Heb je je ooit afgevraagd waar je verf vandaan komt? De geschiedenis van pigmenten heeft een uitgebreide en fascinerende geschiedenis die varieert van natuurlijke extracten tot synthetische ontdekkingen. Maar zelfs als natuurlijke of synthetische extracten, ontkomen sommige pigmenten niet aan de schadelijke elementen die uiteindelijk tot iemands dood kunnen leiden! Met dit, denk ik dat het belangrijk is dat ik met u enkele van de meest giftige pigmenten uit de geschiedenis deel, voor het geval je jezelf vindt met een blik verf met het label “Lead White” een van deze dagen.

Omdat er een grote verscheidenheid van deze giftige pigmenten is, heb ik besloten om me te concentreren op een specifieke kleur en in te gaan op de details van de dodelijke oorsprong en het gebruik ervan. Voor mijn eerste post, zal ik het pigment bespreken dat sommigen hebben bestempeld als de “onzichtbare moordenaar” – Sheele’s Green.

Scheele’s Green

Chemist Carl Wilhelm Scheele uit Svenska Familj-Journalen 1874.

Deze kleur werd in 1775 uitgevonden door Carl Wilhelm Scheele, die een Zweedse chemicus was. Het was een kunstmatige kleurstof die werd gemaakt door natriumcarbonaat te verhitten, arseenoxide toe te voegen, en te roeren tot het mengsel was opgelost. Als laatste ingrediënt werd kopersulfaat toegevoegd, waaraan het zijn levendige groene kleur te danken heeft. Volgens de kleurenhistoricus Victoria Finlay vond Scheele dit groen “bijna per ongeluk” uit. Een jaar voordat de kleur in productie ging, schreef hij aan een vriend dat hij dacht dat gebruikers wel zouden willen weten dat het giftig is. “Maar wat is een beetje arsenicum als je een geweldige nieuwe kleur te verkopen hebt?” vertelt Finlay.

Het felle groen dat in Victoriaans behang werd gebruikt, was afkomstig van het giftige koperarseniet. CREDIT: JOHN TODD MERRICK & COMPANY, LONDON, UK, 1845/2016 CROWN COPYRIGHT, THE NATIONAL ARCHIVES, KEW.

De kleurstof was goedkoop en gemakkelijk te maken, dus begon het al snel de oudere groene pigmenten te vervangen en werd het gebruikt in een verscheidenheid van dagelijkse producten, variërend van kinderspeelgoed tot woninginrichting. Andere namen die de kleur kreeg waren Paris Green en Emerald Green. Waarom was deze kleur zo giftig? Voor het geval u niet wist wat het hoofdbestanddeel was – Scheele’s groen zat vol met koperarseniet, een van de dodelijkste elementen die ooit zijn ontdekt.

Ongelukken veroorzaakt door het gebruik van groen arsenicum, 1859.

Ik zal niet veel uitweiden over wat de neveneffecten van arsenicumvergiftiging zijn, (ik laat u het plaatje hierboven even analyseren), maar arsenicum is een uiterst giftige stof die huidlaesies, braken, diarree, en in sommige gevallen kanker veroorzaakt. Dus natuurlijk, de 1800’s was doordrenkt van deze stof. Je kon deze met arsenicum verrijkte kleur vinden in snoep, papier, speelgoed, en medicijnen. Het werd ook gebruikt als kleurstof voor kleding en accessoires, zelfs als kleurstof voor de bladeren van bloemen om ze levendiger en levendiger te laten lijken.

Maar misschien wel een van de meest interessante dingen over deze kleur is dat het gerucht gaat dat het de beroemde Napoleon Bonaparte heeft gedood.

Scheele’s Green voor Light Grey Art Lab’s Color Anthropology show. Art by Lily Nishita.

Na zijn laatste nederlaag te hebben geleden van de hertog van Wellington, werd Napoleon in 1815 verbannen naar het kleine Zuid-Atlantische eilandje St. Gedurende deze periode verbleef hij in een zeer luxueuze kamer beschilderd met zijn favoriete kleur – groen. Zes jaar later stierf hij aan wat hoogstwaarschijnlijk maagkanker was, hoewel sommigen speculeren dat het misschien maagzweren waren. Analyse van zijn haarmonsters hebben echter aanzienlijke hoeveelheden arsenicum aangetoond. Maar hoe kunnen deze behangsels iemand doden die eens de machtigste man van Europa was? Er zijn twee theorieën: de ene is dat kleine verfschilfertjes van het behangpapier kunnen afbreken en in de lucht terechtkomen, waardoor ze door de longen kunnen worden opgenomen. Een andere mogelijkheid is dat er giftige gassen vrijkomen wanneer de verbindingen bepaalde chemische reacties ondergaan bij blootstelling aan warmte en vocht. Dit betekent dat wanneer behang vochtig wordt of gaat schimmelen, het pigment een chemische reactie ondergaat waarbij giftige arseengassen vrijkomen in de lucht. Aangezien St. Helena een vochtig klimaat heeft, is het mogelijk dat er schimmel groeide op de muren van zijn huis.

Het is gek om te denken dat een kleur die zo levendig en mooi is, voor sommige mensen ook de doodsoorzaak was. Maar dat was vroeger, nu hoef je niet bang te zijn dat een groene jurk je dood wordt.

Illustratie van Rachel Vermeer.