Een van de beroemdste steden waar je (waarschijnlijk) nog nooit van hebt gehoord, Merv diende als hoofdstad van een aantal rijken en koninkrijken in de loop van zijn meer dan 4000 jaar lange geschiedenis.

Merv had overvloedige waterreserves en een uiterst strategische ligging tussen de Afghaanse hooglanden en de laaglanden van de Karakum woestijn. Merv was een gewilde geografische prijs voor zowel Perzen, Arabieren, Turken en Grieken – inclusief Alexander de Grote, van wie de oude Romeinse schrijver Plinius de Oudere beweerde dat hij de stad als eerste had gesticht. Of dat nu waar is of niet, het is onbetwistbaar dat Merv uiteindelijk werd getransformeerd van een eenvoudige oase stad in de administratieve, commerciële en religieuze knooppunt voor politieke dynastieën verspreid over het hedendaagse Turkije tot Centraal-Azië, de Perzische Golf, en daarbuiten.

Tijdens de wisseling van eigenaar tussen de opeenvolgende rijken, groeide de bevolking van Merv tot meer dan 500.000 mensen in de 12e en 13e eeuw, waardoor het misschien wel de op twee na grootste stad in de wereld was in die tijd. Totdat Tolui Khan, de vierde zoon van de beruchte veroveraar Genghis Khan, en zijn Mongoolse leger in 1221 de stad binnenvielen. Tolui gaf zijn soldaten prompt het bevel om alle inwoners van Merv te doden, behalve 400 relatief gelukkige handwerkslieden die gevangen werden genomen. In totaal zouden er bij de Mongoolse vernietiging van Merv tussen de 700.000 en 1 miljoen doden zijn gevallen, waaronder enkele honderdduizenden vluchtelingen die in de buurt een schuilplaats hadden gezocht en in het bloedbad werden meegesleurd. De aanval betekende het einde van Merv’s heerschappij als een belangrijke handelspost op de Zijderoute en een gewaardeerde hoofdstad.

Heden ten dage straalt de glorie van Merv echter weer dankzij de inspanningen van de Turkmeense regering, toegewijde academici en de UNESCO, die het oude Merv in 1999 tot werelderfgoed verklaarde (de allereerste eer van Turkmenistan op dit gebied). De inspanningen die hieruit zijn voortgevloeid hebben duizenden jaren geschiedenis aan het licht gebracht die ooit verloren waren gegaan voor de tijd, waaronder nederzettingen uit de Bronstijd die teruggaan tot 2500 voor Christus, evenals talrijke forten, middeleeuwse muren, mausoleums, moskeeën en nog veel meer, allemaal in verschillende stadia van behoud. Alleen al de omvang van de stad en haar ruïnes maakt Merv tot een van de meest indrukwekkende en complexe archeologische vindplaatsen op aarde, en levert een nieuwe onderscheiding op voor de eens zo befaamde wereldhoofdstad.