“Tommy, hou op met de hond te plagen!”

“Susie, ben je nog bezig met je huiswerk? Wat heb je al die tijd gedaan? “Janie, ik dacht dat ik had gezegd: geen taart meer!”

Als we als ouders een stuiver kregen voor elke keer dat we onze kinderen vroegen op te houden met kibbelen of hun speelgoed op te ruimen, zouden we nu op vakantie zijn in Bermuda. Waarom lijkt het alsof onze kinderen voortdurend grijpen, pesten, slaan, schreeuwen, klagen of uitstellen?

Het kunnen geweldige kinderen zijn, maar ze hebben niet altijd geweldige zelfbeheersing.

Waarom is zelfbeheersing belangrijk?

Om het in alledaagse termen te zeggen, zelfbeheersing is het vermogen van uw kind om te stoppen en na te denken voordat hij handelt. Dit geeft uw kind natuurlijk een veel betere kans om in een bepaalde situatie een goede keuze te maken, zoals besluiten om geen ruzie te maken over een videospelletje of zijn zusje te slaan. In een andere betekenis is zelfbeheersing het vermogen om doelgericht te blijven in het licht van de verleiding om van de koers af te dwalen, zoals ervoor kiezen om bij het huiswerk te blijven wanneer de verleiding van sociale media slechts een klik verwijderd is.

Zelfbeheersing is een levenslange uitdaging en een die baat heeft bij goede gewoonten die vroeg worden ingesteld. Sociaal psycholoog en universiteitsprofessor Walter Mischel ontdekte dat kinderen die al op 4-jarige leeftijd meer zelfbeheersing vertoonden, betere cijfers haalden, populairder waren bij leeftijdsgenoten en leraren, minder vaak problemen met drugsgebruik meldden en als volwassenen een hoger salaris verdienden.

Het is vermeldenswaard dat een bepalende factor voor het succes van deze kinderen zelfbeheersing was – niet eigenwaarde. Het probleem met het vertellen aan kinderen dat ze winnaars en kampioenen zijn voordat ze iets gewonnen of verdedigd hebben, is dat een vals gevoel van prestatie wordt aangemoedigd. Zelfbeheersing daarentegen leidt tot goede keuzes, en goede keuzes zijn de bouwstenen van gevoel van eigenwaarde. Een kind dat zelfbeheersing uitoefent in haar keuzes met betrekking tot schoolwerk, relaties thuis, vriendschappen en buitenschoolse activiteiten, zal merken dat een gezond gevoel van eigenwaarde niet ver daarachter ligt.

Het vonnis is binnen: Zelfbeheersing is een goede zaak, en het zijn niet alleen de onderzoekers die dat denken.

De Bijbel en zelfbeheersing

Het boek Spreuken verheerlijkt zelfbeheersing door ons aan te moedigen wijsheid en begrip te zoeken, opzettelijk te zijn in ons gedrag en onze woorden te beheersen. Kijk eens naar dit staaltje van spreekwoordelijke wijsheid:

“Luie handen maken arm, maar ijverige handen brengen rijkdom.” (Spreuken 10:4, NIV)

“Als u honing vindt, eet er dan net genoeg van – te veel ervan en u zult overgeven.” (Spreuken 25:16, NIV)

“Een dwaas laat zijn woede de vrije loop, maar een wijs man houdt zich onder controle.” (Spreuken 29:11, NIV)

Overgaand naar het Nieuwe Testament, neemt de apostel Paulus zelfbeheersing op in een lijst van eigenschappen die God in ons wil ontwikkelen: “Maar de vrucht van de Geest is liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid, zelfbeheersing” (Galaten 5:22-23).

Een levenslange uitdaging

Zelfbeheersing is een vaardigheid die zich in de loop van de tijd ontwikkelt. Zie het als een spier die sterker of zwakker kan worden, afhankelijk van hoeveel je hem gebruikt. Zo is het met ieder van ons die uren in de sportschool heeft doorgebracht, en zo is het ook met zelfbeheersing. Ieder van ons, mezelf inbegrepen, moet het regelmatig oefenen als we willen dat het er is wanneer we het nodig hebben.

Bedenk, bijvoorbeeld, de man die een avond alleen thuis is met plannen om wat achterstallig werk in te halen, alleen om “per ongeluk” te ontdekken dat er een Bourne-film marathon op de televisie is. Zesennegentig procent van de mannen verkiest niet alleen de Bourne-marathon boven het inhalen van werk, maar bestelt er ook een diepvriespizza bij. En de andere 4 procent? NASCAR.

Als je denkt dat je het beter zou doen, overweeg dan enkele andere gemeenschappelijke gebieden die zelfbeheersing vereisen, zoals consequente lichaamsbeweging, het beheersen van iemands humeur, tijd besteed aan elektronische apparaten, spirituele devoties of gewoon vasthouden aan een budget.

Vijf sleutels tot het koesteren van zelfbeheersing

Als je je kinderen op een zelfbeheersing-workoutplan wilt dat zelfs Mr. Olympia trots zou maken, zijn hier vijf sleutels tot het opbouwen van de zelfbeheersing van je kinderen waarmee je meteen kunt beginnen. Je hebt niet eens een optrekstang of een sportschool nodig.

Kweek goede gewoonten. Wat hebben goede gewoonten met elkaar gemeen? Ten eerste, we hebben niet altijd zin om ze te doen. Ten tweede, als ze worden volgehouden, hebben ze de neiging om positieve resultaten te brengen. Het is de eerste eigenschap die helpt om zelfbeheersing op te bouwen. Telkens als uw kinderen een goede gewoonte aanleren (zoals tandenpoetsen, speelgoed opbergen of huiswerk maken, vooral als ze er eigenlijk geen zin in hebben), bouwen ze hun zelfbeheersingsspieren net een beetje meer op.

Moedig verantwoordelijkheid aan. Laat uw kinderen op een bij hun leeftijd passende manier verantwoordelijk zijn voor hun eigen gedrag. Met andere woorden, als Susie een stuk speelgoed verliest dat u haar herhaaldelijk hebt gevraagd op te bergen, hoeft u haar niet meteen een nieuw te kopen. Stel voor jongere kinderen een ochtend- en bedtijdroutine op (die je in hun slaapkamer en badkamer kunt ophangen) en help ze om te leren die zelf uit te voeren. Geef oudere kinderen redelijke huishoudelijke taken en laat het hun verantwoordelijkheid om eraan te denken ze uit te voeren (hoewel af en toe een herinnering OK is).

Houd grenzen aan. Kinderen leren hun zelfbeheersing onder andere door te ervaren wat er gebeurt als ze hun zelfbeheersing niet uitoefenen. Als uw kind respectloos reageert op ouders of broers of zussen, moet hij de juiste les leren, namelijk dat het veel verstandiger zou zijn geweest als hij zijn keuzes beter had overwogen voordat hij handelde. Een time-out of het verlies van privileges zal uw kind of tiener helpen leren dat zelfbeheersing en het maken van een respectvolle keuze altijd de beste weg is.

Het gebruik van de pauzeknop. Onthoud dat zelfbeheersing kan worden gezien in het vermogen om te stoppen en na te denken voordat je een keuze maakt. Laten we eens kijken naar elk onderdeel.

– Stop: Dit betekent stoppen met praten en alle actie een moment pauzeren. Het kan nuttig zijn om uw kinderen iets te doen te geven tijdens het stoppen, dus diep ademhalen is precies wat de dokter heeft voorgeschreven. (Merk op dat je niet kunt praten terwijl je diep ademhaalt.) Stoppen en diep ademhalen heeft nog nooit een kind in de problemen gebracht.

– Denken: Zodra uw kind heeft gepauzeerd, geeft ze zichzelf de kans om iets belangrijks te doen: denken. Flexibel denken betekent een situatie vanuit een ander perspectief bekijken. Wat volgt zijn vier vragen die uw kind tegen zichzelf kan zeggen en die haar zullen helpen flexibel over elke situatie na te denken, zelfbeheersing op te bouwen en de kans op het maken van een goede keuze te vergroten. Maak deze lijst samen met uw kind, schrijf hem op een stuk papier en onthoud hem samen, zodat deze gedachten automatisch worden:

Wat is een goede manier om hiermee om te gaan?

Wat zou God willen dat ik doe?

Is het echt een groot probleem?

Zal ik het aan een ouder vragen?

Stimuleer uitgestelde bevrediging. Dit is het vermogen om moeite te doen voor een taak zonder onmiddellijke beloning. Het eten van een reep, bijvoorbeeld, is onmiddellijk bevredigend. Het eten van groenten is vaak minder bevredigend (althans vanuit het oogpunt van een kind), maar de beloning op lange termijn is een goede gezondheid. Zoek naar manieren waarop uw kinderen zich kunnen bezighouden met taken die een uitgestelde beloning vereisen, zoals geld sparen, een muziekinstrument oefenen, sporten, leren voor toetsen of (voor jongere kinderen) puzzels maken.

Een laatste opmerking: als u uw kinderen hard ziet werken aan taken die een uitgestelde beloning vereisen, laat ze dan weten dat u trots bent op hun inspanningen. Een beetje aanmoediging gaat een lange weg.

Met Tony

Tony is een 11-jarige jongen die ik ooit kende en die zo enthousiast was over de release van een bepaald nieuw videospel dat hij bereid zou zijn geweest om er een minderjarig aanhangsel voor te ruilen. Je kunt je Tony’s teleurstelling voorstellen toen hij hoorde dat hij het spel niet meteen bij de release zou krijgen vanwege de prijs van het spel.

Dus Tony lanceerde zich in volle “pester-modus,” ervan overtuigd dat zijn niet aflatende volharding uiteindelijk zijn ouders zou afslijten en hem zijn felbegeerde spel zou opleveren. Tony maakte een fout die veel kinderen maken. Pesten zou hem niet dichter bij de mogelijkheid brengen om dit spel te krijgen.

Tony heeft dat nieuwe videospel nooit gekregen, maar hij heeft er wel een paar belangrijke lessen voor in de plaats geleerd. Tony ontdekte dat hij door te pesten geen gebruik meer kon maken van de videospelletjes die hij al had, en tot zijn grote verbazing ontdekte hij dat hij de post-apocalyptische verschrikking van het niet kunnen krijgen van elk nieuw spel dat uitkwam, wel degelijk kon overleven. Tony koos er ook voor om zijn geld te gaan sparen, zodat hij nieuwe spellen kon kopen (die zijn ouders goedkeurden) als hij niet op Kerstmis of zijn verjaardag wilde wachten.

Een training voor zelfbeheersing maken van je kinderen misschien niet Mr. of Ms. Olympia, maar het zal hen helpen volwassenen te worden die de waarde hebben geleerd van hard werken, anderen respecteren en hun werk afkrijgen voordat ze die Bourne-marathon kijken.

Dr. Todd Cartmell is kinderpsycholoog en de auteur van vijf opvoedingsboeken, waaronder 8 Simple Tools for Raising Great Kids.