Iedereen die zijn verstandskiezen heeft laten trekken, weet dat ze een echte pijn in de … mond zijn.

Nu blijkt uit een studie die is beschreven in het nummer van 27 september van het tijdschrift Nature dat deze vervelende tanden alleen kunnen bestaan vanwege een zwak punt in een ontwikkelingsmechanisme waardoor ze zich een weg naar achteren in de kaak kunnen banen.

Molaren zijn de achterste tanden in de mond van de meeste zoogdieren. Volwassen mensen hebben 12 kiezen (drie aan elke kant van de boven- en onderkaak), en de laatste van elke groep wordt de verstandskies genoemd.

De kiezen komen meestal van voren naar achteren tevoorschijn, waarbij de verstandskiezen het laatst verschijnen tussen de leeftijd van 16 en 24 jaar. Als ze de kaaklijn verdringen en de andere tanden verdringen, is het tijd voor de gevreesde tandheelkundige ingreep: het trekken van verstandskiezen.

Een ding over verstandskiezen dat wetenschappers heeft verbijsterd, is waarom sommige mensen zeer grote verstandskiezen hebben, terwijl anderen (gelukkig voor hen) misschien helemaal geen verstandskiezen hebben.

Om deze vraag te helpen beantwoorden, kweekten onderzoekers van de Universiteit van Helsinki in Finland muizentanden in een petrischaaltje.

Zij ontdekten dat het evenwicht tussen twee moleculaire mechanismen, activering en remming, bepaalt hoeveel tanden er uit de tandkiem (de kleine weefselknop die later de tand zal vormen) worden gevormd en hoe groot de tanden zijn.

Wanneer de twee mechanismen in evenwicht zijn, worden alle drie tanden gevormd en zijn ze ongeveer even groot.

Maar als de twee niet in evenwicht zijn, verschilt de grootte van de tanden. Als de activatie het wint, wordt elke tand achtereenvolgens groter, waarbij de verstandskies de bullebak van het stel wordt en een echte mondpijn veroorzaakt. In extreme gevallen kan zelfs een vierde kies de kop opsteken.

Als daarentegen de inhibitie het wint, worden de tanden steeds kleiner, zodat de verstandskies het onderdeurtje van het nest wordt.

De meeste vroege mensen hadden al hun verstandskiezen, met allemaal ongeveer dezelfde grootte, dus de twee krachten waren toen waarschijnlijk in evenwicht, zei studieteamlid Jukka Jernvall.

Maar nu zijn onze verstandskiezen meestal kleiner dan de rest van de kiezen, wat betekent dat de remming het evolutionair zou kunnen winnen, vertelde Jernvall aan LiveScience, hoewel dit van persoon tot persoon verschilt.

Zelfs met verstandskiezen die kleiner worden, kunnen ze nog steeds problemen veroorzaken omdat de menselijke kaak ook kleiner is geworden met de tijd, wat zou kunnen komen doordat toen we leerden koken, ons voedsel zachter werd en minder kracht nodig had om te kauwen, zei Jernvall.

Dus tandartsen zouden nog lang goede zaken moeten kunnen doen.

• 10 dingen die je niet over jezelf wist
• Top 10 Nutteloze Ledematen (en andere Vestigiale Organen)
• Lichaamsquiz: The Parts List