(Koude) xocóatl…

Pic 1: vergelijkbaar in vorm – en waarde?! (Klik op afbeelding om te vergroten)

In de Azteekse tijd was xocóatl, zoals veel Mexicaanse termen, bekend in de vorm van een metafoor: yollotl, eztli – ‘hart en bloed’. In feite is er enige overeenkomst in vorm tussen een hart en een cacaodop (zie foto 1), voor de Azteken bevatten beide kostbare vloeistoffen, en de cacaodop werd door de Mexica soms symbolisch gebruikt om het geofferde menselijke hart voor te stellen. Vanwege zijn waarde en zijn bedwelmende werking werd de chocoladedrank niet geconsumeerd door het gewone volk noch door de armen in de Azteekse samenleving (met uitzondering van de soldaten – zie hieronder). Sterker nog, als een gewone man chocolade dronk, werd hij geëxecuteerd! Het stond bekend als zeer voedzaam (het werd beschouwd als ‘koud’ en ‘zwaar’ volgens oude Meso-Amerikaanse opvattingen) en werd verstrekt aan krijgers om hen energie te geven voor hun veldtochten.

Plaatje 2: Het opkloppen van chocolade op traditionele wijze (hoewel geleerden geloven dat de garde zelf (‘molinillo’) een Spaanse import is

Plaatje 2: Het opkloppen van chocolade op traditionele wijze (hoewel geleerden geloven dat de garde zelf (‘molinillo’) een Spaanse import is

: Het opkloppen van chocolade op traditionele wijze (hoewel geleerden geloven dat de garde zelf (‘molinillo’) een Spaanse import is) (Klik op afbeelding om te vergroten)

De ‘x’ in xocóatl wordt uitgesproken als een Engelse ‘sh’, en het accent zou op de middelste ‘o’ moeten liggen. Maar xocóatl – wat ‘bitter water’ betekent – was eigenlijk niet de Azteekse naam voor hun o zo speciale chocoladedrank. Het oorspronkelijke woord in het Náhuatl was cacáhuatl, een combinatie van cacahua (de oorsprong van ons woord cacao of cacao) en atl (water of vloeistof). xocóatl is een plausibele verklaring voor de oorsprong van eerst het Spaanse woord chocolade en vervolgens ons woord ‘chocolade’, maar het is slechts één theorie. Een andere theorie is dat de Spanjaarden het Maya-woord chocol (dat heet betekent) namen en het combineerden met het Náhuatl atl – ook heel goed mogelijk, aangezien de Europeanen eerst via de Maya’s met de drank in aanraking kwamen, voordat ze de Azteken ontmoetten. Maar waarom zouden ze woorden uit twee verschillende talen combineren? Eén theorie is dat ze op die manier konden vermijden een woord te gebruiken dat begint met caca (wat poep betekent in het Spaans!)…

Pic 3: Chocolade voor de Azteken was tenenkrommend lekker… Florentijnse Codex, Boek 6 (Klik op afbeelding om te vergroten)

Wat meer is, er waren verschillende chocoladedranken onder de Mexicanen. Terwijl ‘het echte werk’ voorbehouden was aan de heersers en hun gevolg – dat behoorlijk uitgebreid kon zijn: de Spaanse soldaat en kroniekschrijver Bernal Díaz de Castillo schreef dat alleen al aan de bewakers van Moctezuma dagelijks meer dan 2.000 vaten rijk schuimende chocolade werden geleverd! – Het gewone volk dronk een drank die gemaakt was van een mengsel van gemalen cacao en maïs (of andere) zaden. In alle gevallen werd smaak toegevoegd via chilipeper, vanille, honing en bepaalde bloemen.
NOOT: Volg de tweede en derde link hieronder om meer te lezen over de controverse rond de etymologie (oorsprong) van het woord. Waarschuwing: het is COMPLICATED!

Chocolade giet naar beneden…

‘Chicolatl niet xocolatl!’

‘Mexican X Part III: Dude, Where’s My Xocolate?’

Hier is wat anderen hebben gezegd: