Slordigheid, hoewel ontegenzeggelijk een ontzagwekkende kracht van de natuur, is geen verdediging tegen roofdieren. Daarom neemt de watervlo Daphnia het heft in eigen handen door zijn eigen helmen en stekels te laten groeien in aanwezigheid van chemische signalen dat er een roofdier in de buurt is. Hierboven zie je links een ongewapende Daphnialumholtzi, en rechts een punk rocker Daphnia.

Daphnia zijn kleine kreeftachtigen die voornamelijk in zoet water leven. Hun gemeenschappelijke naam, watervlo, komt van hun schokkerige zwembewegingen en vlo-achtige vorm. Ze voeden zich met algen, protisten, bacteriën en allerlei andere lekkere dingen. Maar zij zijn op hun beurt weer een prooi voor allerlei waterorganismen, waaronder vissen, spookmuglarven en rugzwemmers.

Daphnia’s afweer werkt door het voor deze roofdieren moeilijker te maken om hen op te eten. Hoewel de auteurs dit beschrijven als een anti-blokkeer sleutel type mechanisme, kun je het zien als de stekelvarken strategie. Of de Blaasvis Strategie. Watervlo roofdieren zijn gespecialiseerd in het eten van kleine prooien, dus groter of puntiger maakt het eten fysiek moeilijker.

Hier is Daphnia longicephala met zijn stijlvolle roofdier-geïnduceerde helm die enige gelijkenis vertoont met de ‘do van een zekere Tracy Turnblad. Merk ook op dat zijn staartpunt stekeliger is – en ook de eieren die naar achteren in de schaal zijn verstopt.

Watervlooien gebruiken minuscule antennes om af te stemmen op The Predator Channel. Recent onderzoek van Linda Weiss van de Ruhr-Universiteit Bochum (Duitsland) en haar collega’s heeft de specifieke neurotransmitters aan het licht gebracht – met name dopamine lijkt hierbij betrokken te zijn – die roofdiercues omzetten in opgroeiende hormonale cascades die de vorming van extra optiepakketten bij Daphnia in gang zetten. Chemische stoffen die door verschillende roofdieren worden gemaakt, kunnen dus de groei op gang brengen van structuren die de kansen op een ongelukkig Heimlich-moment het best vergroten.

Deze resultaten werden deze week gepresenteerd op de Society for Experimental Biology Annual Meeting 4-7 juli in Brighton, UK .

Additional Reading

Weiss, Linda, Christian Laforsch, en Ralph Tollrian. “De smaak van predatie en de afweer van prooien.” Chemical Ecology in Aquatic Systems (2012): 111-126.

Hanazato, Takayuki. “Inductie van helmontwikkeling door een Chaoborusfactor in Daphnia ambigua tijdens juveniele stadia.” Journal of plankton research 12, no. 6 (1990): 1287-1294.