(PERSISCHE CULTUUR)

De Perzische cultuur is een van de oudste ter wereld en heeft culturen als Italië, Macedonië, Griekenland, Rusland, het Arabisch Schiereiland en delen van Azië beïnvloed.

Identiteit

Iedereen heeft er een, maar na de Arabische invasie van Perzië voelden veel van zijn inwoners zich verloren. Zoals Shahrokh Meskoob citeerde: “Identiteit is een reactieve aangelegenheid en aandacht voor het zelf wordt betekenisvoller in relatie tot anderen.”

De Perzen hadden nu een keuze: zij konden een nieuwe cultuur aanvaarden, met inbegrip van nationaliteit, taal (Arabisch) en godsdienst (Islam), of zij konden vasthouden aan de unieke attributen die hun Perzische identiteit vormden. Iedereen die wel eens van Perzische trots heeft gehoord, weet dat zij vochten om Perzen te blijven en geen Arabieren.

De islam verdrong uiteindelijk de inheemse Zoroastrische godsdienst, maar de Perzen hielden vast aan hun identiteit door middel van hun taal, literatuur en kunsten, die later in meer detail zullen worden besproken. De verwarring tussen de twee etnische groepen lijkt voort te komen uit hun gemeenschappelijke religie van de Islam. De Islam is geen natie, noch is het een etnische groep. Het is uitsluitend een godsdienst. Net zoals Afro-Amerikanen en Japanners christen kunnen zijn, kunnen Perzen en Arabieren moslim zijn.

De taal

De belangrijkste taal in Iran, het vroegere Perzië, is het Farsi.

Het is een tak van de Indo-Iraanse talen die een groep van de Indo-Europese talen is.

Farsi, de officiële taal van Iran, is historisch gezien een van de meest prominente talen van het Midden-Oosten en uitgebreide regio’s. Behalve in Iran wordt Farsi ook gesproken in Afghanistan, Tadzjikistan en het Pamirsgebergte. Het grootste deel van de Iraanse bevolking spreekt Indo-Iraans, maar sommigen spreken ook Semitische en Turkse talen.

Door hun moedertaal te behouden, breidden de Perzen de aard van de Islam uit van een religie met primair Arabische oorsprong tot een meer omvattende wereldgodsdienst. De Perzische taal werd het belangrijkste literaire instrument voor veel gedichten en religieuze werken.

Perzische poëzie

De Perzische poëzie behoort tot de mooiste ter wereld en de Perzen cultiveerden vier unieke soorten poëzie; het “epos”, de “ghasideh” een doel gedicht, de “masnavi” een verhalend gedicht, en de “ghazal” een lyrisch gedicht.

In de 13e en 14e eeuw perfectioneerden Saadi, Rumi en Hafez de ghazal, lyrische gedichten maar vervuld van passie. En Rumi’s Masnavi wordt beschouwd als een van de mooiste Perzische literaire werken, zo niet van alle islamitische geschriften.

Ferdowsi

Ferdowsi, auteur van Shahnameh, deed 35 jaar over het schrijven van zijn episch gedicht over de helden van het oude Perzië.

De Shahnameh of “Het Boek der Koningen” is een lang episch gedicht geschreven door de Perzische dichter Ferdowsi en is het nationale epos van Groot Perzië.

Shahnameh is ’s werelds langste epische gedicht geschreven door een enkele dichter.

Het bestaat uit het mythische en een aantal historische verleden van 50 Perzische koningen vanaf de schepping van de wereld tot de Arabische invasie van Iran in de 7e eeuw.

De Shahnameh bevat 62 verhalen, verteld in 990 hoofdstukken met 50.000 rijmende coupletten. Het is verdeeld in drie delen-de mythische, heroïsche, en historische tijdperken.

Saadi

Statuut van Ferdowsi ook bekend als Abu-Muhammad Muslih al-Din bin Abdallah Shirazi was een van de grote Perzische dichters van de 13e eeuw. Hij is een van de drie grootste ghazal-schrijvers van de Perzische poëzie.

Zijn bekendste werken zijn de Bustan (De boomgaard) en de Golestan (De rozentuin). De Boustan is geheel in verzen en bestaat uit verhalen die de standaard deugden illustreren, zoals rechtvaardigheid, vrijgevigheid, bescheidenheid en tevredenheid.

Rumi

Rumi (Molana, Molavi) ook bekend als Jalal ad-Din Muhammad Balkhi was een Perzische dichter uit de 13e eeuw en was een van de meest gepassioneerde en diepzinnige dichters uit de geschiedenis. Hij wordt beschouwd als een van de grootste spirituele meesters en poëtische intellecten. Rumi’s werken zijn voornamelijk in het Perzisch geschreven, maar af en toe gebruikte hij ook Turks, Arabisch en Grieks.

Masnavi van Rumi wordt algemeen erkend als het grootste soefi gedicht dat ooit geschreven is, en is wel “de Koran in het Perzisch” genoemd.

Masnavi is een serie van zes dichtbundels die samen ongeveer 25.000 verzen bevatten. “Divan-e Shams” is een ander beroemd werk van Rumi en wordt door velen erkend als “een meesterwerk van wijsheid en welsprekendheid”. Zijn andere bekende werken zijn: “Fihi Ma Fihi” (In It What’s in It), Zeven Sessies en De Brieven.

Attar van Nishapur

Farid ud-Din Attar werd geboren in Nishapur, in wat nu het noordoosten van Iran is. Attar was een van de oudste en meest vereerde dichters van Perzië. Attar’s poëzie inspireerde Rumi en vele andere Sufi dichters. De naam Attar betekent kruidendokter of drogist, wat zijn beroep was. (Het beroep kan ook implicaties hebben van het zijn van een alchemist.)

Er wordt gezegd dat hij wel 500 patiënten per dag in zijn winkel zag, waarbij hij kruidenremedies voorschreef die hij zelf bereidde, en hij schreef zijn poëzie terwijl hij zijn patiënten behandelde. Ongeveer dertig werken van Attar zijn bewaard gebleven, maar zijn meesterwerk is de Mantiq at-Tayr (De conferentie van de vogels).

Zijn andere werken zijn: Diwan, Asrar Nameh, Musibat Nameh, Elahi Nameh, Jawaher Nameh en Sharh ul Ghalb.

Hafez

Hafez ook bekend als Khajeh Shams-ud-Din Muhammad Hafeẓ-e Shirazi was een Perzische dichter uit de 13e eeuw. Hij is een van de meest gevierde Perzische dichters, en zijn invloed is tot op de dag van vandaag merkbaar. Als auteur van talrijke ghazals die liefde, spiritualiteit en protest uitdrukken, blijven hij en zijn werk belangrijk voor de Iraniërs, en veel van zijn gedichten worden gebruikt als spreekwoorden of gezegden.Veel van zijn gedichten worden gebruikt als spreekwoorden of gezegden.

Hun invloed op het leven van de Perzischtaligen blijkt uit de “Hafez-lezingen” en het veelvuldige gebruik van zijn gedichten in de traditionele Perzische muziek, de beeldende kunst en de Perzische kalligrafie.

Khayyam

Omar Khayyam was een Perzische wiskundige, astronoom en dichter. In het jaar 1072 AD, documenteerde Omar Khayyam de meest nauwkeurige jaarlengte ooit berekend – een cijfer dat nog steeds nauwkeurig genoeg is voor de meeste doeleinden in de moderne wereld.

Maar Khayyam is het meest bekend om zijn werk als dichter. Zijn verzameling van honderden kwatrijnen (of rubais), werd voor het eerst vertaald uit het Farsi in het Engels in 1859 door Edward Fitzgerald. De korte gedichten van de Rubaiyat illustreren de geneugten van het leven en belichten tegelijkertijd de genuanceerde politieke en religieuze context waarin ze ontstonden.

Parvin Etesami

Parvin Etesami was een Perzische dichteres in de 20e eeuw in Iran. Zij is een van de beroemdste vrouwelijke dichters van Iran. Haar eerste gedichtenbundel werd gepubliceerd in 1935 en ze ontving de 3e graad medaille van Kunst en Cultuur in 1936. Parvin’s gedichten hebben sociale, menslievende, lerende en mystieke concepten.

Nizami Ganjavi

Nizami Ganjavi was een Perzische dichter in de 12e eeuw. Nezami wordt beschouwd als de grootste romantische epische dichter in de Perzische literatuur.

De vijf lange gedichten, gezamenlijk bekend als de Khamsa (Quintet) of Panj Ganj (Vijf Schatten), gecomponeerd door Nizami in de late twaalfde eeuw, zetten nieuwe normen in hun eigen tijd voor elegantie van meningsuiting, rijkdom van karakterisering, en narratieve verfijning.

Ze werden eeuwenlang op grote schaal nagevolgd door dichters die in het Perzisch schreven, en ook in talen die sterk door het Perzisch waren beïnvloed, zoals het Urdu en het Ottomaanse Turks. De Quinary (Vijf Schatten-Panj Ganj) omvat de vijf Perzische boeken van Nezami: Makhzan al-Asrar, Khosrow o Shirin, Layli o Majnun, Eskandar Nameh en Haft Paykar.

Perzische kunst

De Perzische kunst of Iraanse kunst heeft een van de rijkste kunsterfgoederen in de wereldgeschiedenis. De kunst van het oude Perzië omvat architectuur, schilderkunst, weven, aardewerk, kalligrafie, metaalbewerking en beeldhouwkunst uit het vroege koninkrijk Iran in Zuidwest-Azië.

Perzische tapijten

De meest opmerkelijke Perzische kunst wordt gezien in de meesterlijke geweven tapijten.

Het Perzische tapijt wordt beschouwd als het mooiste in zijn eigen categorie. Iran is ’s werelds grootste producent en exporteur van handgeweven tapijten, met een productie van driekwart van de totale wereldproductie. Het Perzische weven kwam tot bloei in de tweede helft van de 15e eeuw tijdens de Safavid Dynastie.

De steden Ardabil, Tabriz, Kashan, en Isfahan zijn de belangrijkste producenten van Perzische tapijten. De kleurige voorstellingen zijn meestal ontwerpen ontleend aan boekomslagen, maar ook de geografie kan de tapijten beïnvloeden. In Tabriz, bijvoorbeeld, zijn veel van de tapijten gemaakt voor het gebed en bevatten zij een soort gecentraliseerd medaillon.

In het noorden, waar tuinbouw hoog in het vaandel staat, zijn de tapijten geweven om Perzische tuinen voor te stellen.

Velen vragen zich af waarom een eenvoudig tapijt zo’n duur goed kan zijn, maar zelfs de meest bekwame Perzische wever kan slechts 12.000 knopen per dag leggen en met veel tapijten die meer dan een miljoen knopen bevatten, kan het meer dan een jaar duren om de handgemaakte artistieke meesterwerken te maken.

Perzische kalligrafie

Kalligrafie is de kunst van het vormen van prachtige symbolen met letters door gebruik te maken van een reeks vaardigheden en technieken om woorden zo te plaatsen en in te schrijven dat ze in harmonie zijn.

Nas’taliq
Mir Ali Tabrizi was een vooraanstaand Iraans kalligraaf in de 14e eeuw. Hij is verantwoordelijk voor de uitvinding van de Nas-Taliq kalligrafiestijl. Hij combineerde twee belangrijke schriften van zijn tijd Naskh en Taliq en creëerde “Nas’taliq”.

“Nas’taliq” is de meest populaire stijl onder de klassieke Perzische kalligrafie schriften. Het staat bekend als de “Bruid van de Kalligrafie Schriften”. Zelfs de tweede populaire Perzische kalligrafiestijl, “Cursief Nas’taliq” of “Shekasteh Nas’taliq” volgt merkbaar dezelfde regels als Nas’taliq, maar met meer flexibiliteit.

De Perzische Tegelkunst (in Architectuur)

De geschiedenis van tegels (geglazuurde baksteen), vervaardiging en decoratie in Iran, gaat terug tot de prehistorische periode. Zij neemt een belangrijke plaats in onder de verschillende decoratieve kunsten in de Iraanse architectuur. Het gaat om steenhouwwerk, baksteenwerk, stucwerk en tegeltableaus. Tegels werden al vroeg gebruikt om monumenten in Iran te versieren.

Perzische tegeldecoratie bereikte haar hoogtepunt in de 18e en 19e eeuw.

Tegels worden op twee verschillende manieren voor kunst gebruikt. De eerste is het mozaïek – een ontwerp dat ontstaat door stukjes van verschillend gekleurde tegels aan elkaar te lijmen. De tweede, in het Perzisch, heet Ghalami – een techniek waarbij verschillende kleuren met een penseel op één tegel worden geschilderd.

Perzische Miniatuur

Een Perzische miniatuur is een rijk gedetailleerde miniatuurschildering die religieuze of mythologische thema’s uitbeeldt uit de regio van het Midden-Oosten die nu bekend staat als Iran. De kunst van de miniatuurschilderkunst in Perzië bloeide van de 13e tot de 16e eeuw, en gaat door tot op de dag van vandaag, met verschillende hedendaagse kunstenaars die opmerkelijke Perzische miniaturen produceren.

De belangrijkste functie van de miniatuur was illustratie. Het gaf een visueel beeld van de literaire plot, waardoor deze aangenamer werd, en gemakkelijker te begrijpen. De miniatuur ontwikkelde zich tot een huwelijk tussen artistieke en poëtische talen en verkreeg een diepe en oprechte overeenstemming met de poëzie.

Behzad is de beroemdste van de Perzische miniatuurschilders. In de moderne tijd is Mahmoud Farshchian een wereldberoemde meester van de Perzische schilderkunst en miniaturen. Farshchian heeft een beslissende rol gespeeld bij de introductie van Iraanse kunst in de internationale kunstscene.
Andere vormen van kunst in de Perzische cultuur zijn:

• ● Minakari: Minakari is de kunst van het beschilderen en kleuren van het oppervlak van metalen, meestal koper en is een van de oudste vormen van kunst in het oude Perzië en in het moderne Iran.
• ● KhatamKari: Khatamkari bestaat uit het samenvoegen van houten of uit beenderen gemaakte veelhoeken met speciale lijm. Objecten gemaakt van Khatam zijn voornamelijk praktisch zoals penhouder, juwelendoos, klok en schaakbord enz.
• ● Ghalamkari: Ghalamkari of Qalamkari is afgeleid van de Perzische woorden ghalam (pen) en kari (handwerk), wat tekenen met een pen betekent. Ghalamkari wordt gedefinieerd als de kunst van het ontwerpen en schilderen op de doek. Deze lappen worden voornamelijk gebruikt voor het maken van tafelkleden, kleding, portemonnees.
• ● Ghalam Zani: Ghalam Zani is de kunst van het kerven van ontwerpen op verschillende metalen zoals koper, messing, zilver en goud. Ghalam Zani patronen zijn meestal bomen, menselijke, dierlijke, en gedetailleerde miniatuur vormen. Het werk wordt meestal gebruikt voor borden, dienbladen, vazen.
• ● Keramiek en aardewerk: Aardewerk heeft een lange geschiedenis in Iran en gaat zelfs terug tot vóór het Perzische Rijk. Decoratieve voorwerpen gemaakt in typisch Perzische vormen zoals granaatappels, paarden en vogels.
• ● Termeh: Termeh is een doek dat handgemaakt is met zijdedraad en meestal gebruikt wordt als tafelkleed dat sinds het Safavi tijdperk in Iran geweven wordt. Het is duur vanwege de kwaliteit en het speciale garen en het perfecte ontwerp. Termeh is een van de oudste traditionele kunsten in Iran.

Religie

Vóór de stichting van de Islam in Iran, staan de Perzen bekend om de ontwikkeling van een van de oudste monotheïstische religies, het Zoroastrisme.

In deze godsdienst is er één “Heer Wijsheid”, bekend als Ahura Mazda. Ook belangrijk voor de religie is het concept van de aard van het goede (Senta Mainyu) en het kwade (Angra Mainyu).

Men kan zien hoe de latere monotheïstische religies van het jodendom, het christendom en de islam veel van hun leringen uit deze religie hebben overgenomen. Het Zoroastrisme heeft weliswaar een kleine aanhang, maar wordt vandaag de dag nog steeds beoefend en veel Iraanse festivals draaien nog steeds rond de Zoroastrische kalender. Een favoriet is Norooz, een viering van het Iraanse Nieuwjaar die plaatsvindt op de lente-equinox.