Het is weer tijd voor een nieuwe aflevering van Get Rich Slowly Theater, jongens en meisjes! Deze week gaan we genieten van een dertig minuten durende YouTube-video die verkent hoe de economie werkt. Zie het als Economie 101, maar in plaats van een semester in een klaslokaal te zitten, krijg je alle info in de tijd die je nodig zou hebben om een aflevering van Big Bang Theory te kijken.

Hier is de video:

Deze geanimeerde presentatie, geschreven en ingesproken door miljardair-investeerder Ray Dalio, ontleedt economische concepten zoals krediet, tekorten en rentetarieven, waardoor kijkers de fundamentele drijvende krachten achter de economie leren, hoe economisch beleid werkt, en waarom economische cycli optreden.

Basically, zegt Dalio, zijn economische cycli een combinatie van productiviteitsgroei, korte-termijn schuldcycli, en de lange-termijn schuldcyclus. Het klinkt saai, maar dat is het niet.

Dit is het model dat Dalio gebruikt om de wereld te bekijken en veel geld te verdienen. Hij denkt dat het nuttig kan zijn voor andere mensen.

Als u, net als ik, niet zo’n fan bent van het bekijken van video’s, heb ik Dalio’s presentatie hieronder geparafraseerd.

Transacties

“De economie werkt als een eenvoudige machine,” begint Dalio. “Het is opgebouwd uit een paar eenvoudige onderdelen en een heleboel eenvoudige transacties die steeds weer een ziljoen keer worden herhaald. Deze transacties worden boven alles gedreven door de menselijke natuur, en ze creëren drie belangrijke krachten die de economie aandrijven.”

Transacties zijn de bouwstenen van de economische machine. Een transactie is elke uitwisseling van geld voor goederen of diensten. (Geld omvat zowel contant geld als krediet.) “Alle krachten in een economie worden aangedreven door transacties,” zegt Dalio. “Als we transacties kunnen begrijpen, kunnen we de hele economie begrijpen.”

Markten bestaan uit alle kopers en verkopers die transacties doen voor hetzelfde ding. De aandelenmarkt bestaat uit alle kopers en verkopers van aandelen. De tarwemarkt bestaat uit alle kopers en verkopers van tarwe. De fruitmarkt bestaat uit alle kopers en verkopers van fruit. Enzovoort.

Wanneer je alle transacties op alle markten samenvoegt, krijg je een economie. De Amerikaanse economie bestaat dus uit alle transacties op alle markten in de Verenigde Staten.

Simpel tot nu toe, toch?

De grootste koper en verkoper in de economie is de overheid, die uit twee delen bestaat: de centrale overheid (die belastingen int en geld uitgeeft) en de centrale bank (die de hoeveelheid geld en krediet in de economie regelt door rentetarieven vast te stellen en nieuw geld bij te drukken).

Dalio zegt dat krediet het belangrijkste onderdeel van de economie is omdat het de grootste en meest volatiele component is. “Krediet kan zowel kredietverstrekkers als kredietnemers helpen om te krijgen wat ze willen,” zegt hij. “Waarom is krediet zo belangrijk? Omdat wanneer een lener krediet krijgt, hij in staat is om zijn uitgaven te verhogen. En vergeet niet dat uitgaven de economie aandrijven.”

Hij legt uit: “Dit komt omdat de uitgaven van de een het inkomen van de ander is.”

Dalio maakt het punt dat de uitgaven van de een het inkomen van de ander is. Als je een dollar uitgeeft, wordt die dollar inkomen voor iemand anders. En elke dollar die je verdient, is door iemand anders uitgegeven. De economie bestaat uit een eindeloze, onderling verbonden kringloop van transacties waarin de ene persoon geld uitgeeft dat weer inkomen wordt voor iemand anders.

Kringlopen

Dus, transacties zijn de atomaire deeltjes van de elementaire economie. Bij elke transactie geeft de koper geld aan de verkoper op basis van hoeveel zij waardeert wat de verkoper heeft geproduceerd. “Hoeveel je krijgt hangt af van hoeveel je produceert,” zegt Dalio. “Wie vindingrijk en hardwerkend is, verhoogt sneller zijn productiviteit en zijn levensstandaard.” Productiviteit is het belangrijkst op de lange termijn – maar krediet is het belangrijkst op de korte termijn.

Productiviteitsgroei heeft de neiging lineair te zijn. Naarmate we ouder worden, worden we productiever. En naarmate de economie als geheel ouder wordt, wordt zij ook productiever. Het is het gebruik van krediet dat tot economische cycli leidt. Schuld stelt ons in staat meer te consumeren dan we produceren wanneer we het verwerven, maar dwingt ons minder te consumeren dan we produceren wanneer we het terugbetalen. Als we krediet gebruiken, lenen we van onze toekomstige zelf.

En hier maakt Dalio een interessant punt. Hij zegt dat schuldschommelingen in onze economie in twee hoofdcycli voorkomen. De kortere cyclus duurt ongeveer vijf tot acht jaar (een echo van William Cowie’s metafoor van de vier seizoenen van de Amerikaanse economie), en de langere cyclus duurt ongeveer 75 tot 100 jaar.

Deze cycli zijn niet het gevolg van wetten of regelgeving. Ze zijn te wijten aan de menselijke natuur. Ze treden op omdat we als individuen (of als een grotere economie) krediet gebruiken.

“Krediet is niet per se slecht,” wijst Dalio erop. “Het is slecht wanneer het overconsumptie financiert die niet kan worden terugbetaald. Het is echter goed wanneer het efficiënt middelen toewijst en inkomen oplevert, zodat je de schuld kunt terugbetalen.” Dalio gebruikt het voorbeeld van een boer die een tractor koopt om productiever te worden. In dit geval is krediet goed. Maar als je geld leent om, laten we zeggen, een nieuwe televisie te kopen, helpt die televisie je niet om productiever te worden. In dat geval is krediet slecht.

Het komt erop neer: Lenen creëert cycli.

De kortetermijnschuldcyclus

Als de economische activiteit toeneemt – als mensen en bedrijven geld aan elkaar lenen en uitlenen – is er sprake van economische groei, een expansie. Dit is de eerste fase van de schuldencyclus op korte termijn. Als de uitgaven stijgen, stijgen ook de prijzen. Wanneer de bestedingen en het inkomen sneller groeien dan de productie van goederen, stijgen de prijzen. Dit wordt inflatie genoemd.

We denken vaak dat inflatie slecht is, maar het is eigenlijk een weerspiegeling van toegenomen productiviteit en gemakkelijker toegang tot geld. Toch is te veel inflatie een probleem. Dus als de inflatie te hoog wordt, grijpt de centrale bank in en verhoogt de rente, waardoor het duurder wordt om geld te lenen. Hierdoor vertragen de bestedingen. En omdat de bestedingen van de één het inkomen van de ander zijn, leiden deze verminderde bestedingen tot lagere inkomens. En zo gaat het verder. Wanneer mensen minder uitgeven, dalen de prijzen. Dit wordt deflatie genoemd.

Als de economische activiteit vertraagt, hebben we een recessie. Als de recessie te ernstig wordt, zal de centrale bank de rente verlagen om meer te lenen en de economische activiteit te stimuleren. Dit leidt tot een nieuwe expansie.

“Wanneer krediet gemakkelijk beschikbaar is, is er een economische expansie,” legt Dalio uit. “Wanneer krediet niet gemakkelijk beschikbaar is, is er een recessie.” Deze kortetermijnschuldcyclus, die voornamelijk door de centrale bank wordt gecontroleerd, duurt meestal tussen vijf en acht jaar. (Voor degenen die tellen, de huidige expansie heeft bijna negen jaar geduurd. Ik ben een van degenen die binnenkort een recessie verwachten. Ik denk dat we de economie al een beetje kunnen zien sputteren). Dit gebeurt tientallen jaren lang steeds weer opnieuw.

De schuldcyclus op lange termijn

Door dit proces van korte-termijn ups en downs groeit de economie eigenlijk. De bodem van elke cyclus is hoger dan de vorige. Op de lange termijn nemen lenen en schulden toe, wat een geleidelijke algemene expansie van de economie voedt. Maar terwijl de schulden toenemen, groeien de inkomens bijna even snel om ze te compenseren. “Zo lang de inkomens blijven stijgen,” zegt Dalio, “blijft de schuldenlast beheersbaar.”

Als de economie groeit, stijgen de waarden van activa. Huizenprijzen schieten omhoog, wat ertoe leidt dat mensen enorme hoeveelheden geld lenen. Maar het zijn niet alleen huizen. Andere bezittingen worden ook meer waard, waardoor mensen geld lenen om ze te kopen, waardoor hun prijzen nog hoger worden. “Mensen voelen zich rijk.”

“Maar dit kan natuurlijk niet eeuwig doorgaan,” merkt Dalio op. “

In de loop van decennia neemt de schuldenlast toe totdat deze een punt bereikt waarop deze het vermogen van inkomens om bij te blijven overstijgt. Daardoor gaan mensen minder uitgeven. En omdat de uitgaven van de een het inkomen van de ander zijn, daalt het inkomen, waardoor mensen minder goed in staat zijn geld te lenen. Ondertussen blijven de schuldaflossingen stijgen, waardoor de bestedingen nog verder dalen. Hierdoor krimpt de economie: de prijzen dalen, de aandelenmarkt crasht en de sociale spanningen nemen toe.

Als individuen (en bedrijven) zich in de verdrukking voelen komen door de krimpende economie, haasten ze zich om activa te verkopen. Maar dit gebeurt op hetzelfde moment dat de bestedingen dalen en de aandelenmarkt crasht. Mensen voelen zich arm. Ze geven minder uit en krediet verdwijnt. Banken kunnen de rente niet verlagen om lenen te stimuleren, want de rente is al nul. Ze kunnen niet lager.

Hoe kom je uit deze vicieuze cirkel? Dalio zegt dat mensen en regeringen vier dingen kunnen doen:

• Minder uitgeven.
• Schulden verminderen – inclusief wanbetalingen.
• Rijkdom herverdelen (via belastingen en sociale programma’s).
• Geld drukken. De centrale bank kan dit letterlijk doen, maar individuen moeten productiever worden.

“Deze vier manieren zijn gebeurd in elke deleveraging in de moderne geschiedenis,” zegt Dalio.

Je zou verwachten dat verminderde uitgaven helpen om de schuldenlast te verminderen, maar dat is niet wat er in feite gebeurt. Omdat de uitgaven van één persoon de inkomsten van een ander zijn, dalen de inkomens. Ze dalen sneller dan schulden worden afgelost. Zoals we hebben gezien, leidt dit tot deflatie en werkloosheid. Deze ernstige economische krimp wordt een depressie genoemd.

“Een groot deel van een depressie is dat mensen ontdekken dat veel van wat ze dachten dat hun rijkdom was, er niet echt is,” legt Dalio uit.

Tijdens een depressie geven overheden meer uit om de economie te stimuleren. Individuen kunnen dat niet, dus grijpt de centrale overheid in. Maar hierdoor geeft de overheid meer uit dan ze via belastingen ontvangt. Het begrotingstekort explodeert. Om aan geld te komen, wendt de overheid zich tot degenen die het hebben: de rijken. In dit stadium worden de belastingen op de rijken meestal verhoogd om de rijkdom te herverdelen onder degenen die het nodig hebben. Uiteraard leidt dit tot spanningen tussen de economische klassen. De rijken nemen het de armen kwalijk, en de armen nemen het de rijken kwalijk. Als de depressie lang genoeg duurt, kunnen deze spanningen explosief worden.

Om de dag te redden, wordt de centrale bank gedwongen geld bij te drukken. Maar terwijl deflatie ontstaat als je de uitgaven en schulden vermindert en je de rijkdom herverdeelt, is het drukken van geld inflatoir en stimulerend.

De bodem van een depressie is een zeer riskante tijd. Er is veel wanorde en chaos. Overheden en moeten zowel inflatoir als deflatoir beleid balanceren om wat Dalio “een mooie deleveraging” noemt te creëren.

Een mooie deleveraging

“In een mooie deleveraging,” zegt Dalio, “dalen schulden ten opzichte van inkomen, is de reële economische groei positief, en is inflatie geen probleem. Het wordt bereikt door het juiste evenwicht te hebben. Het juiste evenwicht vereist een bepaalde mix van snijden in uitgaven, het verminderen van schulden, het overdragen van rijkdom en het drukken van geld, zodat economische en sociale stabiliteit kan worden gehandhaafd.”

Mensen maken zich vaak zorgen dat het drukken van geld de inflatie zal verhogen, en het kan zeker. Maar Dalio stelt dat het drukken van geld prima is als het de dalende kredietverlening compenseert. Uiteindelijk zijn het de uitgaven die de inflatie veroorzaken. Geld drukken zal dus niet leiden tot hogere prijzen als er minder krediet wordt gebruikt in de economie. “Een dollar aan bestedingen betaald met geld heeft hetzelfde effect op de prijs als een dollar aan bestedingen betaald met krediet.”

Om aan een depressie te ontsnappen, moet je genoeg geld drukken om de inkomensgroei boven de rente op de bestaande schuld te krijgen. Het probleem is dat het gemakkelijk is om misbruik te maken van het geld-drukproces. “De sleutel is om te voorkomen dat je te veel geld drukt en een onaanvaardbaar hoge inflatie veroorzaakt,” zegt Dalio. Dit is wat er in Duitsland gebeurde in de jaren 1920.

Als de zaken goed worden aangepakt en er evenwicht wordt bereikt, is deleveraging niet dramatisch. De langzame groei keert terug en de schuldenlast daalt. Dit is wat Dalio bedoelt met een mooie deleveraging. Dit alles leidt terug naar het begin van de langetermijnschuldcyclus. Maar het kan wel tien jaar duren voordat de economie zich herstelt van een depressie.

Dalio geeft toe dat de economie ingewikkelder is dan zijn dertig minuten durende presentatie toelaat, maar hij gelooft dat dit model een redelijk goed sjabloon biedt om te zien waar we zijn geweest – en waar we naartoe gaan.

Ik moet nu al bekennen dat ik geen expert ben op het gebied van de economie. En ik realiseer me dat er veel verschillende theorieën zijn over wat gezonde economische groei creëert (en belemmert). Toch, gebaseerd op wat ik weet, is Dalio’s presentatie zinvol. Na het bekijken ervan, heb ik het gevoel dat ik een beter begrip heb van hoe onze economie werkt.