Voor vele jaren hebben verschillende organisaties en studies gezegd dat je te veel vitamine D kunt krijgen, terwijl anderen het tegenovergestelde beweren. Gelukkig zouden klinische studies binnenkort antwoorden kunnen geven op deze controversiële vraag.

Er is weinig discussie over de rol van vitamine D en calcium in de gezondheid van de botten, maar de vraag of een veel hogere inname van vitamine D een groot aantal voordelen zou kunnen hebben buiten de botten om, blijft hevig omstreden. Nieuwe studies die een verband leggen tussen vitamine D-tekort en andere problemen duiken met grote regelmaat op, maar correlatie is geen oorzakelijk verband, en de meeste meta-analyses hebben geen bewijs gevonden om beweringen van brede voordelen te ondersteunen.

“We staan op een kruispunt in termen van vitamine D onderzoek,” zegt JoAnn Manson, MD, DrPH, een professor aan de Harvard Medical School die deel uitmaakte van een recente Institute of Medicine (IOM)-taakgroep over referentie-innames voor vitamine D. “We hebben talrijke observationele studies die associaties suggereren tussen lage vitamine D-spiegels en een verhoogd risico op talloze ziekten, maar we weten nog niet of er een oorzaak-gevolg relatie is. We weten wel dat een tekort aan vitamine D een gezondheidsprobleem is … dat verband houdt met botaandoeningen. De echte vraag is of je meer gezondheidsvoordelen hebt van het overschrijden van, in plaats van het voldoen aan, de aanbevolen hoeveelheid vitamine D. We weten nog niet of het geven van vitamine D-suppletie het risico op hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, cognitieve achteruitgang, depressie en een groot aantal andere ziekten zal verlagen.

De boodschap die uitgaat naar het publiek is dat hoe hoger de inname van vitamine D hoe beter, en ik denk dat zelfs veel clinici in de war zijn en deze veronderstelling in twijfel trekken,” zegt Manson.
Zal vitamine D de belofte waarmaken die velen voorspellen of zal het de volgende vitamine E blijken te zijn? Grote gerandomiseerde proeven die de effecten van matige tot hoge doses testen, zijn aan de gang en zouden snel antwoorden kunnen geven.

Associaties stapelen zich op

De tijdschriften lijken vol te staan met studies zoals de recente in Neurology die een verband legde tussen lage vitamine D niveaus en een verhoogd risico op dementie en de ziekte van Alzheimer, een artikel dat veel aandacht kreeg in de lekenpers.

Recente artikelen in het Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism zijn onder andere: Een studie in Ierland heeft een verband gelegd tussen een laag vitamine D-gehalte en een slechte lichamelijke functie bij ernstig zwaarlijvige patiënten. Een andere Ierse studie heeft aangetoond dat de ontstekingsmarkers hoger zijn bij oudere patiënten met een vitamine D-tekort. Een meta-analyse koppelde een 10 nmol/L (4 ng/ml) verhoging van de vitamine D-spiegel aan een 4% hogere overlevingskans bij kankerpatiënten. Een meta-analyse van observationele studies verbond een laag vitamine D-gehalte met schizofrenie.

Natuurlijk kunnen deze studies niet onderscheiden of een laag vitamine D-gehalte de stoornissen veroorzaakt of dat de stoornissen zelf bijdragen aan het lage vitamine D-gehalte, of een combinatie van de twee. Bovendien hebben mensen met lage vitamine D-spiegels als gevolg van slechte algemene voeding meer kans om ziek te zijn, en aandoeningen zoals obesitas en een gebrek aan fysieke activiteit buitenshuis kunnen ook bijdragen aan lage niveaus, zegt Manson.

Dueling Guidelines

Een ander element dat de interpretatie van deze studies bemoeilijkt, is dat ze verschillende definities van deficiëntie en sufficiëntie gebruiken. “Er is geen consensus over de definitie van vitamine D-tekort,” merkte de U.S. Preventive Services Task Force op in een recente ontwerpverklaring over vitamine D-screening.

Twee recente invloedrijke richtlijnen illustreren dit punt. In 2011 gebruikte de IOM-richtlijn over referentie-innames voor vitamine D een bloedspiegel van 20 ng/ml van 25-hydroxyvitamine D als maatstaf voor een tekort, omdat dat niveau voldoet aan de behoeften voor een goede botgezondheid voor ten minste 97,5% van de bevolking. Die richtlijn had betrekking op de behoeften van de bevolking en de volksgezondheid, maar niet op de behandeling van specifieke medische aandoeningen. In datzelfde jaar stemde de richtlijn van de Endocrine Society over de behandeling en preventie van vitamine D-tekort in met dit niveau van 20 ng/ml. Maar de richtlijn classificeerde niveaus van 21 tot 29 ng / ml als “onvoldoende” en raadde mensen aan te streven naar een niveau van 30 ng / ml of hoger.

Verhoogde ADH’s

De 2011 IOM-richtlijn verhoogde de aanbevolen voedingswaarden (ADH) voor alle leeftijdsgroepen aanzienlijk: Voor mensen van 1 tot 50 jaar steeg de ADH van 200 tot 600 internationale eenheden (IE) per dag; voor mensen van 50 tot 70 jaar van 400 tot 600 IE; en voor mensen ouder dan 70, van 600 tot 800 IE. De richtlijn van de Endocrine Society kwam overeen dat mensen “ten minste” deze innames nodig hebben om de gezondheid van hun botten en hun spierfunctie te maximaliseren, maar dat voor het verhogen van de bloedspiegel boven 30 ng/mL aanzienlijk meer nodig zou kunnen zijn, in de orde van 1500 tot 2000 IE per dag. De zorgvuldig geformuleerde richtlijn zegt: “Het is onbekend of 1000 IE/dag genoeg is om alle potentiële voordelen van vitamine D voor de gezondheid buiten het skelet te bieden.”

Die voordelen buiten het skelet zijn het onderwerp van levendige discussies, maar er is een logische onderbouwing voor de overtuiging dat vitamine D verreikende effecten zou kunnen hebben, volgens Michael F. Holick, MD, PhD, directeur van de General Clinical Research Unit en de Bone Health Care Clinic van het Boston University Medical Center. Holick was voorzitter van het panel van deskundigen dat de richtlijn van de Endocrine Society heeft geschreven. “We weten dat in principe elke cel in je lichaam een vitamine D-receptor heeft. De vitamine D receptor is gevonden in de hersenen, skeletspieren, dikke darm, borst, prostaat, en de lijst gaat maar door. Cellen met een vitamine D-receptor reageren op 1,25-dihydroxyvitamine D. Het reguleert hun groei en hormoonproductie. Het heeft veel verschillende functies,” vertelt Holick aan Endocrine News.

Hoewel veel meta-analyses er niet in geslaagd zijn om significante niet-skeletale effecten te vinden, gelooft Holick dat deze analyses zwakheden hebben omdat ze gedomineerd worden door oudere studies waarin de vitamine D inname te laag was.

“De meeste studies hebben nooit 1.000 en 2.000 IE per dag vitamine D gebruikt, en we denken dat dat de dosis is die de meeste kinderen en volwassenen nodig hebben, respectievelijk, om aan hun vitamine D behoefte te voldoen. Een studie in Finland heeft aangetoond dat wanneer kinderen tijdens hun eerste levensjaar dagelijks 2.000 IE vitamine D kregen, dit het risico op het ontwikkelen van type 1 diabetes later in hun leven met 88% verminderde. Er is veel informatie beschikbaar die suggereert dat verbetering van je vitamine D-status je algehele gezondheid en welzijn zal verbeteren,” zegt Holick.

Stephen Fortmann, MD, een senior onderzoeker bij het Kaiser Permanente Center for Health Research, zegt dat een sterke onderbouwing van vermeende voordelen zich misschien niet vertaalt in daadwerkelijke voordelen. Oestrogeen na de menopauze was bijvoorbeeld veelbelovend omdat het zowel de lipidenniveaus als de vasculaire functie verbeterde, maar deze effecten “bleken niet te leiden tot het voorkomen van hartziekten”. Fortmann was hoofdauteur van een studie die werd uitgevoerd in opdracht van de U.S. Preventive Services Task Force en die werd gepubliceerd in de Annals of Internal Medicine waarin een groot aantal studies over vitamine- en mineralensupplementen werd onderzocht. De studie concludeerde dat er “onvoldoende gegevens zijn om conclusies te trekken” over het effect van supplementen op “het voorkomen van hartziekten, kanker of overlijden.”

Clinical Trials to the Rescue

Deze schaarste aan bewijs zal waarschijnlijk snel veranderen voor vitamine D omdat grote, gerandomiseerde klinische studies al in de pijplijn zitten. Manson is hoofdonderzoeker van de grootste. De VITamin D and OmegA-3 TriaL (VITAL) test de effecten van het nemen van 2.000 IE in supplementen per dag versus placebo bij bijna 26.000 volwassenen ouder dan 50. De primaire focus ligt op preventie van kanker en hart- en vaatziekten, maar gegevens zullen worden verzameld over een groot aantal andere aandoeningen, waaronder diabetes, hypertensie, cognitieve achteruitgang, depressie, ademhalingsstoornissen en auto-immuunziekten. Het is een lopend vijfjarig onderzoek, waarvan de voorlopige resultaten over ongeveer drie jaar worden verwacht.

Een ander meerjarig onderzoek, gebaseerd op de Tufts University, zal testen of dagelijkse supplementen van 4000 IE het ontstaan van diabetes type 2 bij mensen met prediabetes zullen voorkomen of vertragen. Beide proeven worden gesponsord door de National Institutes of Health.

Voor patiënten die niet kunnen wachten

In afwachting van die gegevens, hebben artsen nog steeds een antwoord nodig voor patiënten die in de verleiding komen om grote doses vitamine D te nemen. Drie endocrinologen die werden geïnterviewd voor een artikel in Endocrine News over osteoporose in het aprilnummer, streefden allemaal naar een niveau van ten minste 30 ng/ml – met het oog op het maximaliseren van de gezondheid van de botten bij risicopatiënten.

Holick gelooft dat het handhaven van een niveau van 40 tot 60 ng/ml wenselijk is in de algemene bevolking en dat een niveau tot 100 ng/ml “volkomen veilig” is.

Anderen waarschuwen voor een niveau boven 50 ng/ml. “De gegevens zijn niet duidelijk, maar er zijn aanwijzingen van toxiciteit geassocieerd met niveaus boven 50 ng / ml, waaronder hypercalciëmie en nierstenen,” zegt Cliff ord Rosen, MD, directeur van klinisch en translationeel onderzoek aan het Maine Medical Center Research Institute, die aan de IOM-richtlijn heeft gewerkt.

Maar zelfs een niveau van 50 ng/ml laat veel speelruimte boven het tekortniveau van 20 ng/ml van de IOM en het toereikendheidsniveau van 30 ng/ml van de Endocrine Society. En het laat veel ruimte voor het nemen van supplementen – de IOM-richtlijn vond dat innames zo hoog als 4.000 IE/dag veilig zouden moeten zijn voor volwassenen, hoewel langetermijnrisico’s van dergelijke hoge innames onbekend zijn.

– Seaborg is een freelance schrijver gevestigd in Charlottesville, Va.
Hij schreef over mannelijke voortplanting en
EDC’s in het septembernummer.