Nzinga Mbande begon haar politieke leven toen haar natie Ndongo (het huidige Angola) vocht tegen een Portugese invasie. Haar broer, een watje in alle opzichten, kon blijkbaar niet ver genoeg buigen voor de Portugezen en eens hij de troon besteeg, gooiden de Portugezen hem gewoon in de gevangenis en namen de macht over. Nzinga benaderde de Portugezen en eiste de terugkeer van haar broer en dat ze Ndongo verlieten. Tijdens hun ontmoeting, als teken van gebrek aan respect, boden de Portugezen haar geen stoel aan om in te zitten, maar slechts een vloermat voor de bedienden.

In reactie hierop beval Nzinga een van haar bedienden om op handen en voeten te gaan zitten, zoals ze op een stoel zou doen. Nadat de onderhandelingen waren afgerond, volgens sommige verslagen (meer daarover later), sneed ze haar keel door in het volle zicht van iedereen, en deelde hen mee dat de koningin van Ndongo niet twee keer dezelfde stoel gebruikt. Kort daarna stemden de Portugezen in met de vrijlating van haar broer.

Toen haar broer veilig thuis was, zou ze hem in zijn slaap hebben vermoord, de zoon van haar broer hebben gedood en zelf de troon hebben overgenomen – want als je iets goed wilt doen, kun je het maar beter zelf doen. Van daaruit trok ze naar het zuiden, stichtte een nieuw land, veroverde de beruchte meedogenloze kannibalenstam bekend als de Jaga, begon asiel te verlenen aan weggelopen slaven en overgelopen soldaten, en voerde oorlog tegen de Portugezen gedurende vijfendertig jaar.

Nu, het is je misschien opgevallen dat ik herhaaldelijk woorden heb gebruikt als “naar verluidt” en “volgens sommige verslagen”. Zoals bij veel machtige historische vrouwen (zoals u zult zien als u meer van deze artikelen leest), is haar verhaal een mengsel van feit en fictie, waarbij de twee moeilijk te scheiden zijn. Dat zij een ontmoeting had met de Portugezen en dat zij op de rug van haar bediende zat, wordt door historici algemeen als juist beschouwd. Verder bestaat er geen twijfel over dat zij een doorn in het oog van de Portugezen was, dat zij een nieuwe natie stichtte, of dat zij een groot leider was.

Waar het begint te verdacht te worden is in de meer wulpse geruchten. Terwijl sommigen melden dat zij haar broer vermoordde, melden anderen dat haar broer zelfmoord pleegde. Haar snijden in de nek van het dienstmeisje en het verkondigen van haar behoefte aan stoelen voor eenmalig gebruik is waarschijnlijk hyperbool. Andere bizarre geruchten, die met een flinke korrel zout moeten worden genomen, zijn onder meer:

• Nadat ze de familie van haar broer had vermoord, at ze hun harten om hun moed te absorberen.
• Als een ritueel voorafgaand aan een gevecht, onthoofde ze slaven en dronk hun bloed.
• Ze onderhield gedurende haar hele leven een harem van 60 man – deze wordt, voor zover ik kan nagaan, meer als waar beschouwd dan de meeste andere.
• De mannen in haar harem zouden elkaar tot de dood bevechten voor het recht om haar bed te delen voor de nacht. Deze is twijfelachtiger.
• Ze kleedde sommigen van hen blijkbaar ook als vrouwen.
• Omgekeerd bemande ze haar leger met een groot aantal vrouwelijke krijgers.

Feit, fictie, zelfpromotie, of lastertactiek, het is moeilijk te zeggen.

Nadat Nzinga de Portugezen decennia lang had onderdrukt (zowel militair als economisch, door hun handelsroutes af te snijden), gooiden zij uiteindelijk hun handen in de lucht en onderhandelden over een vredesverdrag. Ze stierf enkele jaren daarna, op de rijpe leeftijd van eenentachtig jaar. Tot op de dag van vandaag staan er overal in Angola standbeelden van haar.

(Geniet u van de kunst? U kunt het krijgen als een poster, shirt of telefoonhoesje!)