Phylum – Echinodermata (Zeesterren, Zanddollars, Zee-egels)
Er zijn meer dan 6.000 soorten stekelhuidigen. Hiertoe behoren zeesterren, zeekomkommers, zeelelies, zanddollars en zee-egels.
Wereldgebied en habitat: Ze komen allemaal voor in de wereldzeeën (mariene habitats).
Lichamelijke kenmerken (Anatomie): Stekelhuidigen hebben een radiale symmetrie, dat wil zeggen dat ze van boven naar beneden doormidden gesneden kunnen worden en dat de twee zijden ongeveer gelijk zouden zijn. Ze hebben een inwendig skelet, endoskelet genaamd, dat bestaat uit stekelige platen die uit hun huid steken.
Ze ademen door kleine vingervormige uitsteeksels die huidkieuwen worden genoemd.
Ze hebben een primitief zenuwstelsel dat bestaat uit een centrale zenuwring met vertakkingen die naar de rest van het lichaam leiden.
Ze bewegen zich voort op fijne buisvoetjes die zijn verbonden met het bloedvatenstelsel van het lichaam. Stekelhuidigen gebruiken dit om zich over de oceaanbodem te verplaatsen. Het vasculaire systeem trekt zeewater in het lichaam
Ze hebben gescheiden geslachten. Beide laten hun eitjes of sperma los in het zeewater, waar bevruchting plaatsvindt. Ze ontwikkelen zich tot vrijzwemmende larven die uitgroeien tot de volwassen vorm.
Voorbeelden van stekelhuidigen:
In de klasse Asteroidea behoren de zeesterren.
Fysieke kenmerken: Ze zijn afgeplat met een centrale schijf. Ze hebben 5 (of veelvouden van 5) armen of stralen die uit hun centrale schijf steken. Elke arm heeft rijen buisvoetjes aan de onderkant waarmee ze zich voortbewegen en prooien grijpen.
Dieet: Ze eten tweekleppigen – mosselen, oesters en sint-jakobsschelpen. Ze gebruiken de krachtige zuigkracht van hun buisvoeten om de schelpen van hun prooi open te trekken. Ze hoeven ze niet ver open te trekken om te eten. Ze voeden zich door hun maag uit hun mond in de open schelp te duwen. De maag scheidt zijn krachtige verteringsenzymen direct in de oester af en begint deze te verteren terwijl hij de schelp openhoudt.
In de klasse Echinoidea behoren de zanddollars en zee-egels. Zij hebben één afgeplatte endoskeletplaat met poriën waardoor hun adembuisvoetjes steken. Deze poriën vormen een bloemvormig patroon dat na hun dood duidelijk te zien is op hun skelet. Bij leven hebben ze scherpe stekels die ze gebruiken om zich over de oceaanbodem te verplaatsen of zich in het zand in te graven. Ze gebruiken die ook als verdediging tegen roofdieren.
Gebruik van modellen om het begrip te vergroten
Om leerlingen te helpen de anatomie van de zeester te leren, kun je een zwart-witversie van het onderstaande kleurendiagram afdrukken: Anatomie van de zeester.
Toetsing
Toets het begrip van de inhoud over stekelhuidigen (zeesterren, zeekomkommers, zeelelies, zandbollen, zee-urchins) met de meerkeuzetoets.
Toets het begrip van de anatomische woordenschat met de etikettenpagina over de anatomie van zeesterren.