• Grote tekstgrootteGrote tekstgrootteReguliere tekstgrootte

Snijden is niet nieuw, maar deze vorm van zelfverwonding (SI) is de laatste jaren meer in de openbaarheid gekomen, geportretteerd in films en op tv – er wordt zelfs over gesproken door beroemdheden die hebben toegegeven ooit in zichzelf te hebben gesneden.

Snijden is een ernstig probleem dat veel tieners treft. Zelfs als u nog niet over snijden hebt gehoord, is de kans groot dat uw tiener dat wel heeft gedaan en misschien zelfs iemand kent die het doet. Net als ander risicovol gedrag, kan snijden gevaarlijk zijn en een gewoonte vormen. In de meeste gevallen is het ook een teken van diepere emotionele problemen. In sommige gevallen kunnen leeftijdsgenoten tieners beïnvloeden om te experimenteren met snijden.

Het onderwerp snijden kan verontrustend zijn voor ouders. Het kan moeilijk te begrijpen zijn waarom een tiener zichzelf opzettelijk verwondt, en het is zorgwekkend te denken dat uw tiener – of een van de vrienden van uw tiener – risico loopt.

Maar ouders die zich bewust zijn van dit belangrijke onderwerp en de emotionele pijn begrijpen die het kan veroorzaken, zijn in een positie om te helpen.

Wat is snijden?

Iemand die snijdt, gebruikt een scherp voorwerp om opzettelijk markeringen, sneden of krassen op het lichaam te maken – genoeg om de huid te breken en bloedingen te veroorzaken. Mensen snijden zich meestal aan hun polsen, onderarmen, dijen of buik. Ze gebruiken bijvoorbeeld een scheermesje, een mes, een schaar, een metalen lipje van een blikje frisdrank, het uiteinde van een paperclip, een nagelvijl of een pen. Sommige mensen verbranden hun huid met het uiteinde van een sigaret of een aangestoken lucifer.

De meeste mensen die zichzelf verwonden zijn meisjes, maar jongens doen het ook. Het begint meestal in de tienerjaren en kan doorgaan tot in de volwassenheid. In sommige gevallen is er een familiegeschiedenis van snijden.

Een gevoel van schaamte en geheimhouding gaat vaak samen met snijden. De meeste tieners die snijden, verbergen de plekken en als ze worden opgemerkt, verzinnen ze er smoesjes over. Sommige tieners proberen snijwonden niet te verbergen en kunnen er zelfs de aandacht op vestigen.

Snijden begint vaak als een impuls. Maar veel tieners ontdekken dat als ze eenmaal beginnen te snijden, ze het steeds vaker doen, en moeite hebben om te stoppen. Veel tieners die zichzelf verwonden melden dat snijden een gevoel van verlichting geeft van diepe pijnlijke emoties. Hierdoor is snijden een gedrag dat de neiging heeft zichzelf te versterken.

Snijden kan voor een tiener een gewoonte worden om te reageren op druk en ondraaglijke gevoelens. Velen zeggen dat ze zich “verslaafd” voelen aan het gedrag. Sommigen zouden wel willen stoppen, maar weten niet hoe of hebben het gevoel dat ze het niet kunnen. Andere tieners willen niet stoppen met snijden.

Merendeel van de tijd is snijden geen zelfmoordpoging. Maar helaas onderschatten mensen vaak de mogelijkheid om ernstig ziek te worden of gewond te raken door bloedingen of infecties die gepaard gaan met snijden.

Waarom snijden tieners?

Tieners snijden om veel verschillende redenen:

Krachtige overweldigende emoties. De meeste tieners die snijden, worstelen met heftige emoties. Voor hen kan snijden de enige manier lijken om gevoelens te uiten of te onderbreken die te intens lijken om te verdragen. Emotionele pijn door afwijzing, verloren of verbroken relaties, of diep verdriet kan voor sommige tieners overweldigend zijn.

En vaak hebben ze te maken met emotionele pijn of moeilijke situaties waar niemand weet van heeft. De druk om perfect te zijn of om aan onmogelijke normen te voldoen – die van henzelf of van iemand anders – kan sommige tieners ondraaglijke pijn bezorgen. Sommige tieners die snijden zijn diep gekwetst door hardhandige behandeling of door situaties waarin ze zich niet gesteund, machteloos, onwaardig of ongeliefd voelden.

Sommige tieners hebben een trauma meegemaakt, wat golven van emotionele gevoelloosheid kan veroorzaken die dissociatie worden genoemd. Voor hen kan snijden een manier zijn om te testen of ze nog steeds pijn kunnen “voelen”. Anderen beschrijven snijden als een manier om “wakker te worden” uit die emotionele gevoelloosheid.

Zelf toegebrachte lichamelijke pijn is specifiek en zichtbaar. Voor sommigen kan de fysieke pijn van het snijden verkieslijker lijken dan de emotionele pijn. Emotionele pijn kan vaag aanvoelen en moeilijk aan te wijzen, over te praten of te verzachten zijn.

Wanneer ze snijden, zeggen tieners dat het een gevoel van controle en opluchting geeft om te zien en te weten waar de specifieke pijn vandaan komt en een gevoel van verzachting geeft wanneer het ophoudt. Snijden kan symbool staan voor innerlijke pijn die misschien niet is uitgesproken, toevertrouwd, erkend of geheeld. En omdat het zelf is toegebracht, heeft de tiener de pijn zelf in de hand.

Een gevoel van opluchting. Veel tieners die snijden beschrijven het gevoel van opluchting dat ze voelen als ze snijden, wat gebruikelijk is bij dwangmatig gedrag. Sommige mensen geloven dat endorfine zou kunnen bijdragen aan de opluchting die tieners beschrijven als ze snijden. Endorfine zijn de “feel-good” hormonen die vrijkomen bij intense fysieke inspanning. En ze kunnen vrijkomen bij een verwonding.

Anderen geloven dat de opluchting gewoon het gevolg is van het afgeleid worden van pijnlijke emoties door intense fysieke pijn en de dramatische aanblik van bloed. Sommige tieners zeggen dat ze de pijn niet voelen als ze snijden, maar zich opgelucht voelen omdat het zichtbare SI de emotionele pijn die ze voelen “laat zien”.

Het gevoel “verslaafd” te zijn. Snijden kan een gewoonte worden. Hoewel het slechts tijdelijk verlichting geeft van emotionele nood, hoe vaker iemand snijdt, hoe meer hij of zij de behoefte voelt om het te doen. Net als bij ander dwangmatig gedrag, beginnen de hersenen een kortstondig gevoel van verlichting van slechte gevoelens te verbinden met de daad van snijden.

Wanneer de spanning opbouwt, hunkeren de hersenen naar die verlichting en drijft de tiener ertoe opnieuw verlichting te zoeken door te snijden. Zo kan snijden een gewoonte worden die iemand machteloos vindt om te stoppen. De drang om te snijden – om verlichting te krijgen – kan te moeilijk lijken om te weerstaan wanneer de emotionele druk hoog is.

Andere geestelijke gezondheidsproblemen. Snijden is vaak gekoppeld aan – of onderdeel van – een andere psychische aandoening. Sommige tieners die snijden, worstelen ook met andere driften, obsessies of dwangmatig gedrag. Voor sommigen kan een depressie of bipolaire stoornis bijdragen aan overweldigende stemmingen die voor een tiener moeilijk te reguleren zijn. Bij anderen kunnen psychische aandoeningen die de persoonlijkheid beïnvloeden, ertoe leiden dat relaties intens en consumerend, maar onbestendig aanvoelen. Voor deze tieners kunnen intense positieve gehechtheden plotseling vreselijk teleurstellend worden en hen achterlaten met een gevoel van pijn, woede of wanhoop dat te sterk is om mee om te gaan.

Andere tieners worstelen met persoonlijkheidskenmerken die hen aantrekken tot de gevaarlijke opwinding van riskant gedrag of zelfdestructieve daden. Sommigen zijn geneigd tot dramatische manieren om er zeker van te zijn dat er van hen gehouden wordt en dat er voor hen gezorgd wordt. Bij anderen heeft posttraumatische stress invloed gehad op hun zelfredzaamheid. Of ze worstelen met alcohol- of drugsproblemen.

Peer pressure. Sommige tieners worden beïnvloed om te beginnen met snijden door een andere persoon die het doet. Een tienermeisje kan bijvoorbeeld proberen te snijden omdat haar vriendje snijdt. Groepsdruk kan ook een rol spelen. Sommige tieners snijden in groepsverband en kunnen anderen onder druk zetten om ook te gaan snijden. Een tiener kan toegeven aan groepsdruk om te proberen te snijden als een manier om cool of moedig te lijken, om erbij te horen, of om sociale pesterijen te vermijden.

Een van deze factoren kan helpen verklaren waarom een bepaalde tiener snijdt. Maar elke tiener heeft ook unieke gevoelens en ervaringen die een rol spelen. Sommigen die snijden, kunnen niet verklaren waarom ze het doen.

Ook al zijn er factoren die een tiener tot zelfverwonding aanzetten, snijden is geen gezonde manier om met zelfs de meest extreme emoties of druk om te gaan.

Confronting Cutting

Sommige tieners vestigen de aandacht op hun zelfverwondingen. Of als de SI medische aandacht vereist, kan dat een manier zijn waarop anderen erachter komen. Maar veel tieners snijden al heel lang voordat iemand anders het weet. Sommige tieners vertellen uiteindelijk iemand over hun zelfverwonding – omdat ze hulp willen en willen stoppen, of omdat ze gewoon willen dat iemand begrijpt wat ze doormaken.

Het kan moed en vertrouwen vergen om een hand uit te steken. Veel tieners aarzelen om het anderen te vertellen, omdat ze bang zijn verkeerd begrepen te worden of bang zijn dat iemand boos, overstuur, teleurgesteld, geschokt of veroordelend zal zijn. Sommige tieners nemen vrienden in vertrouwen, maar vragen hen het niet te vertellen. Dit kan een last en zorgen creëren voor een vriend die het weet.

Als ze geconfronteerd worden met het snijden, kunnen tieners op verschillende manieren reageren, deels afhankelijk van de tiener en deels van de manier waarop ze ermee zijn benaderd. Sommigen ontkennen het snijden, terwijl anderen het wel toegeven, maar ontkennen dat het een probleem is. Sommigen worden boos en overstuur of wijzen pogingen om te helpen af. Sommige tieners zijn opgelucht dat iemand het weet, erom geeft en wil helpen.

Het snijden stoppen

Of iemand het nu wel of niet weet of geprobeerd heeft te helpen, sommige tieners snijden lange tijd voordat ze proberen te stoppen. Tieners die snijden als onderdeel van een andere psychische aandoening hebben meestal professionele hulp nodig. Soms leidt snijden of een ander symptoom tot opname van een tiener in een psychiatrisch ziekenhuis of kliniek. Sommige tieners hebben meer dan één verblijf in het ziekenhuis voor zelfverwonding voordat ze zich klaar voelen om hulp te accepteren voor snijden of andere problemen.

Sommige tieners vinden een manier om te stoppen met snijden op hun eigen. Dit kan gebeuren als een tiener een krachtige reden vindt om te stoppen (zoals beseffen hoeveel pijn het doet een vriend), de nodige steun krijgt, of manieren vindt om de sterke drang om te snijden te weerstaan. Om te stoppen met snijden, moet een persoon ook nieuwe manieren vinden om met probleemsituaties om te gaan en emoties te reguleren die overweldigend aanvoelen. Dit kan tijd kosten en vereist vaak de hulp van een professional in de geestelijke gezondheidszorg.

Het kan moeilijk zijn om te stoppen met snijden en het lukt een tiener in het begin misschien niet. Sommige mensen stoppen een tijdje en beginnen dan weer te snijden. Het vergt vastberadenheid, moed, kracht – en ook steun van anderen die het begrijpen en erom geven – om deze krachtige gewoonte te doorbreken.