Kosmische stralingsdeeltjes onthullen geheime kamer in Egyptes Grote Piramide
Tomasz Tomaszewski/VISUM creativ/eyevine
Er is een voorheen onbekende kamer gevonden in de grootste piramide van Gizeh, Egypte.
Fysici hebben de bijproducten van kosmische straling gebruikt om een grote, voorheen onbekende kamer te onthullen in de 4.500 jaar oude Grote Piramide in Gizeh, Egypte. De vondst is de eerste ontdekking sinds de negentiende eeuw van een grote nieuwe ruimte binnenin de piramide.
Egyptologen zijn er snel bij geweest om elk idee van het vinden van een verloren schat in de 30 meter lange leegte te verwerpen. “De kans op verborgen grafkamers is nihil,” zegt Aidan Dodson, een Egyptoloog aan de Universiteit van Bristol (VK) die oude Egyptische graven bestudeert. Maar deskundigen hopen dat de vondst zal leiden tot belangrijke inzichten in hoe deze spectaculaire piramide werd gebouwd.
De Grote Piramide werd gebouwd door de farao Khufu (ook bekend als Cheops), die regeerde van 2509-2483 v. Chr. De piramide is gebouwd van kalksteen en granietblokken en is 139 meter hoog. Het is de oudste en grootste piramide van Gizeh en een van de indrukwekkendste bouwwerken uit de antieke wereld.
Kamerindeling
Waar andere piramiden uit deze periode boven ondergrondse grafkamers liggen, bevat Khufu’s piramide verschillende grote kamers binnenin het bouwwerk zelf. Deze omvatten de Koningskamer, die nog steeds een stenen sarcofaag bevat, de kleinere Koninginnekamer en een schuine gang die bekend staat als de Grote Galerij.
Deze grote kamers werden ontdekt in de negende eeuw na Christus en uitgebreid onderzocht door westerse archeologen in de negentiende eeuw. Maar liefhebbers hebben zich sindsdien afgevraagd of er misschien nog meer verborgen kamers in de piramide zijn, of zelfs of de echte grafkamer van de koning nog moet worden gevonden.
“Er zijn zoveel theorieën – leuke, maar ook gekke,” zegt Mehdi Tayoubi, voorzitter van het instituut Heritage Innovation Preservation in Parijs. Daarom was hij medeoprichter van een internationaal samenwerkingsverband genaamd Scan Pyramids om erachter te komen; het project stond onder toezicht van het Egyptische ministerie van Oudheden. De groep is “agnostisch” over bepaalde theorieën, zegt hij, maar gebruikt niet-invasieve technologieën om naar verborgen kamers te zoeken.
ScanPyramids
Onderzoekers plaatsten muondetectoren binnen en buiten de piramide om uit te zoeken of theorieën over een verborgen ruimte in de Grote Piramide waar waren.
Om door de Grote Piramide heen te kijken, gebruikten de onderzoekers een techniek die is ontwikkeld in de hoge-energiefysica van deeltjes: ze volgden deeltjes genaamd muonen, die worden geproduceerd wanneer kosmische stralen atomen in de bovenste atmosfeer treffen. Elke minuut regenen ongeveer 10.000 muonen neer op elke vierkante meter van het aardoppervlak. Gevoelige muondetectoren zijn ontwikkeld voor gebruik in deeltjesversnellers, maar ze zijn het afgelopen decennium of zo ook gebruikt om de inwendige structuren van vulkanen te bepalen en om de beschadigde kernreactor in Fukushima, Japan, te bestuderen.
Muonkaarten
In december 2015 plaatsten natuurkundige Kunihiro Morishima van de Nagoya-universiteit in Japan en zijn collega’s een reeks detectoren in de kamer van de koningin, waar ze muonen zouden detecteren die van bovenaf door de piramide gingen. De deeltjes worden gedeeltelijk geabsorbeerd door steen, dus grote gaten in de piramide zouden ertoe leiden dat meer muonen dan verwacht de detectoren zouden raken.
Na enkele maanden hadden “we een onverwachte lijn”, zegt Tayoubi. Om het resultaat te controleren, gebruikten twee andere teams van natuurkundigen, van de Japanse High Energy Accelerator Research Organization in Tsukuba en de Franse Alternative Energies and Atomic Energy Commision in Parijs, vervolgens verschillende typen muondetectoren die op andere plaatsen zowel binnen als buiten de piramide waren geplaatst.
Alledrie de teams namen een grote, onverwachte leegte waar op dezelfde plaats boven de Grote Galerij (zie ‘Het grote geheim van de Grote Piramide’). Hun resultaten werden op 2 november gerapporteerd in Nature1. De ruimte is minstens 30 meter lang, met een vergelijkbare doorsnede als de Grote Galerij. “Het was een grote verrassing,” zegt Tayoubi. “
De kamer kan zowel horizontaal als hellend zijn, zeggen de onderzoekers, en zou kunnen bestaan uit twee of meer kleinere ruimtes. Het doel van de ruimte is onbekend, maar Tayoubi suggereert dat het “een tweede Grote Galerij” zou kunnen zijn.
Met hoge, gecorniste – of getrapte – plafonds en mysterieuze stenen banken is de Grote Galerij “een van de meest fantastische kamers die in de antieke wereld zijn gebouwd”, zegt Bob Brier, een egyptoloog aan de Long Island University in Brookville, New York, die in 2008 meeschreef aan het boek The Secret of the Great Pyramid (Smithsonian). “Als er nog een is, is dat echt nieuws.”
Theorieën in overvloed
De nieuw ontdekte ruimte zal waarschijnlijk geen artefacten bevatten die te maken hebben met de begrafenis van de koning, zegt Dodson, omdat er al een grafkamer is met een sarcofaag erin. In plaats daarvan speculeert hij dat de ruimte een “ontlastingskamer” zou kunnen zijn, bedoeld om het gewicht van het metselwerk dat op de Grote Galerij drukte te verminderen. Vergelijkbare ontlastingskamers zijn te zien boven de Koningskamer en in de piramide van Khufu’s vader, Sneferu, in Meidum, een andere piramideplaats in Egypte.
Maar Colin Reader, een onafhankelijk geoloog en ingenieur uit Liverpool (VK), die Egyptische piramiden heeft bestudeerd, suggereert dat de nieuwe kamer te ver van de Grote Galerij is verwijderd om dit doel te dienen. Hij vraagt zich af of, net zoals de Grote Galerij naar de Koningskamer leidt, de leegte misschien naar een andere, hogere kamer leidt. “Dat zou je willen onderzoeken en uitsluiten,” zegt hij.
Brier heeft een derde theorie. In 2007 suggereerden hij en de Franse architect Jean-Pierre Houdin dat de Grote Galerij deel uitmaakte van een enorm contragewichtsysteem. Gewichten die over de vloer van de Grote Galerij naar beneden gleden, zouden de zware granieten blokken waaruit de Koningskamer is opgebouwd, omhoog hebben kunnen stuwen, zegt hij. Hij speculeert dat de nieuwe ruimte deel zou kunnen uitmaken van een tweede tegengewichtsysteem hogerop.
ScanPyramids
Een 3D-visualisatie van de Grote Piramide en zijn verborgen kamer (witte stippen).
De resultaten lijken ook de theorie te verwerpen, naar voren gebracht door Houdin en Brier, dat de bouwers van de Grote Piramide een interne helling gebruikten om blokken op te tillen naar de hoogste niveaus. “Deze gegevens suggereren dat de hellingbaan er niet is,” zegt Brier. “Ik denk dat we verloren hebben.”
Tayoubi zegt dat hij als volgende de piramide van Khafre (ook bekend als die van Chephren) wil scannen, de op een na grootste piramide van Egypte. Een team onder leiding van de Nobelprijswinnende natuurkundige Luis Alvarez heeft eind jaren zestig muon-beeldvorming in deze piramide uitgevoerd, waarbij vonkkamers als detectoren werden gebruikt en de gegevens van de kosmische straling op magneetband werden vastgelegd.
Zij rapporteerden geen nieuwe kamers in de gescande gebieden2. Maar de technologie is sindsdien drastisch verbeterd, wijst Tayoubi.
“Ik denk dat Alvarez een echte visionaire kerel was,” zegt Tayoubi. “Hij had het juiste idee, misschien te vroeg. Onze droom zou zijn om een eerbetoon aan Alvarez te geven en het Khafre-experiment opnieuw uit te voeren, om te zien of hij gelijk had.”