Inwijdingsriten zijn ceremonies die worden uitgevoerd wanneer mensen een nieuwe rol in het leven op zich nemen. In verschillende delen van Afrika kunnen dergelijke riten mensen inwijden in de volwassenheid, in geheime genootschappen of in leidinggevende posities. Zij zijn een van de verschillende soorten overgangsriten – ceremonies die de voortgang van een persoon door de levensfasen markeren.

Beginwijdingsriten verschillen van samenleving tot samenleving, maar zij hebben enkele kenmerken gemeen. Zij impliceren gewoonlijk een tijdelijke scheiding van de gemeenschap, een symbolische verandering, en vervolgens een terugkeer naar de gemeenschap. Tijdens de ceremonies ontvangen de individuen vaak geheime kennis of nieuwe voorrechten of macht. Hoewel de rituelen diep geworteld zijn in de traditie, veranderen zij in de loop van de tijd, soms als reactie op omstandigheden. Aan het eind van de negentiende eeuw verboden missionarissen een van de inwijdingsrituelen van de Bemba in Zambia. Het volk ging door met de praktijk, maar verkortte het ritueel, liet bepaalde gebeurtenissen weg en voegde moderne dansen toe aan de traditionele viering.

Typen Inwijdingsrituelen

Rituelen ter viering van het begin van de volwassenheid zijn waarschijnlijk de meest verbreide vorm van inwijdingsrituelen in Afrika. Zij markeren het einde van de kindertijd en instrueren de jongeren in hun verantwoordelijkheden als volwassenen. Bij de Bemba kunnen de riten voor de volwassenwording een maand duren en geheime spreuken, speciale liederen en dansen omvatten, die in het bos en in een inwijdingshuis worden uitgevoerd. In verschillende gemeenschappen begint de volwassenheid op verschillende leeftijden. Voor de Gusii van KENYA begint de overgang van kinderjaren naar volwassenheid op 8-jarige leeftijd, terwijl de MAASAI van Kenia en TANZANIA jongeren inwijden tussen de leeftijd van 15 en 18 jaar. De TUAREG van de Sahara vieren de eerste keer dat een jongen de gezichtssluier rond zijn hoofd wikkelt op ongeveer 18-jarige leeftijd.

Het lidmaatschap van Afrikaanse geheime genootschappen begint met een inwijdingsritueel. In West-Afrika omvat de ceremonie dikwijls een maskerade met liederen en dansen, uitgevoerd in uitvoerige kostuums. In SIERRA LEONE, LIBERIA, GUINEE, en IVORY COAST bestaan al minstens 400 jaar Sande-genootschappen voor vrouwen en Poro-genootschappen voor mannen. De geheime genootschappen zijn hiërarchisch georganiseerd. Het eerste niveau van lidmaatschap wordt bereikt op volwassen leeftijd, en de leden kunnen door extra onderricht tot hogere niveaus stijgen. De genootschappen spelen een belangrijke rol in het politieke en economische leven van de gemeenschap; zij beslissen over juridische zaken, landbouw en handel.

Er worden ook inwijdingsceremonies gehouden om nieuwe leiders te installeren. Bij de Swazi leggen de rituelen de nadruk op de identiteit van de nieuwe koning en zijn leiderschapspositie. Er wordt een beroep gedaan op de geesten van de koninklijke voorouders voor bescherming en voorspoed.

Andere overgangsrituelen

Afrikaanse samenlevingen voeren rituelen uit voor andere overgangsrituelen, zoals geboorte, huwelijk en dood. In Noord-Afrika houden bedoeïenenmoeders pasgeboren baby’s in afzondering en voeren zuiveringsrituelen uit om de baby’s tot leden van het gezin te maken. Huwelijksrituelen bezegelen de band tussen twee mensen en ook de band tussen hun families. Vaak worden goederen uitgewisseld en worden de geesten van de voorouders aangeroepen om getuige te zijn van het huwelijk en de toekomstige nakomelingen van het paar te erkennen.

In traditionele Afrikaanse religies worden rituelen rond de dood uitgevoerd om de overledene te helpen veranderen in een voorouder die generaties lang door de nakomelingen zal worden geëerd. Als de plaatselijke gebruiken een begrafenis inhouden, bereiden familieleden of andere leden van de gemeenschap het lichaam voor en plaatsen soms kenmerkende merktekens op de plaats van het graf. Christenen en moslims hebben hun eigen tradities in verband met de dood. De BERBERS van MAROKKO leggen het lichaam op zijn zij in een smal graf, zodat het gezicht naar Mekka is gekeerd, een van de heilige steden van de Islam. (Zie ook: Kinderjaren en adolescentie; Christendom in Afrika; Dood, rouw en voorouders; Genderrollen en sexualiteit; Islam in Afrika; Huwelijksstelsels; Religie en Ritueel; Geheime genootschappen.)