Spotlight: Himalaya
Hoog in het Aziatische Himalaya gebergte, klampen klimmers zich vast aan een verraderlijke helling. Elke stap is een strijd. Uiteindelijk bereiken ze de top. Zij hebben de Mount Everest beklommen, de hoogste berg op aarde. Op 29.035 voet hoog, is het vijf en een half mijl hoog. Wat een uitzicht!
De Mount Everest, het hoogste punt op aarde, werd voor het eerst beklommen in 1953. Klimmers moeten hun eigen zuurstof meenemen omdat de lucht op dergelijke hoogten te ijl is. (Peter Zaharov / )
De Himalaya is veruit het hoogste gebergte ter wereld. Deze machtige reeks strekt zich 1500 mijl van oost naar west uit, over Bhutan, Nepal, India, Tibet, China, Pakistan, en Afghanistan.
Mount Everest mag dan de hoogste piek in de reeks zijn, maar tientallen andere met ijs bedekte Himalaya toppen schrapen ook de hemel op meer dan 25.000 voet. Het is de enige plaats op de planeet met bergen die zo hoog zijn. Geen wonder dat de Himalaya het “dak van de wereld” wordt genoemd.
Botsing!
Hoe zijn zulke hoge bergen in vredesnaam ontstaan? Door een zware botsing! De megabotsing vindt plaats tussen twee van de gigantische platen waaruit de buitenste laag van de aarde bestaat. De Aardplaten bewegen langzaam en nemen de continenten met zich mee. Terwijl ze bewegen, schuren de platen langs elkaar, trekken uit elkaar, of botsen frontaal als een treinwrak.
Precies zo’n frontale botsing heeft de Himalaya de hoogte in geduwd. Het gebergte begon zo’n 40 miljoen jaar geleden, toen India langzaam Azië binnendrong. Die botsing gaat nog steeds door, dus de Himalaya wordt steeds hoger. Om uit te zoeken hoe snel, plaatsten geologen een Global Positioning System (GPS) instrument bij de top van de Mount Everest. Zij stelden vast dat de berg elk jaar nog eens 0,1576 centimeter groter wordt.
India blijft in het Aziatische continent botsen en duwt de Himalaya daardoor steeds hoger.
Dat klinkt misschien niet veel, maar na 40 miljoen jaar is het een optelsom. In feite zijn de rotsen op de top van Mount Everest gevormd op de bodem van de oceaan! Deze topgesteenten bevatten zelfs fossielen van oude zeedieren.
Into the Sky
De botsing heeft drie parallelle subgebergten omhoog geduwd, die samen de Himalaya vormen. De bergketens zijn als een reusachtige trap. Het laagste, meest zuidelijke gebergte rijst op tot 4.500 voet van de vlakke, stomende vlaktes. Dit is de Buitenste Himalaya, of Shivalik Heuvels. Vergeleken met de andere twee Himalaya gebergten, zijn de Shivalik Heuvels glooiend en zacht.
De volgende zijn de Kleine Himalaya, ten noorden van de Shivalik Heuvels. Dit gebied is ongeveer 50 mijl breed, met diepe valleien en steile, dramatische kloven. De bergen hier stijgen tot ongeveer 9.000 voet.
De meest noordelijke bergketen is degene waar u waarschijnlijk aan denkt als u aan de Himalaya denkt. Deze bergketen wordt de Grote Himalaya genoemd. Het is een wereld van extremen. Als de bergen hoger worden dan 12.000 voet, wordt het klimaat te koud voor bomen. In plaats daarvan leiden grimmige rotsvelden, alpenweiden en bosjes met struikachtige rododendrons hemelwaarts naar uitgestrekte velden van ijs en sneeuw. De bergen zijn bevroren door tenminste 15.000 gletsjers. De Grote Himalaya bevat meer ijs dan waar ook buiten de poolstreken van de aarde. De naam “Himalaya” betekent “verblijfplaats van sneeuw” in de Sanskriet taal. Gletsjers zoals deze in India geven vorm aan veel Himalaya landschappen. De gletsjers snijden valleien uit, stapelen brokkelige bergkammen op die morenen worden genoemd, en creëren smeltwatermeren. (Daniel Prudek / )
Gletsjers zoals deze in India geven vorm aan een groot deel van het landschap van de Himalaya. De gletsjers snijden valleien uit, stapelen brokkelige bergkammen op die morenen worden genoemd, en creëren smeltwatermeren. (Daniel Prudek / )
Grote Bergen, Grote Gevolgen
De Himalaya is zo groot dat hun invloed zich over duizenden kilometers uitstrekt. Belangrijker nog, ze zijn een bron van water. Bijna 1.000 mijl ten zuiden van de Himalaya, bijvoorbeeld, plonzen Pakistaanse kinderen in de Indus Rivier. Het water mag dan warm zijn, maar deze grote rivier begon als sneeuw uit de Himalaya. Drie van de belangrijkste riviersystemen van Azië – de Indus, de Yangtze en de Ganges-Brahmaputra – beginnen in de Himalaya. In totaal zijn 2 miljard mensen afhankelijk van smeltende sneeuw en ijs in de Himalaya om te overleven.
De Karakorum-bergketen in Pakistan, India en China ligt in het westelijke deel van de Himalaya. De Karakorum bevat de grootste gletsjers van de Himalaya. (Patrcik Poendl / )
De Himalaya geeft ook vorm aan het klimaat van de regio. Ze blokkeren de wolken! Ten zuiden van de bergketen, beweegt vochtige lucht noordwaarts vanaf de Indische Oceaan. Als de wolken de Himalaya raken, stijgen ze op en koelen af. Koele lucht kan niet zoveel vocht vasthouden. En dan komt de regen. Het drenkt de zuidelijke Himalaya hellingen als een super soaker. Er komt maar heel weinig vocht over de bergketen. Het winderige Tibetaanse plateau ten noorden van de Himalaya is stoffig en droog.
Deze satellietfoto toont de natte, groene zuidelijke hellingen van de Himalaya en hoe de bergen vocht tegenhouden om het Tibetaanse plateau in het noorden te bereiken.(Robert Simmon / NASA Earth Observatory)
The High Life
Als wolken niet eens de Himalaya over kunnen, hoe kunnen mensen dat dan wel? Het antwoord: Niet gemakkelijk! Eeuwenlang zwoegden handelaars over de steile, gevaarlijke paden van de regio. Ze vervoerden thee naar Tibet, zijde naar Bhutan, en zout naar Nepal. Herders gebruikten de paden ook, om hun wollige yaks naar de weide en de markt te drijven. De handelaars, herders en jaks worstelden over ijzige bergpassen en gammele bruggen die angstaanjagende kloven overbrugden. Onderweg stopten ze om uit te rusten en te bidden bij sierlijke religieuze monumenten die stoepa’s werden genoemd.
Monumenten die stoepa’s worden genoemd, komen vaak voor langs wegen en paden. Deze stupa staat langs een populaire trekkingroute in de buurt van de 26.545 meter hoge top van de Annapurna in Nepal. (Yuri Taranik / )
Dezer dagen gaan wegen en zelfs treinen over sommige Himalaya-passen. De Qinghai-Tibet spoorweg is ’s werelds hoogste, klimmen tot meer dan 16.600 voet. Andere routes zijn nog net zo ruig en riskant als 500 jaar geleden.
Ondanks de uitdagingen wonen er veel mensen in de Himalaya. De grootste steden, zoals Kathmandu in Nepal, Ladakh in India, en Lhasa in Tibet liggen in valleien of op plateaus. Kleinere dorpen liggen verspreid tot op een hoogte van meer dan 15.000 voet: bijna drie mijl boven de zeespiegel!
Deze Tibetaanse monniken komen bijeen in Lhasa, Tibet, een belangrijk religieus centrum. Lhasa ligt op bijna 12.000 voet en is een van de hoogst gelegen steden ter wereld. (Hung Ching Chih / )
De bedreigde sneeuwluipaard leeft in de Himalaya op hoogtes tussen ongeveer 9.000 en 15.000 voet. Deskundigen schatten dat er nog maar 4000 van over zijn in het wild. (Dennis Donohue / )
De moderne wereld heeft de mensen van deze torenhoge dorpen slechts langzaam bereikt. Hoewel enkele bewoners zelfs Internet hebben, ondergaan de meesten de ontberingen van het bergleven zoals zij dat al honderden jaren doen. Ze hoeden kuddes geiten, schapen en yaks. Omdat er geen hout te vinden is, verbranden ze yakmest als brandstof. Het klimaat is ijskoud. Soms laten smeltende gletsjers ijskoude waterstromen door de huizen en aardappelvelden stromen.
Deze Nepalese jongen helpt bij het verzamelen van kleine boomstammen voor verwarming en om op te koken. Waar bomen te schaars zijn, wordt yakmest als brandstof gebruikt. (Zzvet / )
De Sherpa’s van Nepal zijn een groep die dit hoge leven leiden. Sherpa’s staan bekend om hun bekwaamheid in het bergbeklimmen en hun vermogen om extreme hoogtes te doorstaan. Zij hebben geklommen en andere klimmers begeleid sinds de eerste beklimming van de Mount Everest in 1953.
De Himalaya is niet gemakkelijk om in te leven. Ze zijn ook niet makkelijk te bezoeken. Toch trekken deze hoge ijzige bergen avontuurlijke bezoekers van overal. Zij komen om Sherpa’s te ontmoeten en anderen die daar leven. Sommige bezoekers willen de wereld gewoon eens van een andere kant bekijken. Anderen willen het van de top zien. Deze klimmers hopen op de hoogste toppen van de aarde te staan. Misschien zal jij dat op een dag ook doen.
Geschreven door Beth Geiger