The Facts

Poison ivy is een veel voorkomende wilde plant die een extreem irriterende allergische reactie veroorzaakt als je hem aanraakt of ertegenaan strijkt. Blootstelling aan de plant kan resulteren in wat artsen contactdermatitis noemen – een blaarvormige huiduitslag die zich verspreidt over de huid in het gebied dat door de plant is aangeraakt. In ernstige gevallen kan deze uitslag uitgroeien tot uiterst pijnlijke, gezwollen huidgebieden gevuld met vloeistof.

De uitslag verschijnt meestal binnen 2 dagen na blootstelling, maar bij de eerste blootstelling kan het langer duren voordat deze verschijnt. De uitslag bereikt een hoogtepunt na 5 dagen, en begint na 7 tot 10 dagen te vervagen. Hoewel sommige mensen blootgesteld kunnen worden en weinig of geen last ondervinden, is het onwaarschijnlijk dat ze volledig immuun zijn voor gifsumak. Mensen die op een bepaald moment en een bepaalde plaats immuun lijken, kunnen de volgende keer dat ze de plant tegenkomen een hevige reactie vertonen. Giftige klimop heeft 2 gelijkaardige nare verwanten: poison oak en poison sumac.

Oorzaken

De bladeren, stengels en wortels van giftige klimop bevatten een hars genaamd urushiol. Het is zo giftig dat kleine hoeveelheden op de blootgestelde huid een ontstekingsreactie kunnen veroorzaken. Artsen noemen deze reactie contactdermatitis, wat gewoon een ontsteking betekent die wordt veroorzaakt door contact met een vreemde stof. Vreemde stoffen kunnen op 2 manieren een ontsteking veroorzaken: irritatie (irriterende contactdermatitis) of een allergische reactie (allergische contactdermatitis).

Bij een allergische reactie zoals die van poison ivy, kan het zijn dat zelfs herhaalde blootstelling aan de plant in eerste instantie geen huiduitslag veroorzaakt. Dit komt omdat het lichaam zijn nieuwe gevoeligheid registreert, een proces dat tot 10 dagen kan duren. Maar als iemand eenmaal gesensibiliseerd en volledig allergisch is, kan het volgende contact met gifsumak binnen 4 tot 48 uur jeuk en ernstige huiduitslag veroorzaken.

Urushiolhars kan worden overgebracht door vingers of dierenvacht, en het kan maandenlang achterblijven op kleding, schoenen en gereedschap. Gelukkig zal het krabben aan de huiduitslag het urushiol-gif meestal niet naar andere delen van het lichaam verspreiden. Allergische contactdermatitis blijft meestal beperkt tot een specifiek gebied en heeft meestal duidelijk afgebakende grenzen. Krabben kan het ongemak verlengen en een infectie veroorzaken.

Symptomen en complicaties

De gevolgen van de contactdermatitis veroorzaakt door poison ivy variëren van een milde, kortdurende roodheid tot ernstige zwelling en blaren.

Vaak bevat de huiduitslag lineaire strepen van kleine, jeukende blaasjes (vesikels). De huiduitslag kan heel klein zijn of een groot deel van het lichaam beslaan. De uitslag komt zelden voor op de voetzolen of de handpalmen. Meestal valt de uitslag eerst op als rode, jeukende huidflarden. Er ontstaan dan kleine blaasjes, gevuld met een heldere vloeistof, die uiteindelijk openbreken. Bij ernstige reacties ontwikkelt de huiduitslag zich tot gezwollen, uiterst pijnlijke, met vloeistof gevulde huiddelen. Jeuk en een tijdelijke verdikking of schilfering van de aangetaste huid kunnen dagen of weken aanhouden.

Blootstelling aan gifsumak kan ernstige allergische complicaties veroorzaken, zoals een meer algemene zwelling, hoofdpijn, koorts, of infectie. Een arts moet worden geraadpleegd als de uitslag langer dan 2 weken rood blijft en jeukt, als de uitslag zich over het grootste deel van het lichaam of in de buurt van de ogen uitstrekt, of als er koorts heerst. Bovendien wordt het urushiol-toxine in poison ivy niet gedood door vuur. Als gevolg daarvan kan blootstelling aan of het inademen van de rook van brandende gifsumak een ernstige allergische reactie veroorzaken, zowel in het lichaam als op de huid.

Het stellen van de diagnose

Het achterhalen van de oorzaak van een geval van contactdermatitis is niet altijd gemakkelijk omdat de mogelijkheden van contact met allergenen of irriterende stoffen eindeloos zijn. Bovendien herinneren veel mensen zich niet wat ze hebben aangeraakt of waar ze aan zijn blootgesteld. Een uitslag van poison ivy kan echter meestal snel worden geïdentificeerd als iemand of zijn arts bekend is met de effecten van de plant. Een van de grote hints is de verspreiding van de uitslag, die meestal in lijnen is waar de blootstelling aan de plant plaatsvindt en vervolgens de uitslag wordt gekrabd.

Behandeling en preventie

De meeste gevallen van de uitslag kunnen zelf worden behandeld met calamine* lotion of vrij verkrijgbare zalven en crèmes die zinkoxide bevatten. Vermijd het gebruik van antihistaminica en verdovende crèmes (bv. benzocaïne). Deze kunnen effectief zijn, maar ook een allergische reactie veroorzaken.

Het meerdere malen per dag aanbrengen van koude kompressen gedurende 15 tot 30 minuten per keer helpt tegen de jeuk en de blaarvorming. Een zuiveringszoutpasta (3 theelepels zuiveringszout en 1 theelepel water) kan op de uitslag worden aangebracht, en colloïdale havermoutbaden kunnen ook verlichting bieden. Een aluminiumacetaatoplossing kan als vochtig kompres worden aangebracht voor een periode van minder dan 20 minuten. Er kan ook hydrocortisoncrème of -zalf worden aangebracht. Corticosteroïden of antihistaminica die via de mond worden ingenomen, kunnen de symptomen ook verlichten, maar beide geneesmiddelen kunnen ongewenste bijwerkingen hebben en mogen alleen op advies van een gezondheidsdeskundige worden gebruikt.

Iedereen met complicaties van een ernstig geval, of met een huiduitslag die niet verbetert bij zelfbehandeling, moet naar een arts gaan. Als het geval zo ernstig is dat zich een meer algemene ziekte ontwikkelt (koorts, misselijkheid, uitdroging), kan een arts injecties met een corticosteroïd-medicijn aanbevelen.

De beste manier om met poison ivy en zijn verwanten om te gaan, is de planten te leren herkennen en er vervolgens buiten bereik te blijven. Draag beschermende kleding als u in of in de buurt van gebieden met poison ivy gaat zijn. Als u vermoedt dat u in contact bent geweest met een giftige klimop plant, was dan de getroffen en omliggende gebieden onmiddellijk en grondig met water en zeep. Trek meteen andere kleren aan. Reinig zorgvuldig de huid, kleding, schoenen, gereedschap of iets anders dat de giftige hars van de plant kan hebben opgenomen.

Als u naar het land van de gifsumak gaat, kunt u een van de “barrière”-lotions proberen die verkrijgbaar zijn bij outdoor-leveranciers. Deze bedekken de huid om te voorkomen dat het urushiol-gif een reactie veroorzaakt, aangezien het gif enige tijd op kleding kan achterblijven.

Finitief, het oude volksverhaal over het eten van gifsumakbladeren om immuniteit te krijgen is slechts een mythe. Eet nooit de bladeren of bessen van wilde planten. Veel van hen kunnen gevaarlijke reacties veroorzaken bij mensen.