Hallo, beste reizigers en vrienden van Exotik Mayan Tours en de Riviera Maya! In de post van vandaag nemen onze “sandalen op blote voeten” ons mee naar het Maya balspel op de oudste balspeelplaatsen ter wereld die u zelf kunt ontdekken als u de excursie naar Chichen Itza, Ek Balam of de excursie naar Coba maakt, dus ik nodig u uit om een “chela” te nemen terwijl we in de geschiedenis en de fijne kneepjes van het beroemde “Maya balspel” duiken. U zult het niet vinden op de archeologische site van Tulum, aangezien deze ruïnes aan de rand van de beste stranden van de Riviera Maya in een later stadium werden gebouwd.

Wat is de Maya Pelota

Het balspel was een diepgeworteld ritueel in Meso-Amerikaanse culturen dat doeleinden diende die verder gingen dan het eenvoudige sportevenement, onder andere als een manier om spanningen te kalmeren of conflicten op te lossen zonder toevlucht te nemen tot oorlog, waardoor geschillen konden worden beslecht op een speelveld in plaats van op een slagveld. Blijkbaar geschillen over grond, tribuut, handelscontracten, enz.

Deze theorie van grenshandhaving zou een verklaring kunnen zijn voor de onregelmatige verdeling van deze speelvelden.

De legende van Popol Vul

In het “Popol Vul”, het heilige boek van de Maya’s, wordt verhaald dat Hunahpú en zijn broer ten tijde van de schepping van het heelal een balletje aan het trappen waren in een gebied nabij de onderwereld, Dit stoorde de plaatselijke heren, zodat zij uilen zonden om hen naar het balplein van Xibalba te lokken, dat aan het westelijke einde van de onderwereld ligt. Ondanks het gevaar en de uitputting vallen de broers in slaap, worden gevangen genomen, geofferd en begraven in het balspeelveld. Hunahpú wordt onthoofd en zijn hoofd wordt in een boom geplaatst, waardoor de eerste kalebas wordt geboren. Bij het heengaan van een godin spuugt het hoofd van Hunahpú in haar handen, waardoor de godin zwanger wordt en geboorte geeft aan twee tweelingen die Hunahpú en Ixbalanqué zouden heten, die de lichtende zijde zouden vertegenwoordigen en het in het balspel zouden moeten opnemen tegen de wezens van de duisternis, in een gevecht dat werd beslecht in het balspeelveld van Chichén Itzá, dat in die tijd werd beschouwd als het “Maracaná” van die tijd.

In die tijd daagde de tweeling de goden van de dood uit en daalde af naar de onderwereld om de dood van hun vader en oom te wreken door middel van dit spel, dat in de taal van de Maya’s bekend stond als “pok ta pok”, vanwege het geluid dat de bal maakte wanneer hij de grond en de muren van de velden raakte.

Volgens het verhaal hadden Hunahpú en Ixbalanqué en de heren van de dood het zwaar tegen elkaar. Zij wilden koste wat kost de overwinning behalen en sloegen met hun heupen op de bal om deze steeds verder en met grotere snelheid te werpen, terwijl de ghouls behendig reageerden op elke slag van de bal. De tweeling zegevierde, hoewel zij er niet in slaagden hun vader te doen herrijzen en later zouden worden geofferd om, volgens de legende, de Zon en de Maan te worden.

Popularisering van het Maya-bal

Op het moment van hun bloei, toen het zuidelijk gebied van Meso-Amerika, dat het schiereiland Yucatan omvat, bevolkt was met talrijke steden, bouwden de Maya’s in elk van deze steden een of meer balspeelplaatsen om de prestatie van de tweeling te herdenken. Sedertdien moesten alle spelers, alvorens een spel te beginnen, bidden tot Hunahpú, die in de Maya-mythologie reeds als een god werd beschouwd.

De ruimte, de patio of het hof waar het spel werd gespeeld had een connotatie vergelijkbaar met de “hemelse vlakken”, zodat de spelers werden omgevormd tot lichtgevende wezens zoals de zon, de maan of de sterren; er wordt gespeculeerd dat de stenen doelen de zonsopgang, de zonsondergang en de equinoxen voorstelden. Er zij op gewezen dat er geen standaardbaangrootte is; de grootte van het speelveld varieert van plaats tot plaats. Het balspeelveld bij de ruïnes van Chichén Itzá is bijzonder opmerkelijk, omdat het het grootste balspeelveld in heel Meso-Amerika is, 166 meter lang, 68 meter breed en met verticale zijmuren van 7,5 meter hoog. Gezien de kenmerken van dit veld en de hoogte van de hoepels is het waarschijnlijk dat het werd gespeeld met een soort racket waarmee de rubberen bal werd geworpen.

Karakteristieken van de Maya-bal

Het balspel was een teamspel, vergelijkbaar met volleybal, waarbij de bal van de ene naar de andere kant werd gepasst met alleen gebruikmaking van de heupen, schouders en ellebogen. Teams bestonden blijkbaar uit minimaal twee en maximaal vijf spelers (afhankelijk van de grootte van het veld) die hun hoofd en ellebogen bedekten met beschermende pads, Pix’om genoemd.

Deze sport, met een leeftijd van ongeveer 2500 jaar beschouwd als de oudste teamsport ter wereld, had al scheidsrechters die toezagen op de naleving van de regels van het spel.

Het spel werd gespeeld in een grote gemetselde structuur en, hoewel er variaties in grootte zijn, bestaan in het algemeen alle velden uit een lange, smalle baan geflankeerd door muren met zowel horizontale als schuine oppervlakken.

Het wordt verondersteld oorspronkelijk geen hoepels te hebben gehad en het doel was eenvoudig dat de bal niet op de grond zou vallen. De hoepels werden later toegevoegd en, hoewel het niet erg duidelijk is, wordt aangenomen dat vanaf die tijd een team kon winnen wanneer het de bal door de hoepel stootte en punten scoorde door de bal met de hoepel te raken.

De bal was zwaar, gemaakt van massief rubber en stuiterde door de vulkanisatie van het rubber, een proces dat het resultaat was van het mengen van de salie van de rubberboom met vijftig procent van het resultaat van het malen van de wijnstok Ipomoea Alba. De Spanjaarden zeiden dat de bal behekst leek, want ze hadden nog nooit een voorwerp gezien dat zo kon stuiteren.

De kleding van de spelers bestond uit een lendendoek en leren onderarm- en heupbeschermers. In sommige culturen werd aan de kleding een dikke, met leer overtrokken rieten of houten gordel toegevoegd.

De verwante mysteriën

De associatie tussen mensenoffers en het balspel duikt in de archeologische archieven betrekkelijk laat op, na de klassieke periode.

Afbeeldingen van gevangenen werden vaak in de kunst van de Maya’s afgebeeld en men neemt aan dat deze gevangenen na een ritueel balspel werden geofferd.

In plaats van halfnaakte en gehavende gevangenen tonen de friezen te Chichén Itzá echter de opoffering van spelers, waarschijnlijk de aanvoerder van het elftal.

Er is enige controverse en er zijn verschillende theorieën over het onthoofden van zowel de verliezer van het spel als de winnaar, in het laatste geval uitgelegd als een offer van het beste bloed aan de goden.

In de Azteekse versie van het spel werden de schedels van de verliezende teamleden in “calaveras” aan de zijkant van het veld geplaatst, en hun bloed werd geofferd als voedsel voor de goden.

Deze “sandalen op blote voeten” hebben tot tweemaal toe de gelegenheid gehad de friezen van Chichén Itzá “in situ” te bekijken, evenals een groep schedels die in een van de muren zijn ingebed. De waarheid is dat het ijzingwekkend is.

Deze friezen vereeuwigen de onthoofding en tonen de zeven rode slangen die uit de nek van de onsterfelijken komen.

Er zijn verschillende theorieën en conclusies over dit Maya-balspel, even gehuld in mysterie als zoveel andere zaken van de Maya-beschaving en, hoewel het mysterie blijft bestaan en de bewijzen van leven en dood van dit bijzondere en mystieke volk niemand onverschillig laten, wees gerust, beste vrienden, dat je in Playa del Carmen hooguit de schedels van de beroemde Catrina en souvenirs met toespelingen op dit mythische spel kunt vinden.