippina en Julia Livia, die door Tiberius in ballingschap waren gezonden nadat Caligula hen had misbruikt en verkracht. Agrippina zou later, na de dood van Messalina, met Claudius trouwen. Claudius gaf hun hun landgoederen, titels en geld terug bij hun terugkeer naar Rome. Messalina haatte de verhuizing echter. Zij werd jaloers, vooral op de mooie en jonge Julia, die de favoriet van de keizer was. Mogelijk vreesde zij ook dat de twee zusters en hun echtgenoten een plan zouden beramen om de troon op te eisen en zowel Claudius als zijn vrouw te verdrijven. Alvorens hen enige kans te geven, beschuldigde Messalina Julia van overspel, onzedelijkheid en incest en overtuigde Claudius haar te verbannen en regelde uiteindelijk de dood van haar in ballingschap, terwijl haar echtgenoot, Marcus Vinicius, op beschuldiging van overspel werd terechtgesteld. Agrippina ontsnapte echter aan de fataliteit, omdat zij wijselijk op de achtergrond bleef.
Messalina’s volgende doelwit was haar stiefvader, Appius Silenus, de gouverneur van Oost-Spanje, die nauwe banden met de troon onderhield. Silenus trouwde met Messalina’s moeder Domitia Lepida Minor, na de dood van haar echtgenoot en helaas voor hem, werd Messalina verliefd op haar nieuwe stiefvader; hetgeen hij niet beantwoordde. Omdat hij herhaaldelijk haar avances afwees, voelde Messalina zich beledigd en besloot hem een lesje te leren. In 42 AD nam de keizerin Narcissus, de secretaris van Claudius, in vertrouwen en sloot een verbond met hem. Op haar aandringen beweerde Narcissus dat hij een visioen had gehad waarin Silanus de keizer had neergestoken. Messalina steunde hem door te beweren dat ook zij een dergelijke droom had gehad. Dit was sterk genoeg om Claudius, een bijgelovig man en een sterk gelovige in slechte voortekenen, te overtuigen, die prompt Appius Silenus arresteerde en terechtstelde.
Messalina kon alles doen om wraak te nemen. Senator Valerius Asiaticus verdiende haar toorn omdat hij geen afstand wilde doen van zijn mooie Tuinen van Lucullus, die zij voor zichzelf begeerde. Er was echter nog een andere reden voor haar diepgewortelde haat jegens Valerius. Hij was de minnaar van Poppaea Sabina de Oude, met wie Messalina eens in een hevige rivaliteit verwikkeld was over de liefde van de beroemde acteur Mnester. Op haar aandringen werd Asiaticus in de privé-vertrekken van de keizer berecht op beschuldiging van samenzwering tegen de keizer, overspel met Sabina en homoseksuele activiteiten. Maar in plaats van schuldig te pleiten, werd hem toegestaan zelfmoord te plegen door zijn aderen te openen. Dit veroorzaakte grote verontwaardiging bij de senatoren, die zowel Messalina als Claudius beschuldigden van de moord op Valerius Asiaticus zonder de Senaat hiervan op de hoogte te brengen en zonder proces. Maar ondanks alles liet Messalina haar agenten Poppaea Sabina lastigvallen met dreigementen over gevangenschap, wat uiteindelijk tot haar zelfmoord leidde.
Er wordt beweerd dat de beschuldigingen van seksuele uitspattingen die in de daaropvolgende jaren werden geuit, aantoonbaar pogingen waren om Messalina’s reputatie te beschadigen en het resultaat waren van politiek gemotiveerde vijandigheid. Er wordt echter gezegd dat, terwijl Claudius in Brittannië was, Messalina eens een van de beste prostituees van Rome uitnodigde en haar uitdaagde in een wedstrijd om te bewijzen wie er in één nacht meer minnaars kon nemen. Volgens de Romeinse schrijver Plinius de Oudere trok Messalina in die wedstrijd, die in het keizerlijk paleis werd gehouden, aan het langste eind met een totaal van 25 minnaars tegen 24 van haar tegenstander, na non-stop geslachtsgemeenschap gedurende de hele dag en de hele nacht.
Vele Romeinse geschiedschrijvers beweerden dat Messalina seks gebruikte als wapen om de politici te controleren en dat zij tijdens haar leven waarschijnlijk 150 minnaars had. Volgens hen had ze zelfs een bordeel onder een valse naam, waar de vrouwen uit de hogere klasse gedwongen werden als prostituee te werken en daarvoor gechanteerd werden. Daarnaast werkte zij ook graag in een openbaar huis als prostituee en in zijn zesde satire gaf dichter Juvenal een levendige beschrijving van hoe de keizerin de hele nacht clandestien in een bordeel werkte onder de naam Lycisca of de Zij-wolf. Hoewel de verhalen onrealistisch leken voor de keizerin van Rome, geloofden velen ze zonder enige twijfel.
Er wordt gezegd dat Claudius geen weet had van de indiscreties van zijn vrouw of ze gewoon negeerde, omdat hij op die manier van zijn vijanden af kon komen en later ontkende dat hij niet op de hoogte was van haar daden. Aan de andere kant begon Messalina te geloven dat als vrouw van de keizer en moeder van zijn kinderen, haar gezag onbetwistbaar was en dat niemand de moed zou hebben zich tegen haar daden te verzetten. Maar haar ondergang begon toen zij haar nieuwe minnaar ontmoette, een aantrekkelijke jonge senator genaamd Gaius Silius die, ondanks aanvankelijke afwijzing, in haar magnetische ban raakte, hoewel hij reeds getrouwd was met de zuster van Caligula’s eerste vrouw. Claudius was toen 56 jaar oud, vaak ziek en helemaal geen aantrekkelijke man voor de jonge, mooie en libidineuze Messalina. Het was niet onmogelijk dat zij zich zorgen maakte over haar sombere toekomst in geval van de dood van haar echtgenoot terwijl haar kinderen nog jong waren. Onder deze omstandigheden smeedde zij een plan uit dat als een van de slechtst geplande complotten in de wereldgeschiedenis kan worden bestempeld. Aangezien Caius Silius populair was bij de Praetoriaanse Garde en het volk, deed zij niets om haar verhouding met Caius Silius te verbergen en overtuigde hem om met haar te trouwen. Zij overtuigde hem er ook van dat zij na hun huwelijk Claudius ten val zouden brengen door van zijn zwakheid gebruik te maken en samen het keizerrijk zouden regeren, terwijl Silius Britannicus zou adopteren en zo zijn toekomstige toetreding zou verzekeren.
In 48 AD, toen Claudius op een officieel bezoek in Ostia was, trouwde Messalina met haar laatste minnaar Gaius Silius, zonder van hun wettige partners te scheiden. Op dat ogenblik besefte Messalina’s vroegere bondgenoot Narcissus de mogelijke implicaties van het huwelijk en bracht Claudius hiervan op de hoogte. Claudius haastte zich naar Rome terug en executeerde onmiddellijk Silius. Ook Gaius en vele andere bruiloftsgasten werden terechtgesteld, terwijl anderen alle kanten opvlogen. In haar wanhopige poging om de situatie te redden, probeerde Messalina met haar kinderen toegang te krijgen tot haar echtgenoot in het paleis. Maar hun werd de toegang ontzegd en zij werden naar de tuinen van Lucullus gestuurd, waar Messalina haar toevlucht zocht bij haar moeder. Ondanks de toenemende bewijzen tegen Messalina werden de gevoelens van Claudius milder en hij wilde haar sparen en vroeg of hij haar ’s morgens voor een privé-gesprek kon zien. Maar toen hij zijn voornemen begreep, werden maatregelen genomen om hun ontmoeting te verhinderen. Messalina kreeg de eervolle mogelijkheid zich van het leven te beroven, maar omdat zij doodsbang was en de dolk niet doeltreffend kon gebruiken om haar keel door te snijden, werd zij door de slag van een wachter doorboord.
Na de dood van Messalina verklaarde Claudius dat hij niet meer zou trouwen, maar binnen korte tijd trouwde hij met zijn vierde vrouw Agrippina, de jongere zuster van Caligula.
