Onder fictieschrijvers staat het redigeerproces bekend als vervelend werk, maar revisie is waar de magie gebeurt. Het is waar een moeizaam, ploeterend verhaal wordt gevormd tot de visie van de auteur.

Recentelijk ontdekte ik “How Star Wars was saved in the edit”, een indrukwekkende en beknopte video over de hoge kunst van filmmontage. Het demonstreert revisie zo goed, het zou moeten worden verplichte weergave in creatief schrijven cursussen overal.

Dat klopt: Creatief schrijven. Ook al gaat het om filmbewerking, bijna alle beschreven technieken zijn toepasbaar bij het reviseren van fictie.

Ter verduidelijking, ik heb het niet over de verhaallijn van Star Wars. De formule achter Star Wars is de afgelopen veertig jaar zo geïmiteerd en overdreven, dat er nog maar weinig stukjes over zijn om als eigen te claimen. Narratologische analyses van George Lucas’ kleine sci-fi flick zijn er in overvloed, net als de herinneringen aan hoe hij veel van zijn structuur ontleende aan Joseph Campbell’s The Hero With a Thousand Faces. Dit is allemaal platgetreden paden en niet waar het me hier om gaat.

Wat “Saved in the edit” belicht is een crimineel onbekend aspect van Star Wars’ megasucces: De rol van Lucas’ toenmalige vrouw Marcia in het omvormen van de ruwe versie van de film tot een kaskraker. Als Marcia Lucas haar formidabele montagetalenten alleen had aangewend voor de hartveroverende ontknoping van de film (de aanval van de rebellen op de Death Star), dan had ze de Oscar voor montage die ze uiteindelijk kreeg, zeker verdiend. Haar bijdragen gingen veel dieper, zo blijkt.

Scènes rangschikken

Ik ben het meest geïnteresseerd in twee van de onderdelen van de video. Het eerste is de uitleg van intercutting (of cross-cutting), te beginnen op 6m50s in de video. Intercutting is een filmterm die verwijst naar een specifieke montagetechniek. Voor fictie is een algemenere (en minder algemene) term het ordenen van scènes.

Marcia Lucas en haar collega-redacteuren hebben de eerste akte aangescherpt door scènes anders te ordenen om het verhaal beter neer te zetten en het publiek er meer bij te betrekken. Omdat kijkers zelf de lege plekken kunnen invullen, konden door de herschikking hele scènes worden geschrapt, waardoor de verhaallijn levendig en strak bleef.

Het herzien van de volgorde van scènes is de auteur op haar goddelijkst. Ze herschikt de gebeurtenissen in haar droomwereld als een kind dat zandkasteeltorentjes bouwt en afbreekt. Het herschikken van scènes vereist moedige bewegingen en een brede perifere visie. Het gaat niet om woordkeus en het aanscherpen van dialogen, maar om de vraag of elke scène op het juiste moment op de juiste plaats is, of zelfs of hij er überhaupt in moet worden opgenomen.

(Een ander visueel medium dat op doeltreffende wijze gebruik maakt van visuele fragmenten is de strip, een onderwerp dat ik al eerder heb behandeld.)

Mijn nieuwste (en tot op heden ongepubliceerde) roman is een persoonlijk voorbeeld van het herschikken van scènes in mijn montageproces. Mijn eerste hoofdstukken waren een puinhoop. De hoofdpersoon reisde letterlijk in cirkels. Een vroege lezer (en goede vriend) wees me op de verspilde tijd en het gebrek aan energie in de eerste akte.

Hoewel ik graag een ruwe schets maak als ik een roman schrijf, orden ik niet tot op de scène, of zelfs maar tot op het hoofdstuk. Na het horen van de kritiek van mijn vriend, ging ik door het ontwerp en produceerde een ruwe inhoudsopgave. Elk hoofdstuk werd opgesomd met een korte samenvatting van één of twee zinnen van de belangrijkste plotpunten. (Een notitieboekje, zelfs een digitale, is een goed hulpmiddel voor deze taak.)

Doordacht aan zijn klachten, en verwijzend naar mijn geïmproviseerde inhoudsopgave als leidraad, “herschreef” ik de openingshoofdstukken en produceerde een slanker eerste bedrijf. Gedeelten van een hoofdstuk werden opgeheven en in een ander hoofdstuk gestopt. Gebeurtenissen werden verplaatst om het verhaal strakker te maken, de focus te verscherpen, overgangen te verminderen en het verhaal op poten te krijgen. Duizenden woorden zijn bij wijze van spreken op de vloer van de snijzaal terechtgekomen. Het was het waard.

Ordening beats

Mijn andere interesse in “Saved in the edit” betreft de eerste ontmoeting tussen Luke en Obi-wan (11m50s in de video):

Originally de scène begon met Luke en Obi-wan kijken naar de boodschap van de prinses, dan spelen ze met lightsabers, en dan overwegen ze om haar te gaan helpen.

De redacteuren realiseerden zich hoe “harteloos” deze scène was door de vertraging tussen het horen van Leia’s holografische smeekbede en de discussie of ze haar wel of niet moesten helpen. Ze herschikten de scène door in medias res te openen, zodat het lijkt alsof de twee al enige tijd over Lukes vader praten. Van daaruit,

1. Obi-wan toont Luke het lichtzwaard,
2. kijken ze naar Leia’s boodschap,
3. en dan ruziën ze over wegvliegen om haar te helpen.

Het is een simpele verandering, en dat is ook de bedoeling: Soms zijn essentiële bewerkingen niet complex of massaal, maar chirurgisch en subtiel. Merk op dat voor deze bewerking de scène niet opnieuw hoefde te worden gefilmd. Alle elementen waren aanwezig, het probleem was hun presentatie.

De nieuwe volgorde creëert een emotionele kegel. De spanning begint laag met uitleg (Luke’s zogenaamd dode vader, een vergeten religie die een mysterieuze kosmische “kracht” aanboorde). De inzet stijgt in toonhoogte als ze Leia’s pleidooi zien. Het spanningspunt wordt bereikt wanneer de oude man in de woestijn Luke vertelt dat hij alles moet laten vallen en door het heelal moet reizen om een prinses te redden.

Als je merkt dat een scène waaraan je werkt meandert of doelloos aanvoelt, bedenk dan hoe de spanning erin oploopt. Neemt de spanning toe of zwerft hij rond?

In het schrijven van toneelstukken wordt de basiseenheid van het drama een beat genoemd. Een beat bestaat uit actie, conflict en gebeurtenis. Marcia Lucas verbeterde de scène met Luke en Obi-wan door een beat te verenigen die was opgesplitst met de lightsaber-zaak:

1. Actie: Obi-wan wil dat Luke de Force leert en de prinses redt;
2. Conflict: Luke moet blijven en zijn oom helpen met de boerderij;
3. Gebeurtenis: Luke weigert Obi-wans oproep en gaat terug naar de boerderij;

Niet alle edits zijn het herschikken van actie/conflict/gebeurtenis. Als je denkt aan een scène als een verzameling van kleine beats, soms herziening is het verplaatsen van de beats rond, net als scènes kunnen worden herschikt.

Een zonde die ik schuldig ben is het openen van een hoofdstuk met het personage in het midden van actie of een gesprek, dan dalen tot flashback om uit te leggen hoe het personage belandde in deze situatie, dan terug te keren naar de scène. Het is een valse en onauthentieke manier om hoofdstukken in medias res te beginnen.

Hoe dit te corrigeren? Soms door de flashback naar het begin van het hoofdstuk te verplaatsen en het in samenvatting te herschrijven. Vaak laat ik de flashback weg en ga ik ervan uit dat de lezer het zelf wel inhaalt (zoals Marcia Lucas deed door de Obi-wan scène midden in het gesprek te openen). Elke bewerking is situationeel en vereist de mentaliteit van een filmeditor. Het vereenvoudigen van scènes is de kern van krachtige revisie.

Deze redactionele vaardigheden zouden eigenlijk de voorraad en het vak moeten zijn van elke romanschrijver en toneelschrijver. Toch heb ik nog nooit een boek over het schrijven van fictie gezien waarin deze punten zo bekwaam worden uitgelegd als in “Gered in de bewerking”. Het is jammer dat er een YouTube-video over het maken van Star Wars voor nodig is om de kracht van montage op zo’n heldere en meeslepende manier uit te leggen.

Het schrijven van een boek is als het zijn van een alles-in-één filmploeg. De auteur is regisseur, scenarioschrijver, redacteur, en casting agent. De auteur speelt de rollen van alle acteurs. Het regisseren en schrijven en acteren is het leuke deel, of kan dat tenminste zijn. Maar het redigeren is waar een manuscript van een kladversie naar een roman gaat.

Verder lezen

Voor meer over Marcia Lucas raad ik aan te beginnen met haar biografie in The Secret History of Star Wars. Het beschrijft de schandelijke manier waarop ze uit de geschiedenis van de film werd geschreven nadat ze van George Lucas scheidde.

“Marcia Lucas: The Heart of Star Wars” is een andere mooie YouTube-video, die zich meer richt op haar carrière en haar rol in andere films uit de jaren 1970 die je zult herkennen, zoals Taxi Driver en The Candidate. Het doet ook een mooie duik in Marcia Lucas bewerken American Graffiti in het fenomeen dat het zou worden.

Marcia Lucas ‘invloed op Hollywood en film editing is nog steeds voelbaar vandaag. De “5 Editors That Broke the Hollywood System” van The Beat zijn allemaal vrouwen, waaronder Marcia Lucas, ook al gaat het artikel niet specifiek over vrouwen in de filmgeschiedenis.