Insecten en mensen leven samen op aarde en hebben complexe relaties ontwikkeld. Plaaginsecten (minder dan 1% van alle soorten) voeden zich met insecten, concurreren met insecten om voedsel of brengen ziekten over op mensen en vee. Ecosystemen die door menselijke activiteiten zijn veranderd, hebben mogelijkheden geschapen voor insecten, en soorten die zich met succes aanpassen, worden vaak plaaginsecten.

Effecten op de mens

Het menselijk lichaam biedt voedsel en onderdak aan de krabluis en 2 vormen van menselijke luis (hoofdluis en schaamluis). Vlooien en bedwantsen halen hun voedsel uit menselijke lichamen en bewonen menselijke woningen tussen de bloedmaaltijden door. Buitenshuis worden mensen aangevallen door bloedzuigende vliegen (muggen, zwarte vliegen, paardenvliegen en stalvliegen), die slachtoffers kwellen en toxische of allergische reacties kunnen veroorzaken. In Canada zijn menselijke woningen, schuren en andere gebouwen essentieel voor het overleven van insecten uit warmere klimaten (bijv. kakkerlakken, kledingmotten, tapijtkevers, zilvervisjes en sommige soorten mieren).

Veel bloedzuigende insecten zijn vectoren van ziekten bij de mens, waarbij ze het ziekteorganisme oppikken terwijl ze zich voeden met een besmette gastheer (mens of dier) en latere slachtoffers besmetten. Menselijke luizen zijn belangrijke vectoren van loopgravenkoorts, relapsing fever en epidemische typhus; vlooien kunnen pestbacillen van knaagdieren op de mens overbrengen; en verschillende soorten muggen brengen malaria en encephalitis over. Bij deze ziekten is het insect een essentieel onderdeel van de ontwikkelingsketen van het ziekte-organisme, maar andere ziekten worden mechanisch overgedragen. De huisvlieg, die bijna wereldwijd voorkomt, plant zich voort op organisch afval en kan ziekteorganismen overbrengen op voedsel.

Aanvallen op vee

Vee wordt door dezelfde soorten insecten aangevallen als de mens. Elk soort vee wordt aangevallen door een of meer soorten luizen, die gebrek aan vitaliteit en een achterblijvende groei veroorzaken. De bloedzuigende vliegen (b.v. de gezichtsvlieg, de hoornvlieg en de geïntroduceerde stalvlieg) voeden zich met vee en treiteren het, waardoor de groei en de melkproduktie afnemen. In sommige gebieden kunnen muggen of zwarte vliegen zo talrijk zijn dat zij de voeding van het vee beperken en stormen kunnen veroorzaken. Inheemse zwarte vliegen kunnen ernstige bloedarmoede en zelfs de dood veroorzaken. Vee dat wordt grootgebracht in gebieden met zwarte vliegen is enigszins resistent tegen aanvallen, maar dieren die worden aangevoerd voor kuddeverbetering missen resistentie en lijden ernstig of sterven.

Effecten op planten

In Canada beperken korte groeiseizoenen en koude winters de meeste insecten tot één generatie per jaar. Dit vermindert het aantal schadelijke soorten en de hoeveelheid schade die zij veroorzaken, in vergelijking met de impact van schadelijke soorten in warmere delen van de wereld. Niettemin veroorzaken insecten aanzienlijke verliezen, en hun bestrijding verhoogt de kosten van veel land- en bosbouwproducten.

Gecultiveerde gewassen

Intensieve landbouw bevordert de ontwikkeling van insectenplagen door de concentratie van voedingsmiddelen (gewasplanten en opgeslagen voedsel) waarmee insecten zich kunnen voeden. Concentraties van voedselplanten, vaak in monocultuur, kunnen ook de effectiviteit verminderen van natuurlijke vijanden die plaaginsecten in natuurlijke omgevingen aanvallen. Insecten kunnen elk deel van de plant aanvallen, in elk stadium van ontwikkeling.

Zaadkorrels en aardappelen worden aangevallen door draadwormen; pas ontkiemde zaailingen van bijna alle gewassen worden aangevallen door maïsboorders, terwijl vlooienkevers een belangrijke plaag zijn van pas ontkiemde canola en andere kruisbloemige gewassen; groeiende planten worden gevoed door klimmende maïsboorders, legerwormen, bladluizen, coloradokevers, enz; maïskolven worden gevoed door maïsboorders en graanaren door verschillende soorten bladluizen. Verscheidene soorten kevers en motten kunnen opgeslagen graan aantasten, en andere soorten van deze groepen voeden zich met meel en verwerkte voedingsmiddelen.

De door insecten veroorzaakte verliezen en de kosten van bestrijding zijn moeilijk vast te stellen en er is weinig informatie over dit onderwerp beschikbaar. Opbrengstverliezen tot 5% per jaar en een maximum van 25% worden geschat voor graankorrels en van 5-10% voor koolzaad, ondanks de uitgaven voor bestrijdingsmiddelen. Het gemiddelde opbrengstverlies bedraagt slechts 3% voor uien, appelen en aardappelen, maar deze verliezen zouden 30-70% bedragen voor uien, 50-100% voor appelen en 30-50% voor aardappelen indien geen insecticiden werden gebruikt.

Overdracht van plantenziekten

Zuigende insecten die infecties van zieke op gezonde planten overbrengen, tasten verschillende gewassen in Canada ernstig aan. Ernstige schade kan worden veroorzaakt door zeer weinig besmette insecten. Bladluizen zijn de enige vectoren van het gerst-geel-dwarf virus van granen, dat de graanopbrengst drastisch vermindert. Bladluizen brengen asterhyacinten over, die niet alleen asters maar ook sla, selderij, wortelen en aardappelen aantasten. Bladluizen brengen ook virusziekten van aardappelen over, een voortdurende bedreiging voor de productie in Oost-Canada. In BC kunnen kersen en perziken worden aangetast door de kleine-kersen-virusziekte die door bladluizen wordt overgebracht.

Schade aan bosbomen en houtproducten

De Canadese bossen bestaan hoofdzakelijk uit een paar boomsoorten, en deze opstanden zijn gewoonlijk onderhevig aan aanvallen door insecten, vooral wanneer ze volwassen worden. Insecten (b.v. de sparrenknopworm, de hemlocklooper en verschillende soorten schorskevers) doden oude bomen om plaats te maken voor nieuwe aanwas. Zij concurreren nu met de mens om bosrijkdommen. In Ontario, Québec en de Atlantische provincies komen uitbraken van de sparrenbastworm al eeuwenlang periodiek voor. De iepenschorskever brengt de iepziekte over die de Noord-Amerikaanse iepen heeft gedecimeerd.

Sinds 1950 worden bestrijdingsmiddelen gebruikt om sterfte van bomen te voorkomen en om duurzame boomoogstprogramma’s in stand te houden. Helaas heeft het spuiten de uitbraken verlengd, zodat sommige delen van deze bossen jaarlijks moeten worden bespoten. Schorskevers nemen in westelijke bossen een vergelijkbare positie in en vallen gewoonlijk te oude of verzwakte bomen aan. Ze concurreren niet alleen met mensen om hout, maar zijn ook een plaag in parken, waar overjarige opstanden om esthetische redenen worden gehandhaafd.

De binnenkant van timmerhout, palen en houten delen van gebouwen kunnen worden uitgehold om nesten te vormen door zwarte timmermieren. Naast ernstige structurele schade kunnen deze grote mieren een plaag vormen in het huishouden, zich voeden met vochtige voedingsmiddelen en soms stoffen en papierproducten beschadigen. Termieten kunnen ernstige structurele schade toebrengen aan gebouwen. In Canada komen ze voor in het zuiden van BC en Ontario en in noordelijker gelegen steden zoals Ottawa en Winnipeg.

Zie ook individuele vermeldingen van soorten.