Intrinsieke vlekken
Figuur 1: Deze patiënt is tijdens de vorming van de tanden behandeld met tetracycline (een antibioticum). De tanden namen de tetracycline-molecule (die zich aan calcium bindt) op, waardoor ze grijs werden. Bij dergelijke patiënten is geprobeerd de tanden te bleken, waarbij in de literatuur enig succes werd gemeld bij langdurige (tot negen maanden) toepassing van het bleekmiddel. De veiligheid van langdurig bleken is echter niet vastgesteld.
Vlekken op de tanden zijn over het algemeen van tweeërlei aard: extrinsieke vlekken en intrinsieke vlekken. Ze worden over het algemeen alleen van cosmetische betekenis geacht; een enkele donkere tand kan er echter op wijzen dat de tand dood is (necrotisch), vooral als er een voorgeschiedenis van trauma en/of infectie is. De tand moet worden geëvalueerd door een tandarts, die een vitale test kan uitvoeren om te bepalen of een wortelkanaalbehandeling (endodontische behandeling) nodig is. Bij vitaal onderzoek worden de tanden blootgesteld aan warmte, koude en lichte elektrische prikkels om te zien of en hoe ze reageren.
Intrinsieke vlekken komen veel dieper in de tand voor dan extrinsieke vlekken. Soms ontstaan ze tijdens de vorming van de tand, doordat donkere gepigmenteerde moleculen in de kristalstructuur van de tand worden opgenomen. Veel voorkomende oorzaken zijn behandeling met tetracycline-antibiotica tijdens de vorming van de tand (figuur 1) en overmatig fluoridegebruik tijdens de vorming van het glazuur, waardoor bruinachtige vlekken of mottling kunnen ontstaan.
Intrinsieke vlekken kunnen ook ontstaan wanneer een tand verwond is. In dergelijke gevallen stroomt er een overmaat aan bloed naar de tand (hyperemie) om genezende en immuuncellen te leveren. Roodbruine ijzerpigmenten verzadigen het tandbeen en zorgen ervoor dat de tand donkerder wordt.