ABSTRACT

Migrantenintegratie is een dringende beleidskwestie, en de perceptie dat nieuwkomers niet integreren heeft geleid tot een groeiend verzet tegen migratie. Een van de resultaten is een beleid van ‘inburgering’, volgens hetwelk de belangrijkste integratiemechanismen bestaan uit taalopleidingen, werkgelegenheidsbegeleiding en vooral het bijbrengen van liberaal-democratische waarden. Weinig auteurs hebben echter aandacht besteed aan het feit dat dit beleid in wezen een op migranten toegepaste burgerlijke nationalistische ideologie is, en het meest recente hoofdstuk vormt in een al lang bestaand debat over de verhouding tussen meerderheden en minderheden, dat zich in de jaren negentig toespitste op nationalistische conflicten binnen de staat. Het inburgeringsbeleid weerspiegelt de zelfrepresentatie van meerderheden, en is zowel politiek als ontologisch problematisch. Ten eerste lijken ze in veel gevallen het best te kunnen worden begrepen als een soort symboolpolitiek waarbij het er meer om gaat wie er in komt dan hoe ze worden geïntegreerd. Ten tweede is burgerlijk nationalisme gebaseerd op een theorie van naties en nationalisme die deze behandelt als louter ideologische fenomenen, en de sociale grondslagen van integratie negeert. Gedeelde waarden’ zijn een product van dat proces, niet een mechanisme om het te bereiken.