Wat is een kinderfilm? Is het een film die specifiek gericht is op jongere kijkers, op maat gemaakt om tegemoet te komen aan hun groeiende behoeften? Misschien is het een film over de kindertijd, een coming-of-age-verhaal dat weerklank vindt bij een breed scala van kijkers, jong en oud. Of misschien is het gewoon elke film die een kind zou kunnen zien, alles wat niet door zijn aard beperkt is tot een volwassen publiek.

Toen ik een kind was in de late jaren ’60 en vroege jaren ’70, waren er twee film classificaties die jongere kijkers uitsloten: de AA-categorie, ingevoerd in 1970, waarvoor je minstens 14 jaar oud moest zijn; en X-certificaat films, die beperkt waren tot 16-plussers of (na 1970) 18-plussers. Tot de films die onder deze verboden categorieën vielen, behoorde alles van de Britpop-roman That’ll Be the Day met David Essex/Ringo Starr tot de gewelddadige Sam Peckinpah-schokker Straw Dogs, tot onschuldige kost als Blazing Saddles, American Graffiti en Conquest of the Planet of the Apes. Al deze films waren verboden terrein in mijn tienerjaren. Maar er waren nog veel meer vreemde en wonderlijke films die onder het U- of A-certificaat vielen, waardoor ze voor iedereen (of in ieder geval iedereen ouder dan vijf jaar) toegankelijk waren, soms onder toezicht van een volwassene, vaker niet…

Van zo ver ik me kan herinneren, bracht ik zoveel mogelijk tijd door in de bioscoop, waar ik alles zag wat ik mocht zien – met soms traumatische gevolgen. Ik herinner me een zaterdagochtend in 1970, toen ik acht jaar oud was. Mijn moeder bracht mijn broer en mij naar de plaatselijke Odeon terwijl zij de wekelijkse boodschappen ging doen. Ze wist dat de film die die ochtend werd vertoond, geschikt zou zijn voor ons, omdat hij een U-certificaat had, wat “universeel” betekent – geschikt voor iedereen!

Twee uur later pikte ze ons in tranen buiten de bioscoop op. De film die we hadden gezien was Ken Loach’s Kes – een mijlpaal in de Britse cinema die er niet voor terugdeinsde om de grimmige realiteit van het harde leven van het centrale personage uit te beelden, inclusief afranselingen, beschimpingen, naakte vernederingen en (in de laatste film) een gruwelijke dierlijke dood.

Ondanks mijn verdriet heb ik er nooit spijt van gehad dat ik Kes op zo’n jonge leeftijd heb gezien (de film is sindsdien geherclassificeerd als PG, wat betekent dat ouders moeten oppassen). Andere films die ik rond die leeftijd zag waren Stanley Kubrick’s 2001: A Space Odyssey, Andrei Tarkovsky’s Solaris, Arthur Hiller’s Plaza Suite, Jean-Luc Godard’s Alphaville, Franklin J Schaffner’s Patton (Elvis’ favoriete film!), Jess Franco’s The Castle of Fu Manchu en een reeks rampenfilms uit de jaren 70, van Airport tot The Towering Inferno. Geen van deze films zou over het algemeen als “kinderfilm” worden beschouwd, maar ik zag ze allemaal als kind, en ze maakten allemaal deel uit van mijn cinematografische opvoeding, in voor- en tegenspoed.

Bij het samenstellen van deze lijst van 25 geweldige films voor kinderen, heb ik geprobeerd rekening te houden met het enorme scala aan films waarmee ik op beïnvloedbare leeftijd in aanraking kwam, en te erkennen dat, tot vrij recent, jonge bioscoopbezoekers werden opgevoed met een dieet van films die speelden voor een publiek van alle leeftijden. Daartoe heb ik de huidige richtlijnen van de British Board of Film Classification (nog steeds de meest betrouwbare en verantwoordelijke regelgevende instantie ter wereld) als maatstaf genomen, waarbij ik elke film die zij momenteel classificeren als U, PG of 12/12A – de classificaties van films die legitiem kunnen worden bekeken door een publiek onder de 15 jaar – heb geaccepteerd voor opname.

Mijn keuzes variëren van korte animatiefilms tot lange live-action films, van stomme films tot anderstalige klassiekers (ik neem aan dat ondertiteling geen probleem is) uit een eeuw van internationale cinema. Naast de meest voor de hand liggende titels heb ik ook een paar titels opgenomen die sommige lezers misschien helemaal niet als kinderfilms zullen beschouwen. Dat is fair. Maar, en dat is cruciaal, dit zijn allemaal films die kinderen zouden kunnen zien, als ze dat zouden willen. De lijst is niet gerangschikt op verdienste maar op datum, en ik heb de meest recente BBFC-certificaten bijgevoegd ter referentie. Kijk maar eens, en laat me dan weten wat je eigen keuzes zijn.

– Vertel ons over je favoriete kinderfilms in de reacties hieronder of tweet ons op @ObsNewReview

– Tenzij anders aangegeven, kunnen de vermelde films gehuurd of gekocht worden op een of meer van de gebruikelijke online streamingdiensten

The Kid (1921, U)

Jackie Coogan schittert als Charlie Chaplins hulpje/geadopteerde zwerver in deze tijdloze klassieker, die algemeen beschouwd wordt als een van de beste films uit het stille tijdperk. In zijn eerste lange speelfilm als regisseur tovert Chaplin “a picture with a smile – and perhaps a tear”, en perfectioneert hij de mix van humor, pathos en tragedie die hem over de hele wereld tot een geliefd icoon zou maken. Geen kind of volwassene zou hier onbewogen naar kunnen kijken.

De avonturen van prins Achmed (1926, PG)

De Duitse productie van Lotte Reiniger uit 1926 is een van de oudste animatiefilms die bewaard zijn gebleven en lijdt onder het soort raciale en genderstereotypering waar zoveel films uit deze periode last van hebben. Maar voor een publiek dat volwassen genoeg is om verder te kijken dan de achterhaalde politiek, biedt het een fascinerend inzicht in de geschiedenis van de animatie. Reinigers film, geïnspireerd door Duizend-en-één-nacht, heeft talloze kinderklassiekers beïnvloed, van Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen tot Het Zwaard in de Steen en Harry Potter en de Doodsbloemen.

Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen (1937, U)

De eerste lange animatiefilm van Disney werd bij de eerste release uitgebracht voor volle zalen van alle leeftijden. Het was een verbazingwekkende technische prestatie, met oogverblindend artwork, meeslepende muziek en een af en toe huiveringwekkende vertelling (de BBFC beoordeelde de film oorspronkelijk als A, en pas in 1987 kreeg de film een uncut U). Deze toon van duisternis zou in alle Disney-films terugkomen, en ze verbinden met de grote tradities van de gebroeders Grimm, en bewijzen dat kinderen een vleugje angst bij hun plezier op prijs stellen.

The Wizard of Oz (1939, U)

Vliegende apen, angstaanjagende tornado’s en smeltende heksen – ze zijn allemaal te zien in MGM’s briljante bewerking van het fantastische bronmateriaal van L Frank Baum. Shirley Temple werd oorspronkelijk overwogen voor de hoofdrol van Dorothy, een rol die Judy Garland zich eigen maakte. Ondanks het winnen van een Oscar voor het beste lied, werd Over the Rainbow van Arlen en Harburg bijna geschrapt nadat studiobazen zich zorgen maakten dat de sepiakleurige scènes in Kansas te lang waren, en dat jongere kinderen de complexe emoties van de teksten niet zouden begrijpen.

Pather Panchali (1955, U)

Satyajit Ray’s regiedebuut won de prijs voor het beste menselijke document op het filmfestival van Cannes in 1956, en werd een sleuteltekst in de evolutie van de moderne Indiase cinema. Ray’s film, een bewerking van de roman van Bibhutibhushan Bandyopadhyay, brengt de strijd en de glimlach van het verarmde dorpsleven helder en met medeleven in beeld, geholpen door een wonderbaarlijk natuurlijke prestatie van de jonge Subir Banerjee. De film werd gevolgd door Aparajito en Apur Sansar, die samen de veelgeprezen Apu-trilogie vormen.

The Red Balloon (1956, U)

Albert Lamorisse’s korte Franse film volgt de avonturen van een jongetje dat een ballon vindt die een eigen wil lijkt te hebben. Het is een baken van hoop in een donker landschap, een eindeloos intrigerend en inspirerend stukje poëtische naoorlogse cinema. Lamorisse won een Oscar voor beste scenario en werd daarmee de enige persoon ooit die in deze categorie zegevierde met een korte film.

The 400 Blows (1959, PG)

Jean-Pierre Léaud is de rusteloze geest die volwassen wordt in François Truffauts nouvelle vague meesterwerk. De Franse titel, Les Quatre Cents Coups, verwijst naar een uitdrukking die “de boel op stelten zetten” betekent, en geeft het rebelse karakter weer van Antoine Doinel, een alter ego dat deels is afgeleid van Truffauts eigen jeugdervaringen. Léaud zou Antoine spelen in een opeenvolging van films over een periode van twee decennia.

Mary Poppins (1964, U)

De sublieme Disney-musical van Robert Stevenson, die is gebaseerd op de boeken van PL Travers (die sceptisch stond tegenover de film), behoort naar mijn mening tot de 10 beste films die ooit zijn gemaakt. De film kreeg maar liefst 13 Oscarnominaties en scoorde verschillende overwinningen, waaronder die voor beste actrice Julie Andrews en het beste liedje voor de compositie Chim Chim Cher-ee van de gebroeders Sherman. Maar het is de hartverscheurende majesteit van Feed the Birds die ten grondslag ligt aan de meest buitengewone sequentie van de film – muzikaal, technisch en emotioneel.

Kes (1969, PG)

Barry Hines’ roman A Kestrel for a Knave wordt door Ken Loach met een verbazingwekkende waarheidsgetrouwheid naar het scherm gebracht in dit meesterwerk van de Britse sociaal-realistische cinema. David “Dai” Bradley is de jonge Billy Caspar wiens dromen een vlucht nemen wanneer hij een vogel traint en verzorgt die zijn beste metgezel wordt. Ondanks het meedogenloze, sombere einde blijft Kes een must voor iedereen die gelooft in de transcendente kracht van eerlijke kunst.

Dougal and the Blue Cat (1970/72, U)

Orspronkelijk uitgebracht in Frankrijk als Pollux et le Chat Bleu, kwam deze feature-length spin-off van The Magic Roundabout naar het Verenigd Koninkrijk met de stemmen van Eric Thompson en Fenella Fielding. Samen transformeren ze de eigenaardige stop-motion animatie van Serge Danot in een briljant bizarre en griezelig spookachtige rariteit die nog steeds nieuwe generaties fans aantrekt. Geen wonder dat Black Mirror-bedenker Charlie Brooker Florence’s Sad Song (een track uit de film) koos als een van zijn selecties op Desert Island Discs.

Alleen op DVD (Second Sight Films)

The Amazing Mr Blunden (1972, U)

Schrijver-regisseur Lionel Jeffries verricht een wonderbaarlijke verfilming van Antonia Barbers roman The Ghosts. Wanneer een familie huishoudsters wordt van een vervallen landhuis, smeedt tijdreizende magie vriendschappen door de eeuwen heen. Jeffries is misschien bekender vanwege zijn regie van The Railway Children (een van de meest duurzame Britse kinderfilms), maar dit is zijn ware meesterwerk.

The Street (1976, PG)

De door de National Film Board of Canada genomineerde korte film van Caroline Leaf – slechts 10 minuten lang – maakt gebruik van verf op glasanimatie om het verhaal van Mordecai Richler (waarin het taboe op de dood ter sprake komt) met empathie en humor tot leven te brengen. In een interview in 2003 zei Leaf dat de sleutel tot haar bewerking was “om zoveel mogelijk van de tekst te laten vallen en het verhaal in de beelden te stoppen”.

Gratis op nfb.ca/film/the_street

ET: The Extra-Terrestrial (1982, U)

Dit tranentrekkende verhaal over de vriendschap van een jongetje met een gestrand buitenaards wezen mag dan technisch gezien een sciencefictionfilm zijn, maar het is ook een zeer persoonlijk verslag van de nuchtere gevoelens van isolatie en angst die regisseur Steven Spielberg als kind had na de scheiding van zijn ouders. Een prachtig script van Melissa Mathison en een opzwepende score van John Williams helpen om deze film een krachtige emotionele klap te geven.

My Neighbour Totoro (1988, U)

Hayao Miyazaki’s weergaloze animatiefilms zijn moeilijk in deze lijst op te nemen (Princess Mononoke, Spirited Away, Howl’s Moving Castle en Ponyo zijn stuk voor stuk klassiekers), maar deze Studio Ghibli-film uit 1988 over jonge kinderen die bevriend raken met bosgeesten heeft bij veel kijkers nog altijd een speciaal plekje in het hart. Net als alle andere Ghibli-films heeft My Neighbour Totoro de generatieoverschrijdende aantrekkingskracht die Miyazaki’s werk zo populair heeft gemaakt.

Alleen op DVD (StudioCanal)

The Secret Garden (1993, U)

Het boek van Frances Hodgson Burnett heeft al meerdere films geïnspireerd, van een productie uit 1919 met Lila Lee in de hoofdrol tot een aankomende versie geschreven door Harry Potter and the Cursed Child-toneelschrijver Jack Thorne. Maar Agnieszka Holland’s bewerking uit 1993, die een Bafta-nominatie voor bijrolspeelster Maggie Smith opleverde, is een bijzonder genot, door Roger Ebert geprezen als “een werk van schoonheid, poëzie en diep mysterie… alsof je voor een tijdje een gesloten wereld binnengaat waar je lotsbestemming kan worden ontdekt”.

Little Women (1994, U)

Gillian Armstrongs uiterst sympathieke bewerking van de roman van Louisa May Alcott over het leven van de vier zussen March kreeg Oscarnominaties voor de score van Thomas Newman, de kostuums van Colleen Atwood en de hoofdrol van Winona Ryder als Jo March. De roman werd voor het eerst verfilmd in het stille tijdperk en heeft als inspiratie gediend voor films van grootheden als George Cukor en Mervyn LeRoy. Een nieuwe versie, geschreven en geregisseerd door Greta Gerwig, zal in het nieuwe jaar in het Verenigd Koninkrijk worden uitgebracht.

Kirikou and the Sorceress (1998, U)

Youssou N’Dour verzorgt de muziek voor de internationale coproductie van Michel Ocelot, een geanimeerde fabel geïnspireerd op een West-Afrikaans volksverhaal, over een jongen die het opneemt tegen een tovenares die zijn dorp terroriseert. De BBFC, die de film als U beoordeelde, merkt terecht op dat de film “mild geweld, gevaar en natuurlijk naakt” bevat – dit laatste zou in sommige gebieden problemen hebben veroorzaakt.

Alleen op DVD (BFI)

Whale Rider (2002, PG)

Keisha Castle-Hughes schittert in Niki Caro’s baanbrekende Nieuw-Zeelandse hit, gebaseerd op de gelijknamige roman van Māori schrijver Witi Ihimaera. Een jong meisje vecht voor het recht om de leider van haar stam te worden – een rol die traditioneel is voorbehouden aan mannen. Castle-Hughes werd genomineerd voor een Oscar voor beste actrice en was daarmee de jongste genomineerde in die categorie (een record dat later werd gebroken door Quvenzhané Wallis voor haar rol in Beasts of the Southern Wild).

Bend It Like Beckham (2002, 12)

Het valt te betwisten dat Angus, Thongs and Perfect Snogging, Gurinder Chadha’s bewerking van de tienerromans van Louise Rennison uit 2008, beter past in de opdracht van deze lijst als “kinderfilm”. Maar haar klassieker uit 2002 over de vriendschap tussen twee jonge vrouwen (met de knappe rollen van Parminder Nagra en Keira Knightley) die een band opbouwen op het voetbalveld lijkt vandaag de dag nog relevanter dan toen de film uitkwam. Bend It Like Beckham, een hit bij zowel publiek als critici, leidde tot een toneelmusical en blijft nieuwe kijkers inspireren.

The Cave of the Yellow Dog (2005, U)

Byambasuren Davaa, coregisseur van The Story of the Weeping Camel, keert terug naar haar Mongoolse thuisland voor deze mix van feit en fictie, waarin een familie van hardwerkende nomaden centraal staat wier werk- en levenscycli worden bepaald door het ritme van de seizoenen. Of ze nu kaas maken, hun yurt ontmantelen of met gedroogde mest spelen (een hoogtepunt voor de kinderen!), de Batchuluuns herinneren ons eraan dat, hoe afgezaagd het ook mag klinken, de ware vreugde van het leven in de simpele dingen schuilt. Een heerlijke film met de kracht om te boeien, te onderwijzen en te vermaken.

Like Stars on Earth (2007, PG)

Oorspronkelijk getiteld Taare Zameen Par, volgt dit razend populaire Indiase drama, geproduceerd en geregisseerd door Aamir Khan, de jonge Ishaan (Darsheel Safary) terwijl hij het hoofd moet bieden aan uitdagingen op school. Like Stars on Earth, de Indiase inzending voor de Oscar voor de anderstalige film in 2009, werd door Disney op dvd uitgebracht, waardoor de film de aandacht trok van een wereldwijd publiek.

Wadjda (2012, PG)

Waad Mohammed is geweldig als het Saoedische meisje dat meedoet aan een wedstrijd Koranrecitatie in de hoop geld in te zamelen om een felbegeerde fiets te kunnen kopen. Deze Bafta-genomineerde traktatie, geschreven en geregisseerd door de Saoedi-Arabische filmmaker Haifaa al-Mansour, is een klein wonder – een film die regels en stereotypen uitdaagt met een lichtheid die hem toegankelijk maakt voor iedereen.

Queen of Katwe (2016, PG)

De film is geïnspireerd op het waargebeurde verhaal van Phiona Mutesi. De film volgt een jonge vrouw in de sloppenwijken van Oeganda, wier leven verandert door haar schaaktalent. Madina Nalwanga, David Oyelowo en Lupita Nyong’o vormen een zeer boeiende ensemble cast waarmee regisseur Mira Nair wonderen verricht (leuk weetje: Moonlight regisseur Barry Jenkins was op een gegeven moment in de running om te regisseren).

The Red Turtle (2016, PG)

De in Groot-Brittannië gevestigde Nederlandse animator Michaël Dudok de Wit regisseert deze Japans-Frans-Belgische coproductie – een primeur voor Studio Ghibli. Dit aangrijpende, woordloze verhaal over een man die schipbreuk lijdt op een onbewoond eiland, heeft een sublieme eenvoud die de complexe elementen verenigt in een unieke, universele stem. Eloquent, diepzinnig en ontroerend, The Red Turtle profiteert van een prachtige score van Laurent Perez del Mar die meer zegt dan woorden ooit zouden kunnen.

The Breadwinner (2017, 12A)

Op basis van het geliefde YA-boek van Deborah Ellis heeft Nora Twomey’s prachtig geanimeerde verhaal over jeugdige standvastigheid in het Afghanistan van het Taliban-tijdperk iets van de uitdagende feministische geest van het Frans-Iraanse juweeltje Persepolis. Wanneer haar vader gevangen wordt gezet, wordt de jonge Parvana gedwongen mannenkleren aan te trekken om voor haar gezin te zorgen. Een briljante Iers-Canadese-Luxemburgse coproductie van Kilkenny’s Cartoon Saloon, de genieën achter The Secret of Kells en Song of the Sea.

{{/ticker}}

{{heading}}

{{#paragraphs}}

{{.}}

{{/paragraphs}}{highlightedText}}

• Deel op Facebook
• Deel op Twitter
• Deel via e-mail
• Deel op LinkedIn
• Deel op Pinterest
• Deel op WhatsApp
• Deel op Messenger