Ironweed is een rechtopstaande inheemse vaste plant, groeiend 2 tot 6 meter op een stevige, haarloze stengel (hoewel sommige planten een zeer fijne korte beharing kunnen hebben) die lichtgroen tot roodachtig paars van kleur is.

Bladeren staan meestal allemaal op de stengel, zijn afwisselend, tot 5+ inches lang, lancetvormig met een scherp getande rand (gezaagd), onbehaard, met aan de onderkant een prominente middennerf en een putjesachtig oppervlak, terwijl de bovenkant harskliergestippeld is. De bladeren zijn stengelloos.

De bloemtros vertakt zich in platte dichte trossen, een corymbiforme tros, 1-1/2 tot 4 inches breed van kleine schijfbloemen die violet-paars zijn. De stengels van de bloemtros kunnen fijn behaard zijn en enkele groene schutbladeren hebben.

De afzonderlijke bloemhoofdjes hebben 12 tot 25+ bloempjes, buisvormig, elk met 5 lobben die zich spreiden en reflexen wanneer de bloemknop opengaat. De stijl heeft een gespleten top en is omgeven door de vijf meeldraden, die beide bij het openen van de bloem uit de keel van de bloemkroon naar buiten komen. Het bloemhoofdje is klokvormig (campanulaat), 5 tot 7 mm breed, en is omhuld met 25 tot 35+ groene phyllariën die eruit zien als visschubben die ook fijn behaard kunnen zijn. Deze zijn gerangschikt in 4 tot 5 series. De buitenste reeks is meer lancet-ovaal van vorm, de binnenste reeks meer lineair-oblong met spitse toppen – de binnenste toppen hebben een paarse kleur. De bloeistengels zijn 1 tot 8 mm lang.

Zaad: De bloemen rijpen uit tot een droog zaad (een cypsela), 3,5 tot 4 mm lang, vastgehecht aan bruinpaarse pappus van haarachtige schubben, die door de wind worden meegevoerd. De zaden hebben minstens 60 dagen koude stratificatie nodig om te ontkiemen.

Habitat: IJzerkruid groeit vanuit een rhizomateus wortelstelsel in de volle zon op natte tot vochtige vruchtbare grond. Het accepteert gedeeltelijke schaduw. Het is geen agressieve verspreider. Het is een veel voorkomende weideplant omdat herbivoren de bittere smaak vermijden in plaats van andere planten. Langs akkerranden en spoorwegen is de plant ook te vinden. Vlinders en langtongige bijen worden erdoor aangetrokken, maar ook de rups van de ijzerkruidborende mot, Papaipema cerussata.

Namen: Het geslacht Vernonia is een ereteken voor William Vernon (d. ca 1711), Engels botanicus die in 1698 planten verzamelde in Virginia. De soort fasciculata, betekent ‘gegroepeerd in bundels’, zoals de bloemhoofdjes op deze plant. De auteursnaam voor de plantenclassificatie, ‘Michx.’, is voor Andre Michaux (1746-1802), Frans botanicus die vele verkenningsexpedities in de V.S. heeft ondernomen en vele soorten heeft verzameld en gecatalogiseerd. Twee belangrijke werken van hem zijn de Histoire des chênes de l’Amérique septentrionale (1801 – Eiken van Noord-Amerika), en de Flora Boreali-Americana (2 vols., 1803). Zijn zoon Francois, reisde met hem mee en de aantekeningen van de vader werden later gebruikt voor de 3-delige North American Sylva, waarvoor Thomas Nuttall enkele aanvullingen verzorgde.

Vergelijkingen: Er zijn 17 soorten ijzerkruid gevonden in Noord-Amerika. Daarvan is er slechts één erkend als zijnde in Minnesota – V. fasciculata. Een tweede, V. baldwinii, Baldwin’s Ironweed, werd in sommige referenties vermeld als zijnde in de staat, maar niet door de huidige autoriteiten bij de DNR en de U of M. Deze laatste heeft bloemhoofdjes die meer rond en minder klokvormig zijn, de onderkant van het blad is niet ontpit maar wel met hars gevlekt, en de phyllariën zijn vaak ook met hars gevlekt, maar het is onwaarschijnlijk dat je die in de staat tegenkomt (zie opmerkingen hieronder). De meeste Vernonia-soorten hybridiseren met elkaar. De soort die het meest op Vernonia lijkt is Vernonia marginata, waarbij het voornaamste verschil in de bloem zit in de abrupt toegespitste uiteinden van de phyllariën, langere bloemstelen (10 tot 35 mm) en een langere involucre (9 tot 11 mm). Deze soort komt alleen voor op de zuidelijke Great Plains van Colorado, New Mexico, Kansas, Oklahoma en Texas. In kleur, maar niet in vorm, lijkt de bloemenpracht van IJzerkruid op Gevlekt Joe-Pye onkruid.