Wetenschappers schatten dat ongeveer 80 procent van iemands lengte wordt bepaald door de DNA-sequentievarianten die ze hebben geërfd, maar in welke genen deze varianten zich bevinden en wat ze doen om de lengte te beïnvloeden, wordt slechts gedeeltelijk begrepen. Sommige zeldzame genmutaties hebben dramatische gevolgen voor de lengte (bijvoorbeeld, varianten in het FGFR3-gen veroorzaken achondroplasie, een zeldzame aandoening die wordt gekenmerkt door een korte gestalte). Bij de meeste mensen wordt de lengte echter grotendeels bepaald door een combinatie van genetische varianten die elk een bescheidener effect op de lengte hebben, plus een kleinere bijdrage van omgevingsfactoren (zoals voeding). Er zijn meer dan 700 van dergelijke genvarianten ontdekt en naar verwachting zullen er nog veel meer worden geïdentificeerd. Sommige van deze varianten zitten in genen die direct of indirect invloed hebben op het kraakbeen in groeischijven, gebieden in de lange beenderen van de benen en armen waar nieuw bot wordt aangemaakt, waardoor de beenderen langer worden als kinderen groeien. De functie van veel andere lengte-geassocieerde genen blijft onbekend.

Naast het FGFR3-gen, hebben onderzoekers honderden andere genen geïdentificeerd die betrokken zijn bij zeldzame aandoeningen die een extreem effect hebben op de lengte. Deze genen (en de aandoeningen waarmee ze geassocieerd zijn) omvatten FBN1 (acromicrische dysplasie, geleofysische dysplasie, Marfan-syndroom), GH1 (geïsoleerde groeihormoondeficiëntie), EVC (Ellis-van Creveld-syndroom, Weyers acrofaciale dysostose), en GPC3 (Simpson-Golabi-Behmel-syndroom). Door het dramatische effect van veranderde versies van deze genen op de lengte te bestuderen, hopen wetenschappers de complexe interacties tussen genen die bijdragen tot normale lengte beter te begrijpen. Sommige genen, zoals ACAN, bevatten zeldzame varianten die ernstige groeistoornissen veroorzaken, en ook andere varianten met mildere effecten op de lengte bij personen zonder een gerelateerde gezondheidstoestand. Het identificeren van andere lengtegenen, en varianten met grote of kleine effecten, is een actief gebied van genetisch onderzoek.

Omdat lengte wordt bepaald door meerdere genvarianten (een overervingspatroon dat polygene overerving wordt genoemd), is het moeilijk om nauwkeurig te voorspellen hoe lang een kind zal zijn. De overerving van deze varianten door de ouders verklaart waarom kinderen gewoonlijk ongeveer even lang worden als hun ouders, maar verschillende combinaties van varianten kunnen broers en zussen van verschillende lengte doen zijn. Lengte wordt beïnvloed door andere biologische mechanismen (zoals hormonen) die ook door de genetica kunnen worden bepaald, hoewel de rol van deze mechanismen niet volledig wordt begrepen.

Naast genetische en biologische determinanten wordt lengte ook beïnvloed door omgevingsfactoren, waaronder de voedingstoestand van de moeder tijdens de zwangerschap, of ze rookte, en haar blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Een goed gevoed, gezond en actief kind zal als volwassene waarschijnlijk groter zijn dan een kind met een slecht dieet, infectieziekten of ontoereikende gezondheidszorg. Sociaaleconomische factoren zoals inkomen, opleiding en beroep kunnen ook van invloed zijn op de lengte. In sommige gevallen speelt etniciteit een rol bij de lengte van volwassenen, maar studies over immigrantengezinnen hebben aangetoond dat verhuizen naar een land met betere toegang tot voedzaam voedsel, gezondheidszorg en werkgelegenheid een aanzienlijke invloed kan hebben op de lengte van de volgende generatie; dit suggereert dat sommige verschillen in lengte tussen etniciteiten worden verklaard door niet-genetische factoren.

Wetenschappelijke tijdschriftartikelen voor verder lezen

Lango Allen H, Estrada K, Lettre G, et al. Hundreds of variants clustered in genomic loci and biological pathways affect human height. Nature. 2010 Oct 14;467(7317):832-8. doi: 10.1038/nature09410. Epub 2010 Sep 29. PubMed: 20881960. Gratis full-text beschikbaar via PubMed Central: PMC2955183.

Marouli E, Graff M, Medina-Gomez C, Lo KS, et al. Zeldzame en laagfrequente coderende varianten veranderen de menselijke volwassen lengte. Nature. 2017 Feb 9;542(7640):186-190. doi: 10.1038/nature21039. Epub 2017 Feb 1. PubMed: 28146470. Gratis full-text beschikbaar via PubMed Central: PMC5302847.

McEvoy BP, Visscher PM. Genetica van de menselijke lengte. Econ Hum Biol. 2009 Dec;7(3):294-306. doi: 10.1016/j.ehb.2009.09.005. Epub 2009 Sep 17. PubMed: 19818695.

Perola M. Genome-wide association approaches for identifying loci for human height genes. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2011 Feb;25(1):19-23. doi: 10.1016/j.beem.2010.10.013. PubMed: 21396572.